Çevremizdeki dünyaya yakından bakarsanız, her an her yerde kimyasal reaksiyonların olduğunu fark edersiniz. Dolayısıyla kimyanın günlük yaşamımızın büyük bir bölümünü oluşturduğu söylenebilir. Bu yazıda günlük hayata etki eden bazı kimya örneklerine değinelim…
1-Vücudumuz
İnsan vücudunda en az 25 element bulunuyor. Ancak vücut kütlemizin yüzde 99’a yakını 6 elementten oluşuyor. Bunlar: Oksijen, karbon, hidrojen, nitrojen, kalsiyum ve fosfor. Geri kalan kısmı ise Potasyum, Sülfür, Sodyum, Klor, Magnezyum ve eser miktarda Bor, Krom, Kobalt, Bakır, Flor, İyot, Demir, Manganez, Molibden, Selenyum, Silikon, Kalay, Vanadyum ve Çinkodan oluşuyor. Bu elementlerin vücudumuzda neden bulunduğunu ve ne işe yaradıklarını merak ederseniz bu yazımıza göz atmanızı öneririz. Vücudumuzda Hangi Elementler Bulunuyor?
2- Duyguların Kimyası
Kendinizi ne zaman mutlu, üzgün, yorgun, rahatlamış veya stresli hissederseniz, vücudunuzda gerçekleşen birçok kimyasal reaksiyon vardır. Beyinde salınan nörotransmiterler adı verilen kimyasal haberciler sayesinde aşık olabilirsiniz ve kalp kırıklığından dolayı ağlarsınız.
3- Gıda Üretiminde Kimya
Bitkiler fotosentez yoluyla kendileri için yiyecek üretirler ve bu kendi içinde karmaşık bir kimyasal reaksiyondur. Fotosentezde meydana gelen kimyasal reaksiyon, en yaygın ve yaşamsal kimyasal reaksiyondur. Hayvanlar da benzer solunumsal kimyasal reaksiyonlar yoluyla günlük aktiviteleri gerçekleştirmek için enerji açığa çıkarırlar.
6CO2 + 6H2O + ışık → C6 H12 O6 + 6O2
4- Hijyende Kimya
Bugünlerde sabunu hayatımızdan eksik etmiyoruz, değil mi? Kahramanımız sabunlar, sodyum veya potasyumun yağ asitleri tuzlarıdır; sabunlaşma adı verilen kimyasal bir reaksiyonla üretilir. Sabunlar, gres veya yağ molekülü ile etkileşime girer ve bu da daha temiz bir yüzey sağlar. Okuma Önerisi: Sabunun Ardındaki Kimya: Sabun Koronavirüsü Nasıl Öldürüyor?
5- Bir Soğanın Kimyası
Soğan doğrarken neden gözyaşı döktüğünüzü hiç merak ettiniz mi? Bu aslında temelde kimyasal süreçler nedeniyle de olur. Bir soğanı dilimlediğiniz anda, amino asit sülfoksitlerden, sülfenik asit oluşur. Sülfenik asit de, gözlerde gözyaşı üretimini uyaran uçucu gaz olan propanetiol S-oksitten sorumludur.
6- Fırınımızdaki Kimya
Kabarmış bir taze pişmiş ekmek yemeyi kim sevmez? Kabartma tozu, etkili bir mayalama maddesidir. Pişirmeden önce yiyeceklere kabartma tozu eklenmesi karbondioksit üretimine yol açar; bu da yiyeceklerin kabarmasına neden olur. Pişmiş ürünün tüm bu kabartma sürecine kimyasal mayalama denir. Okuma Önerisi: Kimya Yardımı İle Daha İyi Yemek Yapmanın 10 Yolu
7-Gıda Koruyucularda Kimya
Ketçap, reçel veya turşu şişesindeki malzemeleri okursanız, biraz da korkutucu kimyasallar listesi görürsünüz. Bu kimyasallara gıda koruyucuları denir; gıdalardaki mikroorganizmaların büyümesini geciktirir. Kimyasal gıda koruyucuları yalnızca bakteri, virüs, mantar büyümesini engellemekle kalmaz, aynı zamanda gıdaların ekşimesini sağlamaktan sorumlu olan yağların oksidasyonunu da engeller. En yaygın kimyasal gıda koruyucuları sodyum benzoat, sorbik asit, potasyum sorbat, kalsiyum sorbat, sodyum sorbat, propiyonik asit ve nitröz asit tuzlarıdır.
8-Sindirimde Kimya
Ağzınıza yiyecek koyduğunuz an, sindirim sisteminizde bir dizi farklı kimyasal reaksiyon başlar. Tükürük, karbonhidratların parçalanmasından sorumlu amilaz enzimini içerir, mide hidroklorik asit üretmeye başlar, karaciğer safra salgılar ve sindirim sırasında salınan bileşiklerin listesi devam eder. Sonuçta, tüm bu enzimler kimyasal reaksiyonlara girerek gıdanın düzgün sindirimi ve asimilasyonu gerçekleşir.
9-Güneşten Korunmak İçin Kimya
Güneşli bir günde dışarı çıkmadan önce güneş kremi kullanmaya özen gösterin. Bir güneş kreminin çalışmasının arkasındaki prensip bile aslında kimya ile ilişkilidir. Güneş kremi, gelen ultraviyole ışınları için bir filtre görevi görmek üzere organik ve inorganik bileşiklerin bir kombinasyonunu kullanır. Güneş koruyucuları ise UV ışığını yansıtır; böylece zararlı ışınlar derinin derinliklerine nüfuz edemez. Güneş koruyucuları, UV ışınlarının cildin derinliklerine yayılmasını önleyen çinko oksit veya titanyum oksit gibi karmaşık kimyasal bileşikler içerir.
10- Pas Oluşumunda Kimya
Zamanla, demir aletleriniz üzerinde pas adı verdiğimiz turuncu-kahverengi bir kaplama geliştirmeye başlar. Demirin paslanması bir tür oksidasyon reaksiyonudur. Metal demirdeki atomlar oksidasyona ve redüksiyona uğrar; paslanmaya neden oluyor. Bakırın yeşillenmesi ve gümüşün kararması da kimyasal reaksiyonların diğer gündelik örnekleridir. Umarız bu yazımızdan kimya ve kimyasal reaksiyonların sadece laboratuvarlarla değil, aynı zamanda gündelik hayatımızda da sürekli iş başında olduğunu anımsarsınız.
Kaynak: 10 Examples of Chemistry in Everyday life; https://studiousguy.com/examples-of-chemistry-in-everyday-life/
Matematiksel
