Yaklaşık 100 yıl öncesinde tıp camiasında önemli bir sorun mevcuttu: “Hijyen”. Bu nedenle onlarca insan ölüyor ve konuya dikkat edilmesini söyleyen doktorlar ise camiadan dışlanıyordu. Yine de her zaman olduğu gibi hayata farklı bakış açılarıyla bakabilen veya tesadüf sonucu büyük yeniliklere imza atan insanlar sayesinde bunun da üstesinden gelindi.
Peki, böylesine bir olayın çözümüne bir aşk hikayesinin ilham kaynağı olacağını tahmin eder miydiniz? Bugün eğer hijyenik koşullarda ameliyatlar yapılıyorsa bunun önemli bir parçası William Stewart Halsted’in Caroline’e olan aşkından dolayıdır. Gelin bir aşk hikâyesini beraber okuyalım.
Halsted, 23 Eylül 1852’de New York’ta dünyaya geldi. 1870 yılında Yale üniversitesine gitti. Yale’ de okuduğu zamanlarda ise daha çok atletizm ve futbol üzerinde yoğunlaştı. Buradan mezun olduktan sonra New York’taki Doktorluk ve Cerrahlık Okuluna (The Vagelos College of Physicians and Surgeons) devam etti.
Okurken Doçent Psikolog olan John C. Dalton’un asistanlığını yaptı; ancak vaktinin çoğunu diseksiyon (tıbbi kullanımda dokuların-yapıların, cerrahi olarak izole edilmesi, açığa çıkarılmasıdır. Anatomizasyon da denir.) alanında harcadı. Bu okuldan da dereceyle mezun olduktan sonra Amerika’nın ilk cerrahi okulu olan John Hopkins Üniversitesinde çalışmaya başladı. Ve tabii ki hikâyemizin romantik kısmı şimdi başlıyor.
Aşk Uğruna Bir Keşif
William Stewart Halsted mesleğinde çok başarılı bir cerrahtı. Ancak herkesin ondan şikâyetçi olduğu bir konu vardı. Ameliyatlarını çok ağır bir şekilde yapardı; yani işinde çok yavaştı. Aslında bunun da bir sebebi vardı.
Halsted, ameliyatlarda ona yardım eden hemşire Caroline’den hoşlanıyordu. Ancak işlerinin yoğunluğundan dolayı onunla sadece ameliyatlar sırasında konuşabiliyordu. İlişkileri bu şekilde devam eden çiftin önüne bir engel çıktı.
O dönemde ameliyatlar çıplak elle yapılıyordu. Operasyonlarda kullanılan antiseptik maddeler Caroline’nin ellerinde ve kollarında ciddi hasarlara yol açmıştı. Bundan dolayı da ameliyatlara gelmesi artık mümkün değildi. Sevgilisine olan özlemi sonucunda Haltsed’ın aklına bir çözüm geldi. Bu çözümle sadece aralarındaki engeli kaldırmakla kalmadı, tıp dünyasında yeni kapıları da araladı.
Sherwin B. Nuland’ın Doctors: The Biography Of Medicine kitabında yazdığına göre Halsted çözümünü şöyle açıklamıştır: “1889 kışı ve 1890 yılının başlarıydı. Elleri merkürik klorür ve fenol gibi dezenfektanlara karşı hassastı. Bu maddelerle temas ettiğinde cildinin tahriş olması sebebiyle operasyonlara gelemedi. Bunun üzerine Goodyear Plastik Şirketinden iki tane eli koruyacak şekilde bir eldiven siparişi verdim. Asistanım, ilk operasyonda kesme işlemi yapacağı zaman bu eldivenleri kullanmaya başladı.”
Böylece Halsted sayesinde Caroline tekrar ameliyatlara döndü. Halsted’in bu çözümü sadece aralarındaki aşkı kuvvetlendirmedi; aynı zamanda tıp literatürüne yeni bir uygulama kazandırdı. Bu literatüre “ameliyatlarda plastik eldiven kullanımı” olarak geçmiştir.
Bugün eğer hijyenik koşullarda ameliyatlar yapılıyorsa bunun önemli bir parçası Halsted’in Caroline’e olan aşkından dolayıdır. 1892 yazında da Halsted ve Caroline evlenerek ilişkilerini bir adım daha öteye taşımışlardır. Ayrıca Halsted sadece bu yenilikle sınırlı kalmamıştır.
Lokal Anestezi Yöntemini Kullanması
1885 yılına gelindiğinde yapacağı keşif, hayatından 2 yıl çalacaktır. Şöyle ki, lokal anestezi denen bir yöntemi kendi üzerinde denemeye başlar. Sonunda büyük duyu sinirlerine şırınga edilen kokainin bu sinirlerdeki iletiyi kesintiye uğratarak sinirlerin geldiği vücut bölgesinde duyu yitimine neden olduğunu bulur.
Ketleyici ya da blok anestezi adı verilen bu yöntem daha sonra cerrahi girişimlerde kullanılmaya başlanır. Ancak bu yaptığı çalışma, madde bağımlısı olmasına sebep olacaktı. Sonrasındaki 2 sene boyunca bu bağımlılıktan kurtulmak için uğraşır. Ayrıca Halsted fıtık, meme kanseri, guatr, anevrizma ve safra kesesi hastalıkları için yeni operasyon yöntemleri keşfetti. 1892’deki evliliğinden sonra 30 yıl boyunca John Hopkins Üniversitesinde baş cerrah olarak çalıştı.
1914 yılında William Stewart Halsted Alman Cerrahi Derneği onursal üyesi olan ilk Amerikan vatandaşı oldu. 1917 yılında da Ulusal Bilimler Akademisi üyesi oldu. 1922 yılında ise Ulusal Diş hekimleri Birliği lokal anestezi ile ilgili çalışmalarından dolayı ona altın madalya verdi.
1919 yılında Halsted, 67 yaşındayken safra sorunları yüzünden ameliyat oldu. Bir süre normal bir şekilde hayatına devam etse de semptomlar 1922 yılında, 70 yaşındayken tekrar belirdi ve ikinci defa ameliyat oldu.
Cerrahlar safrasındaki taşı fark edip çıkardı; ancak ne yazık ki 7 Eylül 1922 de ameliyat sonrası bakteriyel enfeksiyon yüzünden hayatını kaybetti. Sevdiği kadınla arasındaki engeli kaldırırken aynı zamanda yenilikleri de beraberinde getirdiği için kendisine çok şey borçluyuz.
Genç konuk yazarımız: Kaan Türkoğlu
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- William Stewart Halsted; Bağlantı: William Stewart Halsted;
- Lathan SR. Caroline Hampton Halsted: the first to use rubber gloves in the operating room. Proc (Bayl Univ Med Cent). 2010 Oct;23(4):389-92. doi: 10.1080/08998280.2010.11928658. PMID: 20944762; PMCID: PMC2943454.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
