Johari penceresi, 1950’li ve 60’lı yıllarda psikologlar Luft ve Ingham (1955) tarafından geliştirilen kişilerarası ilişkilerde bir öz farkındalık modelidir. Amacı kişisel farkındalığı ve iletişimi geliştirmek ve bireylerin kendilerinin ve başkalarının davranışlarını daha iyi anlamalarına yardımcı olmaktır.
Birkaç dakikalığına kendinizden uzaklaşıp belirli bir mesafeden nasıl göründüğünüzü inceleme fırsatınız olduğunu düşünelim. Saç biçimi, ten rengi ya da boy uzunluğu gibi temel fiziksel özelliklerin ardından davranışlarınızı inceleme fırsatınız olsa, kendinizi nasıl değerlendirirdiniz?
Size sorulduğunda kendinizle ilgili verdiğiniz cevaplarla, arkadaşınıza ya da yakınlarınıza sorulduğunuzda sizinle ilgili verdikleri cevaplar aynı mı? Ya da sizi tanımlamak için elde edilen bu cevapların ne kadarı birbiriyle eşleşirdi? Kendinizi başkalarına ifade etme başarınızla ilgili olan bu soruların cevabını sunan Johari Penceresi, kendini tanıyarak iletişim becerileri geliştirmeyi amaçlar.
Bu noktada aklınıza şu gibi bir düşüncenin gelmesi olasıdır. “Başkalarının benimle ilgili ne düşündüğü, beni ilgilendirmez? Bu onların sorunu, değil mi? Başkalarına göre hayatımı yaşayacak değilim, onların fikirlerini dikkate almalı mıyım?”. Elbette kişinin kendini bilmesi ve başkalarının fikirlerinden gerekmediği sürece etkilenmemesi önemlidir. Ancak burada tekniğin bize sunduğu fırsat şudur. Kendini tanı ve başkalarının oyuncağı olma. Pencerelerin ne anlama geldiğini görünce, tekniğin sağladığı katkılara hak vereceksiniz.
Johari Penceresi Nedir?
Johari Penceresi karmaşık görünse de aslında kullanımı ve anlaşılması kolaydır. Pencere, iki temel değişken üzerinde durur: 1: Kendinle ilgili ne kadar bilgi sahibisin? 2: Başkaları seninle ilgili ne kadar bilgi sahibi?
Açık alan: Kendimizi en iyi ifade ettiğimiz yer burasıdır. Başkalarının bizimle ilgili düşünceleriyle bizim kendimize dair fikirlerimizin örtüştüğü alandır. Yani şeffaf bir şekilde iletişim kurduğumuz bölgeyi temsil etmektedir. İdealde bu bölge en büyük alan olmalıdır. Bunun nedeni, genel olarak, insanların kendileri ve birbirleri hakkında ne kadar çok şey bilirlerse, o kadar üretken, işbirlikçi ve güvenilir olmalarıdır.
Gizli alan: Kendimize sakladığımız ve diğerleriyle paylaşmadığımız alandır. Tüm özel düşüncelerinizi ve duygularınızı etrafınızla paylaşmanıza elbette gerek yoktur. Doğal olarak sizi utandıracak veya savunmasız hissettirecek bir şeyi açığa çıkarmak istememek normaldir. Ancak kimi durumlarda kendinizle ilgili bilgileri gizlemek, etrafınızın size daha az güvenmesine de yol açacaktır.
Bilinmeyen alan: Aslında var olan ancak ne kendimizin ne de başkalarının bilmediği bu alan, bilinçaltı gibi gizemli ve karmaşık bir alandır. Örneğin, ne sizin ne de bir başkasının bilmediği, göz kamaştırıcı, henüz kullanılmamış yetenekleriniz olabilir. Büyük bir Bilinmeyen Alan sadece gençliğin veya deneyimsizliğin bir işaretidir. Ancak aynı zamanda kendiniz hakkında yeni bilgiler keşfetme konusunda çok çalışmanız gerektiği anlamına da gelecektir.
Kör alan: Bu tekniği öğrenmenin size olan katkısı, en çok bu alanla ilgilidir. Bu bölge sizin hakkınızda farkında olmadığınız ancak başkalarının sizin hakkınızda bildiği şeyleri temsil eder. Örneğin, birisi size bunu söyleyene kadar harika bir dinleyici olduğunuzun farkına varamayabilirsiniz. Bu bölge ayrıca, henüz yüzleşmediğiniz ancak başkalarının sizin hakkında hissettiği yetersizlik veya öfke duyguları gibi daha derin sorunları da ortaya çıkarabilir.
Küçük bir Kör Alan, davranışınızın diğer insanları nasıl etkilediğinin farkında olduğunuzu gösterirken, büyük bir Kör Alan, bu konuda saf olabileceğiniz anlamına gelir. Bu nedenle bu alanın boyutunu küçültmek önemlidir.
Johari Penceresi İle İlgili Bir Örnek
Diyelim ki Lale bir firmada bir iş buldu. Bu durumda iş arkadaşları onun hakkında çok az bilgi sahibidir. Bu durumda bilinmeyen ve saklı alanlar daha büyük ve açık alan daha küçük olur. Diğerleri onun hakkında pek bir şey bilmediği için kör nokta da daha küçük olur.
Lale, boş zamanının çoğunu ofiste en sevdiği eğlence olan çizim yaparak geçirdi. İş arkadaşları onu utangaç ve içe kapanık olarak kabul etti. Sonuçta artık onun hakkında bir fikirleri var. Sonrasında Lale daha konuşkan olmaya ve diğer iş arkadaşlarıyla daha fazla etkileşim kurmaya çalıştı. Bu onun açık alanını artırmasına ve böylece gizli ve bilinmeyen alanları küçültmesine yardımcı oldu. Bu örneği vermemizin nedeni her bir alanın ne biçimde boyutlarının belirlendiğini anlamanızdır.
Johari Penceresi Ne Amaçla Kullanılır?
Johari Penceresi testi 48 sorudan oluşan bir testtir. Her zaman, çoğunlukla, ara sıra ya da hiçbir zaman cevaplarıyla kendinizi ifade ettiğiniz testte çeşitli değerlendirmelerin sonucunda en büyük alanınız ortaya çıkar. Bu test çeşitli amaçlar doğrultusunda pek çok kurum tarafından gerçekleştirilir. Etkili bir iletişim sağlanabilmesi için kişinin açık alanını genişletmesi, bilinmeyen alanını daraltması gerekir.
Tekniğin amacı, sizi zor durumda bırakacak zayıflıklarınızı fark ederek, eksiklerinizi gidermeniz ve etkin iletişim ile gruba uyum davranışlarınızı geliştirmenizdir. Yani “kendini bilen, evreni bilir” sözündeki gibi kendinizi başkalarının algıladığı şekilde ele alıp incelerseniz, farkındalığınızı artırarak davranışlarınızın dışarıdan nasıl yorumlanacağını da görebilirsiniz.
Böylece yanlış anlaşılmalar azalacağı gibi, kendinizi iyi ifade ettiğiniz için iletişim kurbanı da olmayacaksınız. İş hayatında özellikle takım çalışması yapabilmek için gruba uyum ve etkin iletişim gibi becerilerin çok arzulandığı bu günlerde, kendi huzurunuz için sınırlarınızı kontrol altında tutmanız oldukça yerinde olacaktır.
Yani, pencereden bakıldığında manzaranın ne kadarının görüneceğine siz karar vermelisiniz. Unutmayın, kendinizi ve iletişim biçiminizi yönetmeniz başkalarını ve hayatınızı da yönetmeniz anlamına geldiğinden önemli bir liderlik becerisi olarak görülmektedir! Sürekli bir iş tamamlamaya ya da bir şey yetiştirmeye çalışırken, kendinize de vakit ayırmanız dileğiyle.
Kaynaklar ve ileri Okumalar:
- Kuşaklar Arası Etkin İletişim ve Davranış, Eğitim Yayınevi, 2018.
- Luft, J., & Ingham, H. (1955). The Johari window, a graphic model of interpersonal awareness. Proceedings of the western training laboratory in group development, 246, 2014-03. Johari Penceresi Testi
- The Johari Window Model; https://www.communicationtheory.org/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
