İtalyan fizik dehası Ettore Majorana, 26 Mart 1938’de Palermo’dan Napoli’ye giden bir gemiye bindi ve iz bırakmadan ortadan kayboldu. O dönemde otuz bir yaşındaydı ve teorik fiziğin en parlak isimlerinden biri olarak görülüyordu. Hatta akıl hocası Enrico Fermi, onu Isaac Newton’la eşdeğer düzeyde bir deha olarak tanımlıyordu.
Genç fizikçinin bedeni asla bulunamadı. Yanına aldığı yüklü miktarda para ve pasaport, durumu daha da gizemli hale getirdi. Ölümünün ardından bazı tanıdıkları, Majorana’yı sokakta uzaktan gördüklerini iddia etmeye başlayınca, bu kayboluş daha da ilgi çekici bir hal aldı.
Kimileri onun bir manastıra kapanarak dünyadan elini eteğini çektiğini öne sürdü. Bazıları Sovyetler tarafından kaçırıldığını ve atom bombası geliştirmeye zorlandığını iddia etti. Daha uçuk bir görüş, Majorana’nın Marslılar tarafından kaçırıldığını savundu. Ancak teorilerin en dikkat çekici ve hayal gücünü en çok zorlayan versiyonu, onun paralel bir evrene gitmenin bir yolunu bulduğunu öne süren hipotezdi.
Ettore Majorana’nın küçük yaşlardan itibaren olağanüstü bir matematikçi ya da fizikçi olacağı belliydi. 1906 yılında Sicilya’da doğan Majorana, liseyi erken bitirdi ve ardından Roma’ya giderek önce mühendislik, sonra da fizik eğitimi aldı. Fizik alanındaki çalışmalarını, Nobel ödüllü fizikçi Enrico Fermi’nin gözetiminde yürüttü.
Ettore Majorana ve Fermi Birlikteliği
Fermi’nin Majorana hakkında söylediği şu sözler sıkça aktarılır. “Dünyada birkaç kategori bilim insanı vardır; ikinci ya da üçüncü sınıftakiler ellerinden gelenin en iyisini yapar ama pek ileri gidemezler. Sonra birinci sınıf bilim insanları gelir; bunlar bilimsel ilerleme için temel öneme sahip keşifler yapar. Ama bir de dâhiler vardır: Galilei ve Newton gibi. Majorana işte onlardan biriydi.”
Majorana kısa ama etkileyici kariyeri boyunca önemli başarılara imza attı. Eğer çalışmalarını yayımlama konusunda daha istekli olsaydı, belki de 1935’te James Chadwick’e verilen Nobel Ödülü’nü, nötronu keşfeden kişi olarak kendisi alacaktı.
1931 yılında Irène Curie–Joliot ve Frédéric Joliot, berilyumun parafin muma çarpmasıyla ortaya çıkan ışınımın, hidrojen atomlarındaki protonları dışarı ittiğini gözlemledi. Bu protonlar hızla hareket ediyor, adeta geri tepiyordu. O dönemde bilinen tek yüksüz parçacık foton olduğu için, Joliot ve Joliot-Curie bunun bir foton olduğunu varsaydılar.
Ancak Majorana, ortada daha farklı bir parçacık olduğunu fark etti. Bu parçacık, yalnızca yüksüz değil, aynı zamanda proton kadar kütleli olmalıydı. Aksi halde proton gibi ağır bir parçacığı bu şekilde harekete geçiremezdi. Yani bu, daha sonra “nötron” adı verilecek parçacıktı.
Majorana bu düşüncesini Fermi’ye yazdı, Fermi de bunu makaleye dönüştürmesini önerdi. Ancak Majorana bunu yapmadı. Bu arada Chadwick kendi deneylerini tamamladı ve sonuçlarını yayımlayarak nötronu keşfeden kişi olarak kayda geçti.
Tüm bunlara rağmen Majorana’nın bilimsel katkıları son derece büyüktü. Fermi’nin yanı sıra Bohr ve Heisenberg’le de çalıştı. Heisenberg’in çekirdek kuramını geliştirdi ve günümüzde “Majorana fermiyonları” olarak bilinen parçacıkları kuramsal olarak öngördü.
Ettore Majorana’nın Son Yolculuğu
1938 yılında Majorana ortadan kayboldu. 25 Mart’ta Napoli Fizik Enstitüsü’nün başkanı Antonio Carrelli’ye bir mektup gönderdi ve artık geri dönmeyeceğini bildirdi:
“Sevgili Carrelli, artık kaçınılmaz hale gelen bir karar verdim. Bu kararda en ufak bir bencillik yok, ama ani kayboluşumun sana ve öğrencilere ne kadar sıkıntı vereceğinin farkındayım. Bunun için senden özür diliyorum, ama özellikle de bana son aylarda gösterdiğin güveni, içten dostluğu ve ilgiyi boşa çıkardığım için bağışlamanı rica ediyorum. Enstitünde tanıyıp değer verdiğim herkese, özellikle de Sciuti’ye selamlarımı iletmeni istiyorum: Hepsini en azından bu gece saat 11’e kadar, belki daha da uzun bir süre, sevgiyle anacağım.
E. Majorana.”
Ardından Palermo’dan ikinci bir mektup daha yolladı. Bu kez ertesi gün geri döneceğini söylüyordu, ancak ders vermeyi sürdürmeyeceği de açıktı. 25 Mart günü Majorana’nın Palermo’dan Napoli’ye bir vapurla yolculuk yaptığı doğrulandı. Ancak o günden sonra onu gören olmadı.
Schrödinger’in Kedisi İle Majorana’nın İlgisi Ne?
Kayboluşuna dair en yaygın açıklamalardan biri, intihar etmiş olabileceğiydi. Ancak başka iddialar, kaybolmadan bir hafta önce bankadaki tüm birikimlerini çekmiş olmasına işaret eder. Bu da onun hayatını terk edip yurtdışına gitmiş olabileceğini düşündürür.
Ülkeyi terk etmiş olabileceği yönündeki görüş, 2011 yılında İtalyan polisinin dosyayı yeniden açmasıyla yeniden gündeme geldi. Polis, Venezuela’da Majorana ile tanıştığını iddia eden bir tanığın ifadesini araştırmaya başladı. Tanık, yaklaşık ellili yaşlarında, utangaç ve fotoğraf çektirmeyi reddeden “Bini” takma adlı bir adamın aslında Ettore Majorana olduğunu, bunu ortak bir tanıdık vasıtasıyla öğrendiğini söyledi.
Tanık, “Bini” adını kullanan bu kişiye ait bir fotoğraf çekmeyi başardı ve bu fotoğraf İtalyan yetkililer tarafından analiz edildi. Soruşturmayı yürüten ekip, Majorana’nın bilim insanı olan amcası Quirino Majorana ile iletişimini sürdürdüğünü ve bu temaslarda “WG Conklin” adını kullandığını öne sürdü.
Kuramsal fizikçi Oleg Zaslavskii, 2006 yılında yaptığı bir çalışmada Ettore Majorana’nın kayboluşunu bilinçli olarak kurgulanmış bir kuramsal durum olarak değerlendirdi. Zaslavskii’ye göre Majorana, fiziksel olarak ortadan kaybolmakla kalmadı. Aynı zamanda kendi varlığını, tıpkı Schrödinger’in Kedisi düşüncesindeki gibi belirsizlik durumuna taşıdı.
Zaslavskii’nin önerisine göre Majorana, yaşam ile ölüm arasında gözlemlenemeyen, tanımlanamayan bir süperpozisyon hâline geçmeyi seçti. Zaslavskii, Majorana’nın bu tercihini bilinçli bir felsefi-fiziksel deney olarak yorumladı. Yani kendi yaşamını bir tür kuantum düşünce deneyine dönüştürdü.
Sonuç Olarak Gizem Hala Çözülemedi
Majorana, bilinçli olarak Schrödinger’in Kedisi deneyini taklit etmek istemiş olsun ya da olmasın, bunu fiilen başarmıştı. 25 Mart gecesi yola çıkmıştı. Ondan bir daha haber alınamadığı ve kimse onu kesin olarak görmediği için, bu yolculuk tek bir sonla noktalanmamıştı. Belki de bu yüzden, yolculuğun sonunda aynı anda hem hayattaydı hem de ölmüştü. Ettore Majorana’ya gerçekte ne olduğu, muhtemelen hiçbir zaman kesin olarak bilinemeyecek.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Ettore Majorana: The “Genius” Physicist Who Predicted Neutrons And Then Disappeared Completely. Kaynak site: Iff Science. Yayınlanma tarihi: Bağlantı: Ettore Majorana: The “Genius” Physicist Who Predicted Neutrons And Then Disappeared Completely.
- Sašo Dolenc; The Genius Who Never Existed and other Short Storiesfrom Science, History and Philosophy
- Stepanovskiy, Yuriy. (2002). Ettore Majorana and Matvei Bronstein (1906-1938): Men and Scientists. 10.1007/978-94-010-0347-6_18.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
