Binlerce yıldır, tüm kültürler temizliği ön planda tutuyor ancak son iki yüz yılda sabunun ve akan suyun sterilize edici gücü daha net hale geldi. Gerçekten de artık biliyoruz ki, ellerimizi temiz tutmak, hastalık yapıcı mikroorganizmalar ve virüsler yani patojenler yoluyla yayılan hastalıklardan korunmak için alabileceğimiz önlemlerin başında geliyor.
El yıkama, kapsamlı bir önleyici tedbirdir. Cildimizi besinlerden gelen mikroplardan, kimyasallardan ve diğer istenmeyen maddelerden temizler. Amerikan Halk Sağlığı Dergisi’nde yapılan bir araştırma, düzenli olarak el yıkamanın gastrointestinal hastalık vakalarını yüzde 30 ve solunum yolu enfeksiyonlarını yüzde 20 oranında azalttığını ortaya koyuyor.
Peki, elleriniz gerçekten yeterince temiz mi? Onları yıkamış olabilirsiniz ancak acaba bu yeterli mi? El yıkama alışkanlığımızı gözden geçirme zamanı gelmiş olabilir.
Bunu daha iyi anlayabilmek için basit bir deneyi inceleyelim. İlk olarak ellere UV ışığı altında parlayan bir jel kullanmak gerekiyor. Farklı el yıkama teknikleri ile yıkanmış elleri incelerken bilinmesi gereken şu: Resimlerdeki eller ne kadar beyazsa, o kadar kirli demek veya ne kadar koyu renk ise o kadar temiz. Sonuçlar, ellerinizi yıkarken iki kez düşünmenizi sağlayabilir.
El Yıkama Teknikleri İle Yapılan Bir Deney
Suya Tut ve Salla
Pek çoğumuz özellikle zamanımız olmadığı durumlarda akan suyun altına ellerimizi tutup ovuşturuyor ve sallayarak kurutuyoruz. Ancak, resimde de görüldüğü gibi, durulama ve sallama pek bir işe yaramıyor. Görebileceğiniz gibi, bakterilerin sadece bir kısmı parmakların yanlarından çıkmış durumda.
Bakteri kolonilerinin yerleşmiş olabileceği kütiküllerin etrafındaki beyaz halkaları görebilirsiniz. Uzmanlarında dediği gibi hızlı bir durulama asla yeterli değil. Özellikle tuvalete gittikten sonra herkesin ellerini düzgün bir şekilde yıkaması gerekiyor.
Araştırmalar, erkeklerin sadece yüzde 37’sinin ve kadınların yüzde 61’inin tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkadığını gösteriyor. (Türkiye’de bu oranın daha fazla olduğunu tahmin ediyoruz elbette)
Sabunsuz Yıkama, Havlu İle Kurutma – 6 saniye
Araştırmalara göre, insanlar ellerini yıkamak için ortalama altı saniye harcıyorlar. Ancak bu, bakterileri etkili bir şekilde giderecek kadar uzun değil. Araştırmacılar tarafından tavsiye edilen süre en az 15 saniye. Ellerimizi biraz daha uzun süre yıkamak ilk duruma göre bakteri miktarını biraz azalttı. Ancak görselde de görebileceğiniz gibi elin sırt kısmında, tırnak altlarında, yüzük çevresinde halen yoğun bakteri mevcut.
Görselde göremesek de avuç içi biraz daha temiz durumda, çünkü çoğu insan ellerini yıkarken en çok çabayı avuçlarına gösterir. Oysa biliyoruz ki bilekler, parmaklar, parmak araları, el sırtı ve tırnak içleri de en az avuç içi kadar temizlenmelidir. Ayrıca ellerimizi yıkamak kadar kurutmak da önemlidir. Havlu ile ellerin kurulanması sürtünme hareketi bakterilerin temizlenmesine yardımcı olacaktır.
6 Saniye Sabun İle Yıkama
El yıkamanın en önemli kısmı sabun kullanmak. Sabun bakterileri öldürmez, onlardan kurtulmanızı sağlar. Bunun nedeni, sabun molekülünün bir ucunun suya, diğer ucunun da kire (bakterilerin olacağı yer) yapışmasıdır.
Yani, sabunla kaplı ellerinizi yıkarken, su sabunu sıyırıp kiri onunla alır. Ayrıca, bakterileri öldürmek için antibakteriyel özelliklere sahip sabun kullanmanın fazla bir avantajı yoktur. Belki bir kaç fazla mikroptan kurtulabiliriz ancak zaten çoğunluk normal sabunla da temizlenir. Resimden de görebileceğiniz gibi, sabun kullanımında çok daha az beyaz alan var. Ancak yine de eller tam olarak temiz değil.
15 Saniye Sabun İle Yıkama
Michigan Eyalet Üniversitesi çalışmasında, bölge halkının sadece yüzde 5’inin ellerini 15 saniye veya daha fazla yıkadığını buldular. Bu durum eminiz ki bir çoğumuz için de geçerli. Görselde de görebileceğiniz gibi beyaz alanlar oldukça azalmış durumda. Ancak tırnak yemek gibi elinizi ağzınıza götürme alışkanlığınız var ise tırnak altında ve kenarlarında kalan bakteriler halen zarar verebilecek boyutta…
Sabunla 30 Saniye Yıkama
30 saniye gerçekten uzun bir süre, ancak bu konuda yetkin bir çok merkez ellerimizi 15 ile 30 saniye arasında yıkamanın en ideali olduğunu söylüyor. Sonuçları kendiniz inceleyebilirsiniz.
Ya Kurulama: Havlu mu? El Kurutucu mu?
Araştırmalara göre, mikropların yüzde 85’inin nemli ellerle, yüzde 0,06’sı kuru ellerle bulaşıyor. Bir havlu kullanmamızın avantajı sürtme eylemi de yıkarken kaçırdığımız mikropları ortadan kaldırabiliyor. Otomatik el kurutma makineleri ise, umumi bir banyoda dokunmanız gereken şey sayısını azaltmaları açısından faydalı.
Bununla birlikte, bazı kurutucuların yavaş çalışması nedeniyle, bir çok kişi elleri yeterince kurumadan cihazın başından ayrılmakta ve ellerini belki de üzerine kurulamayı tercih etmekte. Bu durumda da tahmin ettiğiniz gibi eller yeniden kirlenmekte. Yazımızın devamında göz atmak isterseniz: Tarih Boyunca Kişisel Hijyen: Atalarımız Ne Kadar Temizdi?
Kaynak: How clean are YOUR hands? The answer, revealed in this unique experiment, may shock you – and change how you wash!; https://www.dailymail.co.uk
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
