Kabul edelim, matematikle ilgilenip ilgilenmemeniz fark etmez—yardımcı bir araç kullanmadan kusursuz bir çember çizmek neredeyse imkânsızdır. Beynimiz bu simetrik şekli estetik ve dengeli bulur, ama ellerimiz o dengeyi yakalamakta pek başarılı değildir.
14. yüzyılın başlarında Papa Benedict, topraklarındaki en yetenekli sanatçıları belirlemek için sarayından bir temsilciyi görevlendirir. Bu kişi, sanatçılardan örnek çalışmalar toplamakla sorumludur. Sıra ressam ve mimar Giotto di Bondone’ye geldiğinde, Giotto ne fırça ne de gösterişli bir kompozisyon kullanır. Sessizce bir parça kâğıt alır, kalemini mürekkebe batırır ve kolunu sabitleyerek neredeyse kusursuz bir çember çizer.
Papa’nın temsilcisi, hayal kırıklığına uğramış gibi sorar: “Bundan başka çizdiğin bir şey var mı?”. Giotto ise sakin bir özgüvenle yanıtlar: “Bu fazlasıyla yeterlidir.”
Giotto, mükemmel çember çizebilen tek kişi değildi elbette. Yukarıda fotoğrafını gördüğünüz matematik öğretmeni Alexander Overwijk, el çizimiyle çember çizme konusundaki yeteneğiyle bir ödül bile kazanmıştır.
Tek seferde kusursuz bir çember çizemememizin nedeni, beynimizin şekilleri ve boyutları nasıl algıladığını ve bunu çizim sırasında kas ve kol hareketleriyle nasıl uyumlamaya çalıştığını anlamakla ilgilidir. Yani sorun, sadece el becerisi değildir. Aynı zamanda beynin algı, denge ve motor kontrol sistemleri arasındaki karmaşık koordinasyondur.
Neden Düzgün Çember Çizmek Zordur?
Düzgün bir çember çizemeyebiliriz, ancak düzgün olmayan bir çemberi kolayca fark edebiliriz. Bu, insanların evrimsel süreçte geliştirdiği önemli yetilerden biridir. Ne demek istediğimizi görmek için aşağıdaki görsele göz atabilirsiniz. Muhtemelen, hangi çemberin daha düzgün olduğunu ilk bakışta kolayca fark edeceksiniz. Ancak bunu fark etmeniz, o çemberi kendinizin çizebileceği anlamına gelmez.
Beynimizde, özellikle görsel kortekste yer alan bu ayırt etme yetisi, bir şeyleri kâğıda çizmemize ve kopyalamamıza da yardımcı olur. Ancak çizim için gereken kas koordinasyonu, beynin farklı bir bölgesi tarafından kontrol edilir.
Görsel dengesizliği fark eden beyin bölgeleri ile kas hareketlerini yöneten alanlar arasında her zaman tam bir uyum sağlanamaz. Sorun da tam olarak burada ortaya çıkar. Görsel algımız, kas kontrolüyle senkronize olamadığında, çizdiğimiz şekillerde tutarsızlıklar belirir. Bu zorluk, kolumuzun anatomik yapısının karmaşıklığıyla birleştiğinde, düzgün bir çember çizme konusunda neden yetersiz kaldığımız daha iyi anlaşılır.
Beynimiz Daima Basit Olanı Seçer
Bir kare ya da dikdörtgenin aksine, çember bize belirgin bir durma noktası sunmaz. Elimizi yönlendirecek köşeler yoktur; yalnızca bir başlangıç ve bitiş noktası vardır. Beynimiz ise doğası gereği sadeliği tercih eder. Bu nedenle, bir hareketi gerçekleştirmek için çoğunlukla yalnızca bir eklemin kullanılmasını yeterli bulur. Çember çizerken bu görev genellikle omuza düşer; kolun geri kalanı sürece pasif biçimde katılır.
Ancak çember, bu konfordan vazgeçmeyi gerektirir. Çünkü çizilmesi en zor şekillerden biridir. Beyin, bu kez normalde pek rol oynamayan dirseği de devreye sokmak zorunda kalır. Bu ekstra çaba, insanlardan hızlı çember çizmeleri istendiğinde, ortaya çıkan şekillerin simetrisinde belirgin bir bozulmayla sonuçlanır.
Yine de “mükemmel” bir çember çizebilmek mümkündür. Beyin ve el-göz koordinasyonu bu amaçla eğitilebilir. Ancak zamanınızın kayda değer bir kısmını bu beceriyi geliştirmeye ayırmak isteyip istemediğiniz tamamen sizin tercihinizdir.
Yanının devamında göz atmak isterseniz: Tupper Formülü İle Her Şeyi Çizmeniz Mümkün
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Cohen DJ, Bennett S. Why can’t most people draw what they see? J Exp Psychol Hum Percept Perform. 1997 Jun;23(3):609-21. doi: 10.1037//0096-1523.23.3.609. PMID: 9180037.
- Dounskaia NV, Ketcham CJ, Stelmach GE. Influence of biomechanical constraints on horizontal arm movements. Motor Control. 2002 Oct;6(4):366-87. doi: 10.1123/mcj.6.4.366. PMID: 12429891.
- We Can’t Draw Perfect Circles. Visual Cortex Recognizes Them, But Coordination And Muscle Control Don’t Always Work. Yayınlanma tarihi: 4 Kasım 2015; Yayınlandığı Yer: Medicaldaily ; Bağlantı: https://www.medicaldaily.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
