Matematik Ne İşe Yarar?
-
Brown Hareketi Nedir? Sıvılar ile Borsanın Ne İlgisi Vardır?
Bilimde rastgele olayları tanımlamak kolay değildir. Ancak yine de bu tip olayları olasılık teorisi ile matematiksel olarak tanımlamanın bir yolunu biliyoruz. Bunun içinde elimizde iki güçlü silahımız var. Bunlardan biri…
-
Bulanık Mantık Nedir? Ne İşe Yarar?
Mantık, mekanik bir akıl yürütme sistemidir. Kararların ve sonuçların bir sembolik bir dizi ifadeden türetildiği veya çıkarıldığı bir kurallar dizisidir. Bu sayede sorularımızın cevaplarına evet ya da hayır biçiminde ulaşmamız…
-
Ronald Fisher, Kötü Bir Fincan Çay Ve Modern İstatistiğin Doğuşu
Modern istatistiğin kurucusu kabul edilen ve geçtiğimiz yüzyılın en önemli İstatistikçilerden biri olan Ronald Fisher’ın adını; eğer daha önce bir istatistiksel analiz yaptıysanız ya da herhangi bir şekilde istatistik araştırmalarına…
-
Karl Pearson: Korelasyondan Kadın Erkek Eşitsizliğine Bir Yolculuk
Pearson’ın bilime katkısının büyüklüğü tartışılmazdır. Pearson-r korelasyon katsayısı ve Pearson ki-kare istatistiği onun çalışmalarının bir sonucudur. Karl Pearson (1857-1936), 1890’lı yıllarda istatistiğin biyolojiye uygulanmaları ile ilgilenmiş hatta “evrim teorisine matematiksel…
-
Stokastik Süreçler ve Markov Zincirleri Nedir?
Matematikte, Markov Zinciri, Markov özelliğine sahip bir stokastik süreçtir. Ancak elbette bu tanım konuya hakim olmayanlar için oldukça kafa karıştırıcı ifadeler içermektedir. Bu nedenle adım adım ilerlemek faydalı olacaktır. Zaman içerisinde…
-
Matematikte Limit Nedir? Limit Ne İşe Yarar?
Günlük dilde “limit” kelimesi bir miktar, bir fikir ya da herhangi bir şeyin ötesine geçemeyeceği sınırları tanımlamak için kullanmaktayız. Örneğin, hız sınırı size yasal olarak izin verilen maksimum hızı ve…
-
İskoç Dulları Fonu ve Büyük Sayılar Kuralı
Sigortacılık ticari bir kavram olarak tam anlamıyla ancak 18. yüz yılda gelişmiş olmakla birlikte, sektörün kökleri M.Ö 18. yüzyıla kadar uzanır. M.Ö 1800 yılı dolaylarında çıkarılmış olan Hammurabi Yasaları’nda “gemici…
-
Gerrymandering Nedir? Seçimlerde Yapılan Bir Manipülasyonu Geometri Yardımı İle Nasıl Anlayabiliriz?
Antik Yunanlılar dünyaya pek çok şey miras bıraktı. Felsefe, tiyatro, mantık, geometri ve elbette demokrasi bunlara örnektir. Kuşkusuz, antik Atina’nın siyasi sistemi çok sınırlı bir demokrasi biçimiydi. Sonucunda kadınlar veya…
-
Henri Poincaré Matematik Sayesinde Adaleti Nasıl Sağladı?
Matematik camiasında oldukça bilinen, ünlü matematikçi Henri Poincaré’nin dürüst olmayan bir fırıncıya verdiği bir dersi aktaran, bir hikaye vardır. Aslında bu hikayenin gerçekten yaşanıp yaşanmadığı şaibelidir. Ancak yine de yazıyı…
-
Condorcet Yani Seçim Paradoksuna Göre Seçimin Kazanını Belirlemek Her Zaman Kolay Değildir!
Konu ile ilgili bir önceki yazımızda Arrow’un imkansızlık teoremine bakmıştık. Bu yazıda adaletli bir seçimin neden olamayacağını tartışmıştık. Bu yazıda da ise adil bir seçim üretme çabasını ortaya koyan Condorcet…
