Hipokrat Yemini Yunan doktor Hipokrat tarafından yazıldığı kabul edilen eski bir metindir. Hipokrat yemini de dahil olmak üzere yaklaşık 60 tıbbi belge o zamandan günümüze ulaşmıştır. Bu belgeler Hippocratic Corpus yani Hipokrat Derlemesi, olarak isimlendiriliyor. Bunlar en eski tıbbi belgeler dizisi olarak kabul ediliyor.
Hipokrat yemini de bu belgelerin arasındadır. Ayrıca belgelerde tıpla ilgili çeşitli konularda dersler, araştırmalar, vakalar ve felsefi denemeler yer almaktadır. Ancak günümüzde genel olarak bu belgelerin hepsinin Hipokrat tarafından yazılmadığını kesin olarak biliyoruz. Metin, yüzyıllar boyunca farklı Yunan lehçelerinde yazılmıştır. Ayrıca beden ve şifa hakkında farklı fikirler içermektedir.
İşin ilginç tarafı bu koleksiyonda, Hipokrat tarafından yazılmış tek bir metin olup olmadığını bile bilmiyoruz. Kendisiyle bağlantılı olanlardan herhangi birini o yazdıysa bile, bunu isimsiz olarak yapmayı seçmişti. Konu hakkında daha da ilginç bir iddiaya göre aslında Hipokrat diye biri bugüne kadar var olmamış bile olabilir.
Aslında, onun hakkındaki bilgimiz Platon’dan geliyor. Platon’dan, Hipokrat’ın Kos adasında yaşadığını ve bir ücret karşılığında tıp öğrettiğini biliyoruz. Ayrıca MÖ 430 civarında yaşadığını aktarıyor. Ancak kesin bir doğum ve ölüm tarihi yok. Aslında onun neye benzediğini gösteren herhangi bir çizim de yok.
Hipokrat İçin Neden Tıbbının Babası Hikayesi Oluşturulmuş Olabilir?
Kaynaklarda, MÖ 460 ile MÖ 375 yılları arasında yaşadığı aktarılan Hipokrat, tıp pratiğini öğretmeye adanmış ilk entelektüel okulu kurması ve tıpta bilimsel yaklaşımı benimsemesi gibi nedenler ile “tıbbın babası” olarak bilinir.
Hipokrat’ın yaşamına ilişkin gerçekleri, onun hakkında anlatılan daha sonraki hikayelerden ayırmak elbette günümüzde kolay değil. Ancak aslında Hipokrat’ı, bazı eski Yunan incelemelerinde hastaları dikkatli bir şekilde gözlemlemekten bahsettiği için ilgili bir kişi olarak hayal ediyor olabiliriz.
Kaleme aldığı düşünülen notlarda hastalıkların tanrıların gazabı nedeniyle değil de, vücut sıvılarının dengesizliğinden kaynaklandığını söylediği için, onu batıl inançları reddeden biri olarak düşünüyor olabiliriz. Ve Hipokrat Yemini ile de onu ahlaki bir çerçeveye yerleştiriyor da olabiliriz. Göz atmak isterseniz: Hipokrat Epilepsiyi Neden Kutsal Hastalık Olarak Tanımlamıştı?
Belki de tıbbın ve tıp etiğinin kökeninde meçhul bir komite yerine bir insan görmek bizi daha iyi hissettiriyordur. Kısacası Hipokrat’ın kendisi idealize edilmiş ancak aslında var olmayan bir doktor bile olabilir.
Tıp tarihi boyunca, Hipokrat’ın karakterini, doktorların veya tıbbın kendisinin nasıl olması gerektiği düşüncemize uyacak şekilde uydurmuş olmamız mümkündür.
Hipokrat Yemini Nedir?
Bu yemin, tıp uygulayıcılarının yükümlülükleri özetleyen bir belgedir. Diğer bir deyişle bir doktorun uygulaması gereken belirli ahlaki parametreleri ortaya koyar. Ayrıca bu kişilerin tıp öğrencilerine karşı sorumluluklarını da özetlemektedir.
İlk yeminin yaklaşık MÖ 400 civarında ortaya çıktığı düşünülmektedir. Orijinalde, doktorlar, Yunan tanrıları ve sağlık tanrıçaları üzerine, ellerinden gelenin en iyisini yapacaklarına yemin ederler. Ancak ilerleyen yıllarda bu yeminin üzerinde, çeşitli nedenlerle çok fazla değişiklik yapıldığı düşünülmektedir.
Örneğin, orijinal yemin çeşitli Yunan tanrılarına bir referans ile başlar. Ancak bu başlangıç ilerleyen süreçte, Hıristiyan, Yahudi ve İslam alimleri tarafından uygunsuz görülmüş ve bu isimler değiştirilmiştir. Bu nedenle yeminin MÖ 400 yılından beri aynı şekilde kullanıldığı düşüncesi doğru değildir.
Hipokrat yemini en çok “en başta zarar verme” ilkesi ile özdeştirilir. Ancak bu ifade aslında asıl metinde yer almaz. Ancak elbette buna benzer anlama gelecek deyişlere rastlanır. Orijinal metinin bir benzerinin aşağıdaki gibi olduğu düşünülmektedir.
Hipokrat Yemini Orijinali
“Şifa verici Apollo, Aesculap, Hygieia, Panakeia ve bütün diğer tanrı ve tanrıçaların başına ant içerim ki, bu sanatı bana öğretenleri ana baba olarak tanıyacağım, malımın yarısını onlara vereceğim, gerekli görürlerse yardım edeceğim. Onların çocuklarını kardeş göreceğim, isterlerse ücret almaksızın bu sanatı da bildiğim öteki şeyleri de onlara öğreteceğim.
Sanatıma ilişkin bilgiyi oğullarıma, hocalarıma, tıp kanununa göre yemin etmiş kimselere öğreteceğim, başkalarına ifşa etmeyeceğim. Tedavi yöntemini yetenek ve usavurmanın emrettiği hasta yararına en uygun gelen şekilde uygulayıp zararlı ve düşmanca işlemden sakınacağım; hiç kimseye zarar vermeyeceğim gibi soranlara da bunu öğretmeyeceğim. Kadınlara çocuk düşürmek için alet ve ilaç önermeyeceğim.
Temiz ve kutsal bir yaşam süreceğim, mesleğimi de buna göre uygulayacağım. Girdiğim evlere hastanın yararını düşünerek gireceğim, evde uygunsuz bir iş ya da kötülük eylemlerini aklımdan geçirmeyeceğim. Köle ya da özgür, erkek ya da kadın, kimseyi aldatmayacağım. İnsanların yaşamına ilişkin duyduklarımı, bana sır olarak verildiği takdirde, mesleğimi ilgilendirsin ya da ilgilendirmesin kimseye açıklamayacağım.
Bu yemine sadık kaldıkça temiz bir yaşam süreyim, herkesin saygı ve güvenini kazanayım, bunu yapmazsam her türlü felâkete uğramayı hak etmiş olayım”.
Hipokrat Yemini Modern Versiyonu
Türkiye’deki tıp fakültelerinin mezuniyet törenlerinde kullanılan ve Dünya Tabipler Birliği Cenevre Bildirgesindeki Hekimlik Andının en güncel tercümesi olarak Türk Tabipleri Birliği tarafından yayınlanan metin şöyledir:
Hekimlik mesleğinin bir üyesi olarak;
Yaşamımı insanlığın hizmetine adayacağıma, hastanın sağlığına ve esenliğine her zaman öncelik vereceğime, hastamın özerkliğine ve onuruna saygı göstereceğime, insan yaşamına en üst düzeyde saygı göstereceğime,
Görevimle hastam arasına ; yaş, hastalık ya da engellilik, inanç, etnik köken, cinsiyet, milliyet, politik düşünce, ırk, cinsel yönelim, toplumsal konum ya da başka herhangi bir özelliğin girmesine izin vermeyeceğime,
Hastamın bana açtığı sırları, yaşamını yitirdikten sonra bile gizli tutacağıma, mesleğimi vicdanımla, onurumla ve iyi hekimlik ilkelerini gözeterek uygulayacağıma,
Hekimlik mesleğinin onurunu ve saygın geleneklerini bütün gücümle koruyup geliştireceğime,
Mesleğimi bana öğretenlere, meslektaşlarıma ve öğrencilerime hak ettikleri saygıyı ve minnettarlığı göstereceğime, tıbbi bilgimi hastaların yararı ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi için paylaşacağıma,
Hizmeti en yüksek düzeyde sunabilmek için kendi sağlığımı, esenliğimi ve mesleki yetkinliğimi korumaya dikkat edeceğime,
Tehdit ediliyor olsam bile, tıbbi bilgilerimi, insan haklarını ve bireysel özgürlüklerini çiğnemek için kullanmayacağıma, kararlılıkla, özgürce ve onurum üzerine, Ant içerim.
Ayrıca tıp ile ilişkili bir başka yanılgıya göz atmak isterseniz: Tıp Sembolü Olan Asada Neden Bazen Bir Bazen de İki Yılan Yer Alır?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Hippocrates didn’t write the oath. So why is he the father of medicine? Yayınlanma tarihi: 2 Ekim 2014. Bağlantı: https://theconversation.com/
- Who Was Hippocrates?; yayınlanma tarihi: 9 Mayıs 2018; Bağlantı: https://www.livescience.com/62515-hippocrates.html
- What is the Hippocratic Oath?; Bağlantı: https://www.news-medical.net/
- Did Hippocrates write the Hippocratic Oath; yayınlanma tarihi: 8 temmuz 2020; bağlantı: https://www.badancient.com/
- Hipokrat Yemini; https://tr.wikipedia.org/wiki/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
