İnsanlar yıllardır gizemli “mumyanın laneti”nin sırrını çözmeye çalıştı. Ancak son araştırmalar, bu lanetin mezarlarda saklanan ölümcül bir mantardan kaynaklanabileceğini gösteriyor. Aspergillus flavus adı verilen bu mantar, şimdi şaşırtıcı biçimde kansere karşı güçlü bir silaha dönüşüyor.
Kasım 1922’de arkeolog Howard Carter, Kral Tutankhamun’un mühürlü mezarına açılan küçük bir delikten içeri baktı. Yanındakiler ne gördüğünü sorduğunda verdiği yanıt kısa ama unutulmazdı: “Evet, harika şeyler.”
Ancak birkaç ay içinde, kazının finansal destekçisi Lord Carnarvon gizemli bir hastalıktan hayatını kaybetti. İzleyen yıllarda kazı ekibinin bazı üyeleri de benzer biçimde öldü. Bu olaylar, yüz yılı aşkın süredir insanları büyüleyen “mumyanın laneti” efsanesini doğurdu.
Onlarca yıl boyunca bu ölümler doğaüstü güçlere bağlandı. Yüzyıllardır aranan bir mezarda, bir antik kralın bulunması, halkın hayal gücünü büyüledi. Dönemin gazeteleri de bu ilgiden faydalanarak, hikayeyi bir “lanet” efsanesiyle süsledi.
Kazı haberlerini yayımlama hakkı yalnızca The Times gazetesine aitti. Diğer gazeteler ise bu sınırlamayı aşmak için spekülatif hikâyeler üretmeye başladı ve “lanet” söylentisini yaydı. Sonraki araştırmalar, mezarın açılışına tanıklık edenlerin erken yaşta öldüğü iddiasını tamamen çürüttü.
Açılışta bulunanlardan yalnızca birkaç kişi sonraki on yıl içinde hayatını kaybetti. Lanetin başlıca hedefi olması beklenen Howard Carter ise 1939 yılında, 64 yaşında öldü.
Mumyanın Laneti Bir Küf Mantarı Sonucu mu Oldu?
Aspergillus flavus, toprakta, çürüyen bitkilerde ve depolanmış tahıllarda yaşayan yaygın bir küf türüdür. En zorlu koşullarda bile yaşamını sürdürür; hatta antik mezarların kapalı odalarında binlerce yıl boyunca uykuda kalır.
Mantar rahatsız edildiğinde havaya ölümcül sporlar saçar. Bu sporlar, özellikle bağışıklık sistemi zayıf insanlarda ağır solunum yolu enfeksiyonları oluşturur. Mumyanın laneti olarak bilinen gizem büyük olasılıkla bundan doğdu.
Mühürlü mezarlar, onları açanlar için ciddi sağlık riskleri taşır. Bağışıklık sistemi zayıf kişiler bu ortamlarda ölümcül patojenlerle karşılaşır. Bu mezarlarda yalnızca insan ve hayvan kalıntıları değil, aynı zamanda öbür dünya için bırakılan yiyecekler de yer alır. Bu organik kalıntılar, Aspergillus flavus adlı küf mantarının çoğalması için ideal koşulları sağlar.
Aynı durum 1970’lerde Polonya’da Kral Casimir IV’ün mezarını inceleyen birkaç bilim insanının ölümüyle de gündeme geldi. Araştırmacılar her iki olayda da A. flavus mantarını buldu ve mantarın salgıladığı toksinlerin hastalıkların olası nedeni olduğunu gösterdi.
Aspergillus flavus Neden Önemlidir?
Aspergillus flavus bugün şaşırtıcı bir bilimsel keşfin merkezinde yer alıyor. Pennsylvania Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu mantarın kansere karşı etkili olabilecek özel bir molekül sınıfı ürettiğini ortaya koydu.
Bu moleküller, ribozomal sentezli ve sonradan kimyasal olarak değiştirilmiş peptitler anlamına gelen RiPP grubuna giriyor. Hücreler bu peptitleri ribozom aracılığıyla üretip daha sonra kimyasal olarak değiştirerek işlevlerini güçlendiriyor.
Bakterilerde binlerce RiPP tanımlanmış olsa da mantarlarda çok azı keşfedilmişti. Pennsylvania ekibi, farklı Aspergillus türlerini inceleyerek Aspergillus flavus’ta dört yeni RiPP buldu. Araştırmacılar, birbirine kenetlenen halkalardan oluşan bu özgün molekülleri “asperigimisin” olarak adlandırdı.
Asperigimisinlerin kanser hücrelerinin büyümesini durdurduğu görüldü. Araştırmacılar, bu bileşiklerin belirli yağların yardımıyla hücre içine daha kolay girdiğini ve bölünmeyi sağlayan mikrotübüllerin oluşumunu engellediğini belirledi
Ancak asperigimisinlerin bulunması sadece başlangıçtır. Araştırmacılar benzer gen kümelerini başka mantarlarda da gördü; bu da keşfedilmeyi bekleyen birçok mantar kökenli RiPP bulunduğunu gösterir.
Şimdiye kadar tanımlanan mantar RiPP’lerinin neredeyse hepsi güçlü biyolojik etkilere sahiptir. Bu yüzden bu alan büyük bir potansiyel taşır. Araştırmacılar şimdi asperigimisinleri farklı sistemlerde ve modellerde test etmeye hazırlanıyor. Eğer bu çalışmalar başarılı olursa, bu bileşikler modern tıbbı değiştiren penisilin gibi ilaçların arasına girebilir.
Sonuç Olarak
Asperigimisinlerin keşfi, zehirli bir mezar mantarının bile devrim niteliğinde tedavilere kapı açabileceğini hatırlatıyor. Bilim insanları mantarların gizli dünyasını araştırmayı sürdürürken, kim bilir toprağın hemen altında daha hangi tıbbi buluşlar bizi bekliyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Toxic fungus from King Tutankhamun’s tomb yields cancer-fighting compounds – new study. Yayınlanma tarihi: 1 Temmuz 2025. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Toxic fungus from King Tutankhamun’s tomb yields cancer-fighting compounds – new study
- Nelson MR. The mummy’s curse: historical cohort study. BMJ. 2002 Dec 21;325(7378):1482-4. doi: 10.1136/bmj.325.7378.1482. PMID: 12493675; PMCID: PMC139048.
- Łukaszuk C, Krajewska-Kułak E, Guzowski A, Kraszyńska B, Grassmann M, Dobrowolski R. Analysis of the incidence fungi in a crypt cemetery. J Air Waste Manag Assoc. 2015 Sep;65(9):1141-7. doi: 10.1080/10962247.2015.1068884. PMID: 26151228.
- Nie, Q., Zhao, F., Yu, X. et al. A class of benzofuranoindoline-bearing heptacyclic fungal RiPPs with anticancer activities. Nat Chem Biol (2025). https://doi.org/10.1038/s41589-025-01946-9
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
