Kan Basıncı (Tansiyon) Nedir? Bu Basınç Nasıl Çalışır?

Kalp, organlarımız arasında en yanlış anlaşılanlardan biridir. Sevgimizi ifade etmek için kalp görselleri paylaşır, hatta ayrılık yaşadığımızda kalbimizin kırık olduğunu dile getiririz. Gerçekten de kalp harikulade bir organdır ve tüm bu övgüyü hak eder. Ancak, bildiğiniz gibi duygusal yaşantımıza doğrudan bir katkısı yoktur.

Aslında bu durum, kalp için bir avantajdır. Çünkü dikkati dağıtacak lüksü yoktur; tek bir işi vardır ve bunu olağanüstü bir şekilde yapar: Atar ve vücudumuza kan pompalar. Her gün vücudunuzdaki damarlar boyunca yaklaşık 7500 litre kan dolaşır.

Kan basıncı ise kalbinizin bu kanı vücudunuza pompalarken uyguladığı kuvvetin bir ölçüsüdür. Kalp, bu hayati görevi yerine getirmek için sürekli çalışan ve asla yorulmayan bir motor gibi işlev görür.

Kalp Basıncı Nedir? Sistolik ve Diastolik Basınç Ne Anlama Gelir?

Kalbiniz, dakikada yaklaşık 70 kez ve bir insan ömrü boyunca yaklaşık **2.5 milyar kez** atar. Bu, vücudun her yerine her zaman yeterli miktarda kan sağlamak için inanılmaz bir çabadır.

Kalp atışının iki aşaması vardır. Sistol, kalp kasıldığında ve kanı vücuda pompaladığında gerçekleşir; diyastol ise kalp gevşediğinde ve yeniden dolduğunda meydana gelir.

İnsanlar “tansiyonunuzu ölçmekten” bahsettiklerinde, aslında kalbinizin vücudunuzda pompaladığı kanın gücünü temsil eden iki sayıyı kontrol etmek isterler. Bu iki sayı, sistolik kan basıncı ve diyastolik kan basıncı olarak adlandırılır.

Kan basıncı ölçümünde görülen iki sayı (örneğin, 120/80 veya “120’ye 80”), kan damarlarınızın her kalp atışında deneyimlediği en yüksek ve en düşük basıncı ifade eder. Büyük sayı sistolik basıncı, küçük sayı ise diyastolik basıncı gösterir.

Kan Basıncı Kategorileri

Kalp Basıncı Nedir? Sistolik ve Diastolik Basınç Ne Anlama Gelir? — Kan, vücuttaki arter duvarlarına kuvvet uygular ve bu kuvvet kan basıncını oluşturur. Kalp her attığında, bu basınç yükselir ve bu maksimum değere **sistolik kan basıncı** denir. Ardından, kalp atışlar arasında gevşer ve basınç düşer. Bu minimum değere ise **diyastolik kan basıncı** adı verilir. İnsanlar bu iki ölçümü birleştirerek tanıdık üst/alt kan basıncı değerlerini hesaplar . Örneğin, 120/80, bu değer ders kitaplarında “normal” bir okuma olarak tanımlanır.

Kan basıncı, sabit bir değer değildir; vücudun farklı bölgelerinde ve gün boyunca sürekli olarak değişir. Genellikle, gün içinde aktif olduğumuz ya da olmamız gerektiği zamanlarda kan basıncı en yüksek seviyelere ulaşır ve geceleri, dinlenme sırasında, en düşük noktasına iner. Anormal derecede yüksek kan basıncı hipertansiyon, düşük kan basıncı ise hipotansiyon olarak adlandırılır. Her iki durum da insan sağlığına zarar verebilir ve dikkatle yönetilmesi gerekir.

Kan basıncını dengede tutmak, sağlıklı bir yaşam tarzı, düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve gerektiğinde tıbbi müdahalelerle mümkün olabilir. Hem hipertansiyon hem de hipotansiyon, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, düzenli ölçüm ve kontrol hayati önem taşır.

Hayvanlarda Kan Basıncı Nasıldır?

İnsanlarda olduğu gibi, hayvanlarda da kan basıncı, kalbin kanı damarlar boyunca pompalamak için uyguladığı kuvvetin bir ölçüsüdür. Ancak hayvanların yaşam tarzları, çevresel gereksinimleri ve anatomik yapıları, bu basınç seviyelerini belirleyen ana faktörlerdir.

Kara memelileri arasında zürafalar, en yüksek kan basıncına sahiptir. Ortalama tansiyonları yaklaşık 280/180 mm Hg civarındadır. Bunun nedeni, zürafaların uzun boyunlarına kan ulaştırmak için kalplerinin çok yüksek bir basınçla çalışmasıdır. Zürafaların kalbi, yaklaşık 11 kilogram ağırlığındadır ve bu, kanı beyinlerine taşımak için gereken gücü sağlar.

Küçük memeliler ve kuşlarda, kan basıncı genellikle daha düşüktür. Bunun sebebi, vücutlarının daha küçük olması ve kanın taşınacağı mesafenin kısalığıdır. Balıklar ve diğer soğukkanlı hayvanlarda kan basıncı, memelilere kıyasla genellikle daha düşüktür. Bunun nedeni, bu hayvanların metabolizma hızlarının düşük olması ve genellikle su ortamında yaşamalarının dolaşım sistemine daha az yük bindirmesidir.

Bazı hayvanlar, türlerine özgü fizyolojik adaptasyonlarla yüksek kan basıncına dayanabilirler. Örneğin, deniz memelileri, dalış sırasında basınç değişimlerine uyum sağlamak için kan basınçlarını düzenleyebilirler. Bunun aksine, zürafalar gibi hayvanlarda, beyne fazla basınç gitmesini önlemek için damarlarında özel valf sistemleri bulunur.

Sonuç olarak,

Kısacası, hayvanlarda kan basıncı, türlerin yaşam biçimlerine ve çevresel gereksinimlerine göre uyum sağlamış bir özelliktir. Bu adaptasyonlar, her hayvanın dolaşım sistemini, hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu koşullara mükemmel bir şekilde uygun hale getirir.

Kaynaklar ve İleri okumalar:

American Heart Association. Which blood pressure number matters most? The answer might depend on your age.
Blood pressure targets – what does the new guideline say and how low should you go?. Kaynak site: Conversationç Yayınlanma tarihi: 21 Temmuz 2016. Bağlantı: Blood pressure targets – what does the new guideline say and how low should you go?
Understanding Systolic and Diastolic Blood Pressure; Yayınlanma tarihi: 22 Ocak 2022; Bağlantı: https://www.verywellhealth.com/

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.