Hepimiz işte çok fazla zaman harcıyoruz ve hepimiz yaptığımız işi sevmeyi istiyoruz (ve bunu hak ediyoruz). Ancak gerçekten severek yapacağımız bir işi bulmak ve bunu bir ömür boyu sürdürmek kolay değil.
Sonuçta yeni mezun olmuş bir genç iseniz ya da işinizden sıkılmış kendinize yeni bir kariyer arıyorsanız önünüzde binlerce seçenek vardır. Bu seçenekler arasından nasıl bir seçim yapacaksınız? Özellikle ne yapmak istediğinize dair hiçbir fikriniz yoksa, bu görev gerçekten aşılmaz görünecektir. Bunun sonucu da rastgele bir meslek tercihi ve sonrasında da bir ömür boyu mutsuzluk olacaktır.
Doğru kariyeri seçmeden önce, kendiniz hakkında bilgi edinmelisiniz. Değerleriniz, ilgi alanlarınız, sosyal becerileriniz ve yetenekleriniz, kişilik türünüzle birleştiğinde bazı meslekleri size uygun, bazılarını ise tamamen uygunsuz hale getirir.
Bu noktada size yardımcı olacak bir çok mesleki danışma kuramı bulunmaktadır. Holland teorisi bu konuda en çok bilinen ve en çok araştırılan teoridir. Profesyoneller tarafından da yaygın olarak kullanılmaktadır. Şimdi kısaca bu teoriye bir göz atalım.
Holland’ın Meslek Tercihi Teorisi Nedir?
John L. Holland, eğitsel, askeri ve psikiyatrik kurumlarda çalışan bir meslek danışmanıdır. Ona göre meslek seçimi; kişiliğin iş dünyasında ifade bulan bir yansımasıdır. Holland, insanların, tanımladığı altı kişilik tipinden birine sahip olduğunu ve ona uygun mesleklerden birini seçtiğini savunur (Holland 1973). Mesleki doyum; bireyin kişilik tipi içinde yer alan özellikleri, bu tiplere uygun olarak tanımlanan iş çevresine uyumu ile pozitif ilişkilidir.
John Holland teorisini açıklayan beş kitap yayınladı. Her kitap, önceki çalışmaların bir güncellemesi biçimindeydi. Holland kuramının dört temel varsayımı vardı. Birçok insan, benzerlikler dikkate alındığına altı kişilik tipinden birine uygun düşer. Altı kişilik tipinin karşılığı olan altı tür mesleki çevre vardır. İnsanlar sahip oldukları beceri, yetenek, tutum ve değerleri kullanmalarına olanak sağlayacak çevreleri ararlar. Bireyin meslek seçimi davranışını; kişilik tipi ve çevrenin özelikleri arasındaki etkileşimi belirler.
Holland’ın Altı Kİşilik Tipi
Gerçekçi (Realistic) Tip:
Uygulamacı, maddeci ve diğer insanlarla iç içe olmayı tercih etmeyen kişilerdir. Güçlü ve somut sonuçlara önem verirler ve kişilerarası ilişkilerdeki becerileri zayıftır. Mekanik, el becerileri, teknik ve tarımsal beceriler ve uygulamalar ve somut problem çözme gerektiren iş çevreleri bu kişilik tipine uygundur.
Objeler, araçlar, makineler, aletler, bitki ya da hayvanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. El, mekanik, tarımsal ve / veya elektrikle ilgili becerilerini geliştirirler. İnşa veya tamirle ilgili işleri tercih ederler. Realistik, somut ve ayakları yere basan faaliyetlere ilgi duyarlar.
Girişimci (Enterprising) Tip:
Girişimci tipler hırslı, dışa dönük, baskın ve kendine güvenli kişilerdir. Politik ve ekonomik alandaki başarılara itibar ederler ve bilimsel yetenekleri gelişmemiştir. İkna edici, müdahaleci ve liderlik becerileri isteyen iş çevreleri bu kişiler için uygundur.
Öne çıkmalarına olanak tanıyan ya da diğer insanları etkileme fırsatı veren etkinliklerden hoşlanırlar. İnsanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. Satış veya insan ve /veya şeyleri yönetme etkinlikleri içeren işleri tercih ederler.
Araştırmacı (Investigative) Tip:
Araştırmacı tipler çözümleyici, kendi düşünce ve hislerine kulak veren ve karmaşık konulara ilgi duyan kişilerdir. Bilimsel yöntemlere önem verirler, sosyal ve liderlik becerileri gelişmemiştir. Bilimsel ve matematiksel yeteneklerin ve zihinsel problem çözme becerilerinin kullanıldığı iş çevreleri bu kişilik tipine uygundur.
Biyolojik ve fizik bilimlerle ilgili etkinliklerden hoşlanırlar. Matematik ve fen bilimlerinde yeteneklidirler. Bilimsel, meraklı, çalışkan ve bağımsız olma eğilimindedirler. Ayrıca gözlem yapmak, öğrenmek, araştırmak, analiz etmek, değerlendirmek ve ölçmekten hoşlanırlar. Sonucunda bu kişiler bilim ve tıp alanındaki işleri tercih ederler.
Sosyal (Social) Tip:
Sosyal tipler işbirliğine önem veren, ahlaklı, sorumlu, anlayışlı ve dost canlısı olmaya yatkın kişilerdir. Kişilerarası ilişkilere değer verirler, mekanik ve bilimsel becerilerden yoksundurlar. Sosyal, eğitimsel ve iyileştirici beceriler gerektiren iş çevreleri bu kişiler için uygundur. Sözel becerileri iyidir. İnsanlarla çalışmaktan hoşlanırlar.
Yardımsever ve arkadaşça olma eğilimindedirler. Bilgilendirme, aydınlatma, öğretme, yardım etme, eğitme veya tedavi ve iyileştirmeden hoşlanırlar. Hemşirelik ve danışmanlık gibi etkinlikleri içeren meslekleri tercih edenler buna örnek olacaktır.
Yaratıcı (Artistic) Tip:
Bu kişiler genellikle yaratıcı, hassas ve kalıpları kabul etmeyenlerdir. Özgürlüğe, belirsizliğe ve estetiğe itibar ederler ve düzenli bir şekilde bilgi işleme becerileri yoktur. Sıradanlıktan uzak, yaratıcı etkinliklerden hoşlanırlar.
Sanatsal ve sezgisel yetenekleri vardır. Sistematik olmayan bir çevrede yaratıcılık becerilerini kullanmayı gerektiren iş çevreleri yaratıcı kişilik tipine uyar. Dil, sanat, müzik ve/veya drama ile ilgili işler bunlara örnek olacaktır.
Geleneksel (Conventional) Tip:
Gelenekçi tipler kalıpçı, yaratıcı olmayan ve uygulamacı olma eğiliminde olan insanlardır. İşte düzenlemeye ve başarıya değer verirler ve sanatçılık becerisinden yoksundurlar. Verilerle çalışmaktan hoşlanırlar. Düzenlidirler, büro işlerinde başarılıdırlar. Büro işlerinde kullanılan matematik becerilerini geliştirme eğilimindedirler.
Görevleri detaylarıyla birlikte yapma, sürdürme veya diğer kişilerin yönlendirdiği biçimde yerine getirmede başarılıdırlar. Kütüphane görevlisi, muhasebeci, asker, polis, memur, gibi sistematik düzenleme ve bilgileri işleme gerektiren iş çevreleri bu kişilere uygundur.
Holland Altıgeni Nedir?
Holland, bu 6 tipin birbiri ile ilişkisini bir altıgen üzerinde göstermiştir. Sonrasında da Holland’ın kuramına göre geliştirdiği envanterler bireye uygulanarak her bir tipe ait puanları hesaplanır. Bunun sonrasında da elde edilen puanlar altıgen üzerine yerleştirilerek bireyin profili elde edilir. Sonrasında da elde edilen bu kod değerlendirilir.
Holland’ın meslek kategorileri ve bunlara dayanarak belirlediği meslek sınıflamaları ile geliştirdiği ölçme araçları, genç ve yetişkinlere yönelik meslek danışmanlığı hizmetlerinde geniş ölçüde kullanılmaktadır.
Eğer bu değerlendirme ile ilgili daha fazla detaya erişmek isterseniz Prof. Dr. Binnur YEŞİLYAPRAK; Özellik Faktör ve Holland’ın Kuramları; https://birimler.dpu.edu.tr wen adresinden ilgili testi bulup sonucu değerlendirebilirsiniz. Ayrıca bu yazımıza da göz atmanızı öneririz: Yakın Gelecekte Teknoloji Nedeniyle Var Olmayacak Meslekler
Matematiksel
