Bundan yaklaşık altmış yıl önce, Fransız filozof ve yazar Jean-Paul Sartre, Nobel Edebiyat Ödülü’nü reddetti. Bu kararı, yalnızca edebiyat tarihine değil, düşünce tarihine de damgasını vurdu.
Sartre’ın felsefesi, bireyin hem kendini hem de dünyayı değiştirme sorumluluğu üzerine kuruludur. Ona göre özgürlük yalnızca bir hak değil, aynı zamanda bir görevdir. Ona göre böyle bir ödül, isminin düşüncelerinin önüne geçmesine neden olacaktı. “Bu ödül beni olduğumdan büyük gösterir ama söylediklerimin önüne geçer,” diyerek kararını net bir dille açıkladı.
Sartre’dan sadece bir yıl sonra Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan Richard Feynman, ödüllerle ilgili mesafeli duruşunu belki de en yalın ve etkileyici biçimde dile getirmiştir:
“İsveç Akademisi’nden birinin bu çalışmanın ödüle layık olduğuna karar vermesi bana çok anlamlı gelmiyor — çünkü ben ödülü zaten aldım. Ödül, bir şeyi keşfetmenin verdiği hazdır; buluş anındaki heyecan, insanların onu kullanmasından duyulan tatmindir. Gerçek olan bunlardır. Onurlar bana gerçek gelmiyor. Ben onurlara inanmıyorum.”
Nobel Ödülü’nün adaylık ve seçim süreciyle ilgili tüm bilgiler İsveç Akademisi tarafından 50 yıl boyunca gizli tutulduğu için, Sartre’ın ödüle nasıl seçildiği uzun süre belirsizdi. Ancak arşivlerin açılmasıyla birlikte bu süreç aydınlığa kavuştu.
Gün yüzüne çıkan belgelere göre Jean-Paul Sartre, 14 Ekim 1964’te Akademi’ye bir mektup göndererek ödülü kabul etmeyeceğini bildirmiş, hatta kendisinin adaylar arasında yer almamasını özellikle talep etmişti. Ancak bu mektup, Akademi’nin kararını vermesinden sonra ellerine ulaştı.
Sartre Nobel Ödülünü Kendi İsteği İle Reddeden Tek Kişidir
Sartre, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kendi isteğiyle reddeden tek kişi olarak tarihe geçti. 1958 yılında Boris Pasternak da Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştü. Başta kabul etti, ancak Sovyet yetkililerinin baskısı nedeniyle ödülü geri çevirmek zorunda kaldı. Yani onunki gönüllü bir reddediş değildi.
1976’da Sartre’ın kendisi tarafından yayınlanan belgeselindeki açıklaması reddetme nedeni ile ilgili daha fazla bilgi vermektedir.
”Ödülü geri çevirmeyi, kabul etmekten daha az tehlikeli buluyorum. Kabul etmekle, “bağımsızlıktan taviz verme” diyebileceğim bir sonucu da benimsemiş olurdum. Bir de bu ödülü verenlerin konumundan dolayı, kabul edemem. (…) benim gibi yaşlı bir devrimciye böyle bir ödül vermek, kapitalizmin intikam alma girişiminden başka bir şey değildir.” (…) Siyasete dahil olduğum için burjuva düzeni benim “geçmişteki hatalarımı” örtmek istedi. Bana Nobel Ödülü verdiler. Beni “affettiler” ve bunu hak ettiğimi söylediler. Korkunçtu!“
Yazının devamında göz atmak isterseniz. Jean Paul Sartre “Cehennem Başkalarıdır” Derken Aslında Ne Demek İstemişti?
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Jean-Paul Sartre Becomes the First Person to Decline the Nobel Prize. Yayınlanma tarihi: 22 Ekim 2014; Bağlantı: https://www.themarginalian.org/
- Jean-Paul Sartre rejected Nobel prize in a letter to jury that arrived too late. Yayınlanma tarihi: 5 Haziran 2015. kaynak site: Guardian. Bağlantı: Jean-Paul Sartre rejected Nobel prize in a letter to jury that arrived too late
- Jean-Paul Sartre wins and declines Nobel Prize in Literature; Yayınlanma tarihi: 22 Kasım 2020. Kaynak site: History. Bağlantı: Jean-Paul Sartre wins and declines Nobel Prize in Literature;/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
