Sonbaharın gelmesiyle birlikte, bazı ağaçların yaprakları sonbaharın getirdiği renk tonlarına geçişe çoktan başladı. Bu değişiklik dışarıdan basit bir durum gibi görünse de, bu renklerin oluşumu bir dizi kimyasal bileşiğin ve reaksiyonların sonucudur.
Klorofil
Klorofil, çoğu yaprağın olağan yeşil renklenmesinden sorumlu kimyasal bileşiktir. Bu kimyasal, yaprak hücrelerindeki kloroplastlarda bulunur ve bitkilerin karbondioksit ve suyu şekere dönüştürmek için güneşten gelen enerjiyi kullandıkları fotosentez işleminin temel bir bileşenidir.
Klorofil üretimi için yapraklar ılık sıcaklıklara ve güneş ışığına ihtiyaç duyar. Yaz mevsimi bitmeye başladığında güneş ışığı miktarı da azalır ve böylece klorofil üretimi yavaşlar ve mevcut klorofil bozulur. Bunun sonucunda yapraklarda bulunan diğer bileşikler ön plana çıkarak yaprak renklenmesini başlatır.
Karotenoidler ve Flavonoidler
Karotenoidler ve flavonoidler, büyük kimyasal bileşik aileleridir. Bu bileşikler yapraklarda klorofille birlikte bulunur, ancak yaz aylarında bulunan yüksek klorofil seviyeleri genellikle karotenoidlerin ve flavonoidlerin renklerini maskeler.
Klorofil sonbaharda azaldığında ve kaybolduğunda bu kimyasalların renkleri daha belirgin hale gelir. Her iki bileşik ailesi sarıya dönüşüme katkıda bulunurken, karotenoidler de portakal ve kırmızı renklere dönüşüme katkıda bulunur.
Bu bileşikler ayrıca sonbahar ilerledikçe klorofille birlikte bozulur, ancak bunu klorofilden çok daha yavaş yaparlar ve böylece renkleri görünür hale gelir. Dikkat çeken karotenoidler arasında havuçların turuncu renginin nedeni olan beta-karoten, yumurta sarısının sarı rengine katkıda bulunan lutein ve domateslerin kırmızı renginden de sorumlu olan likopen bulunur.
Antosiyaninler
Antosiyaninler de flavonoid sınıf bileşiklerin bir üyesidir. Karotenoidlerin aksine antosiyaninler, yıl boyunca yapraklarda yaygın olarak bulunmaz. Günler kararırken, güneş ışığı ile birleşen yapraklarda şeker konsantrasyonunun artmasıyla sentezleri başlatılır.
Yapraktaki kesin rolleri hala belirsizdir. Ancak, ağacın yapraklarını hafif hasarlardan korumasına ve dökülmeden önceki süreyi uzatmasına neden olarak, bir tür ışık koruyucu şeklinde rol oynayabilecekleri yönünde bazı tezler vardır. Sonbahar yapraklarının rengine katkıları açısından canlı kırmızı, mor ve eflatun tonları sağlarlar. Renkleri aynı zamanda ağaç özsuyunun asitliğinden de etkilenerek bir dizi renk tonu üretir.
Okuma Önerisi: Kimyanın Gündelik Yaşamda Karşımıza Çıktığı 10 Yer
Kaynak
The Chemicals Behind the Colours of Autumn Leaves;
https://www.compoundchem.com/2014/09/11/autumnleaves/
Matematiksel
