Aklınıza gelen zehirli maddeleri saymanızı istesek muhtemelen biraz da izlediğimiz filmlerin etkisi ile olsa gerek, arsenik, siyanür gibi isimleri sıralarız. Bu maddeler zehirli olmakla birlikte dünyadaki en tehlikeli kimyasal maddeler sıralamasında oldukça gerilerde yer alırlar.
Mesela bunlardan daha zehirli olan ve de her yıl yaklaşık 50 kişinin ölümüne neden olan balon balığı toksini olan tetrodotoksin bile en tehlikeli kimyasallar listesine giremez.
Ancak öncesinde hatırlatalım. Birazdan okuyacağınız liste hiçbir şekilde ayrıntılı değildir. Aslına bakarsanız Paracelsus‘un günümüzden yaklaşık 500 yıl önce söylediği gibi: “Her şey zehirdir ve zehirsiz hiçbir şey yoktur; yalnız dozunda alınan şeyler, zehir olmaktan çıkar.” Umarız hayatınız boyunca bu tehlikeli kimyasal maddeler ile asla karşılaşmazsınız…
1- Batrakotoksin
Filmlerde Kızılderililerin bir çubuk yardımı ile bir zehir üfleterek düşmanlarını etkisiz hale getirdiğini muhtemelen görmüşsünüzdür. Kızılderililer bunun için kurbağalardan yardım alırlar.
Batrakotoksin (batrachotoxin) bilinen en tehlikeli zehirdir. Orta ve Güney Amerika’da yaşayan Zehirli Ok Kurbağası tarafından sentezlenmektedir. İlginç bir şekilde, kurbağalar kimyasalı kendileri sentezleyemezler, aksine onu tükettikleri Melyrid böceklerinden alıp salgılarlar. Bu zehre karşı bugüne kadar hiçbir panzehir geliştirilmemiştir.
Batrakotoksin, sinir hücresinin iyon kanallarını kalıcı olarak açar. Bu da kaslarla olan haberleşmenin kesilmesi anlamına gelir. Yani etkili felce yol açar. Zehrin kimyasal formülü: C31H42N2O6 dir.
2-Klor Triflorür
Klor triflorür, camı aşındırma özelliğiyle ünlüdür. Renksiz, yüksek derecede aşındırıcı ve son derece reaktif bir kimyasal olan interhalojen bileşik olarak adlandırılmaktadır. Asbest, tungsten ve hatta kum gibi normalde yanması imkansız şeyleri bile yakma potansiyeli taşır.
Esas olarak roket yakıtının bir bileşeni olarak kullanılmaktadır. Bu tehlikeli kimyasal madde yalnızca flor ile işlenmiş metal kaplarda depolanmalıdır. Bu kimyasalın su ile birleşmesi de patlayıcı bir reaksiyonla sonuçlanır.
3- Potasyum Siyanür
Potasyum siyanür kimyasal formülü KCN olan bir bileşiktir. Bu renksiz kristal tuzu, görünüş olarak şekere benzer. Potasyum siyanür dakikalar içinde öldüren oldukça zehirli bir kimyasaldır. Bu nedenle tarihsel olarak bazı önde gelen kişiler tarafından intihar hapı olarak da kullanılmıştır. Kurbanlar arasında Eva Braun, Joseph Goebbels, Heinrich Himmler, Alan Turing ve çok daha fazlası vardır.
4- VX, Venomous Agent X
VX veya Venomous Agent X, özellikle savaşta kullanılmak üzere tasarlanmış bir sinir gazıdır. İngiliz askeri araştırmacıları tarafından yaratılmıştır. Bu gazın bir damlası kişiyi dakikalar içinde öldürme potansiyeli taşır. Solunması, deriye veya göze temas etmesi durumunda sinir sistemine saldırır.
VX üretimi ve depolanması 1993’te Kimyasal Silahlar Konvansiyonu tarafından yasaklanmıştır. Sadece kimyasal silah olarak kullanılabilen VX’in neyse ki insanlık tarihine geçmiş bir vahşet hikayesi bulunmamakla birlikte ABD ve Rusya, VX stokları olduğunu kabul etmiştir.
5- Botoks veya Botulinum Toksin
Doğadaki en zehirli kimyasallardan biri olan Botoks veya Botulinum Toksin laboratuvar şartlarında Clostridium botulinum adlı bir bakteriden elde edilmektedir. Bu kimyasal maddenin sadece 1 gramı, enjeksiyon yoluyla 8,3 milyon kişiyi ve yutulması halinde 14.000 kişiyi öldürme potansiyeli taşır.
Botulinum toksini kasları felç etme özelliği nedeniyle uygun miktarlarda ayarlanarak bir çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Kasları felç etme özelliğinden dolayı, kırışıklık tedavisi için idealdir ve küçük dozlarda kullanıldığında kas spazmlarını önler. Ancak sizin de tahmin ettiğiniz gibi bunun deneyimli kişiler tarafından uygulanması önemlidir.
6- Risin
Kene otu (hint yağı) bitkisinin tohumlarından elde edilen risin soldukça güçlü bir toksindir. Aslında sadece birkaç tane sofra tuzu büyüklüğünde bir doz, bir insanı doğrudan öldürür. Vücuda girdiğinde hücrelerde protein sentezinden sorumlu ribozomları hedef alarak protein sentezini inaktif hale getirir ve bu sayede hücreleri öldürür.
Bu son derece zehirli bitki zehri, Londra’da Bulgar muhalif yazar Georgi Markov’u öldürmek için kullanılmıştı. 7 Eylül 1978’de Waterloo Köprüsü yakınlarında bir otobüs beklerken sağ uyluğunun arkasında bir darbe hissetti.
Etrafına baktığında şemsiye almak için eğilen bir adam gördü. Markov kısa süre sonra yüksek ateşle hastaneye kaldırıldı ve üç gün sonra öldü. Otopsi sonucunda Markov’un kalçasında platin-iridyum alaşımından yapılmış küçük bir küre ortaya çıktı. Kürenin içinde de risin bulunmaktaydı.
7- Sarin Gazı
Sarin, maruz kalan kurbanları on dakikadan daha kısa sürede öldürecek oldukça güçlü bir sinir gazıdır. Solunması durumunda akciğer kaslarınız felç olacaktır. Bu nedenle birçok yetkili tarafından potansiyel bir kitle imha silahı olarak kabul edilmektedir. Bunun sonucunda da Sarin üretimi ve stoklanması, 1993 yılının Kimyasal Silahlar Konvansiyonu tarafından yasaklanmıştır.
8- Striknin
Tarih boyunca suikastçıların bir favorisi olan Striknin Nux vomica ağacından üretilen zehirli maddedir. Genellikle fare gibi istenmeyen zararlılardan kurtulmak amaçlı olarak kullanılmaktadır. Ancak geçmişte Büyük İskender ve ünlü Blues müzisyeni Robert Johnson gibi tarihi figürleri öldürmek için kullanılmış olduğu düşünülmektedir.
9- Nikotin
İsmini Nicotiana Tabacum denen tütün bitkisinden alan Nikotin, bitkiler tarafından zararlılara karşı bir savunma mekanizması olarak geliştirilmiştir. Bu nedenle, dünyadaki en güçlü toksinlerden biridir. İnsanlar için, düşük dozlarda alındığında bağımlılık yapmanın yanı sıra, yeterince maruz kalındığında aslında ölümcüldür.
Nikotin, epinefrin denen hormonu arttırdığı için dolayısıyla kalp hızını, kan basıncını, kan şekerini ve solunum sayısını da arttırır. Sigara içtikten sonra gelen rahatlama hissi ve bağımlılığın sebebi de budur.
10- Sodyum Siyanür
Sodyum siyanür, NaCN formülüne sahip zehirli bir bileşiktir. Beyaz, suda çözünür bir katıdır. Rutin olarak endüstriyel bir reaktan olarak kullanılmaktadır. Sodyum Siyanür, mitokondride bir protein olan sitokrom c oksidaza bağlanır. Sonucunda da hücrelerin oksijen kullanmasını durdurur. Buna maruz saniyeler içinde ölüme neden olur.
Şu ana kadar okuduğunuz tehlikeli kimyasal maddeler, insan sağlığı ve çevre için önemli bir risk oluşturmaktadır. Bu kimyasalların birçoğu endüstride ve günlük ürünlerde kullanılsa da, potansiyel tehlikelerinin farkında olmak ve maruziyeti en aza indirmek için adımlar atmak önemlidir.
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- 10 Most Dangerous Chemicals in the World; Yayınlanma tarihi: 3 Mart 2023; Bağlantı: https://interestingengineering.com/
- Handle with care – the world’s five deadliest poisons. Yayınlanma tarihi: 12 Nisan 2016; Bağlantı: https://theconversation.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
