1800’lerde Nantucket halkı, yaklaşan balıkçı teknelerini görmek için teleskoplarını ufka çevirirdi. Maria Mitchell ise teleskobunu gökyüzüne çevirdi.
Kısaca tanımlamak gerekirse: Maria Mitchell, Amerika’nın ilk kadın astronomudur. Kendi keşfettiği kuyruklu yıldıza adı verilmiş bir kâşif, kütüphaneci, doğa bilimci, Vassar College’ın ilk kadın profesörü ve gözlemevinin ilk müdiresidir. Ama hepsinden önce bir eğitimcidir. Yine de Maria Mitchell sadece unvanlardan ibaret değildir.
Onu asıl anlamlı kılan şey, bilimdeki başarılarından çok daha fazlasıdır. Onun hikâyesi, sadece bir bilim kadınının değil, adalet ve eşitlik için mücadele eden bir insanın hikâyesidir.
Kısaca Maria Mitchell
Maria Mitchell, Nantucket Adası’nda dünyaya geldi. Eğitimini hem okulda hem de babasından aldığı özel derslerle tamamladı. Yerel bankada veznedar olarak çalışan babası, ona haritacılığı ve denizcilik hesaplamalarını öğretti.
Maria, henüz 12 yaşındayken bir güneş tutulmasını gözlemleyerek babasına konum hesaplamalarında yardım etti. 14 yaşında ise uzun balina avı seferlerine çıkan gemiler için seyir haritaları hazırlıyordu.
Yetişkinlik döneminde Maria Mitchell, adanın ilk kütüphanecisi olarak göreve başladı. O yıllarda, erkekler uzun süre denizde oldukları için adada hem sosyal hem de ekonomik sorumluluklar kadınların omzundaydı. Maria ise tüm bu yüklerin arasında gökyüzüne odaklanmayı sürdürdü.
1847 yılında, teleskobuyla gözlem yaparken hiçbir yıldız haritasında yer almayan bir cisim keşfetti. Bu, daha sonra “Miss Mitchell’ın Kuyruklu Yıldızı” olarak anılacak yeni bir kuyruklu yıldızdı.
Keşfi ona uluslararası bir ün kazandırdı. Danimarka Kralı tarafından altın madalya ile ödüllendirildi. 1848 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi’ne üye seçildi. Akademi bu kararı, kendi ifadesiyle, “bir kadın olmasına rağmen” aldı.
O dönemde, bilimde kadınların önüne konulan engeller, yalnızca laboratuvarlarda değil, bilim dünyasının çevresindeki rollerde de hissediliyordu. Bitki koleksiyoncuları, ders kitabı yazarları, hatta bilimsel illüstratörler bile bu sınırlarla karşı karşıyaydı.
Maria Mitchell’in Kadın Hakları İle İlgili Çalışmaları
Maria Mitchell, bazı seçkin bilim kurumlarına üye olmayı başarsa da, bu üyeliklerin çoğu yalnızca “sembolik”ti. Amerikan Bilimin Gelişimi Derneği (AAAS) toplantılarına katıldığında, oradaki erkek meslektaşları onunla bilimsel iş birliği kurmak yerine daha çok merakla bakıyorlardı. Mitchell bu derneğe kabul edilen ilk kadındı, ama bu kabul ona gerçek bir meslektaşlık hissi vermedi.
Mitchell, erkek egemenliğine doğrudan meydan okumak yerine, doğrudan kadınlarla çalışmayı seçti. Bu tercihi, onun kadın hareketleriyle olan bağını da güçlendirdi. 1848’de düzenlenen Seneca Falls Kadın Hakları Konvansiyonu’nda adı gururla anıldı. Avrupa’dan döndüğünde, varlıklı bir grup Amerikalı kadın ona dönemin en gelişmiş teleskoplarından birini hediye etti.
1865’te, Vassar College’ın açılışıyla birlikte, Mitchell astronomi alanında profesör unvanı alan ilk kadın oldu. Hatta okulun atanan ilk öğretim üyesiydi. Onun verdiği eğitim sayesinde, Vassar’daki matematik ve astronomi öğrencilerinin sayısı 1888 yılına kadar Harvard’dakinden fazlaydı.
“Bilimde daha çok hayal gücüne ihtiyacımız vardır, bilim matematik ya da mantık değil, güzellik ve şiirselliktir.”
Maria Mitchell, bilimde kadınların yer almasını yalnızca desteklemekle kalmadı; onları bu alanda ilerletmek için ciddi bir çaba gösterdi. Ona göre bilim, yalnızca bilgi değil, aynı zamanda bir düşünme ve problem çözme biçimiydi. Bu entelektüel zorluklar, kadınların yaşamlarındaki tekdüzeliği kırmaları için bir fırsattı.
Ancak bilim eğitimi alan genç kadınlar için en büyük sorun, mezuniyet sonrasında karşılarına çıkan sınırlı fırsatlardı. Aileler bile çoğu zaman kızlarının bu dersleri almasını desteklemiyordu. Mezuniyet sonrası iş olanakları ise neredeyse yoktu.
Mitchell, toplumsal beklentilerin, ev içi sorumlulukların ve maddi yetersizliklerin kadınları bilimden uzak tuttuğunun farkındaydı. Bu nedenle 1870’li yıllarda kadın haklarının açık sözlü bir savunucusu hâline geldi.
Mitchell’in örgütçü kimliği ve kurduğu dayanışma ağları, 19. yüzyıl sonuna doğru bilimdeki kadın sayısının çarpıcı biçimde artmasına önemli katkı sağladı. Bu gelişme, onun 1889’daki ölümünden ancak on iki yıl sonra gerçekleşti; ama attığı temeller güçlüydü.
Sonuç Olarak
Maria Mitchell, 1888’de Vassar Koleji’nden emekli olduktan sonra araştırmalarına Massachusetts’teki Lynn kentinde, kız kardeşinin yanında devam etti. Ardında yalnızca bilimsel başarılar değil, güçlü bir miras da bıraktı. 1902 yılında dostları ve destekçileri, onun anısını yaşatmak için Nantucket’ta Maria Mitchell Derneği’ni kurdu. Dernek, doğduğu evi koruma altına aldı ve bugün ziyaretçilere açık bir müze olarak hizmet veriyor.
Mitchell, 1905 yılında Amerika’nın Büyükleri Onur Salonu’na seçilen üç kadından biri oldu. Ayrıca Seneca Falls’taki Ulusal Kadınlar Onur Salonu’na da kabul edildi. Onu onurlandırmak isteyen gökbilimciler, Ay’daki bir kratere onun adını verdi.
Böylece Maria Mitchell, sadece kendi kuşağının değil, ondan sonra gelen sayısız kadının bilim yolculuğuna ilham kaynağı oldu. Onun gökyüzüne çevirdiği teleskop, aslında kadınların bilimdeki geleceğine açılan bir pencereydi.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Maria Mitchell: America’s First Woman Astronomer and Mentor to Women in Science. Yayınlanma tarihi: Kaynak site: Bağlantı: Maria Mitchell: America’s First Woman Astronomer and Mentor to Women in Science
- Working in from the Periphery: Women in Science in America, 1830-188o
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
