İnternette karşımıza çıkan birçok Einstein alıntısı tamamen uydurma veya yanlış atıf olsa da, günümüzde hemen her yerde karşımıza çıkan “Hayal gücü bilgiden daha önemlidir” sözü gerçekten de Einstein tarafından söylenmiştir.
Bu sözü duyduğunuzda, zihinsel terazinizin bir tarafında “bildiklerinizi”, diğer tarafına da “hayal edebildiklerinizi” yerleştirmeniz gerektiğini anlarsınız. “Hayal gücü bilgiden önemlidir çünkü hayal gücünü kullanan bilim insanları olmasaydı, bugünkü bilim seviyesine ulaşamayız.” gibilerinden bir açıklama düşünürsünüz. Buradan da dehanın asıl işaretinin hayal gücü olduğu sonucuna da varabilirsiniz.
Ancak bu düşünce Einstein’ın gerçekte ne demek istediğine dair bir yanlış anlamaya neden olur. Ayrıca bu alıntının geri kalanını ilgili bağlam içinde okursanız, bu sözlerin günümüzde kullandığımızdan çok farklı bir anlama geldiğini de fark edersiniz.
Şimdi tüm zamanların en yanlış anlaşılan Einstein sözünün arkasında yatan gerçeğe bakalım. ( Ek okumalar için: Einstein Dedi ki Demeyelim: Einstein Tarafından Söylenmeyen 13 Söz). Einstein’ın bu ünlü sözleri söylediğinde neden bahsettiğini anlamak için, öncelikle o dönemde hangi ruh halinde olduğunu ve hangi çalışmalarla ilgilendiğini kısaca anlamanız gerekecektir.
Einstein “Hayal Gücü Bilgiden Daha Önemlidir” Sözünü Neden Söyledi?
1800’lerin sonundan 1900’lerin ilk bölümüne kadar, tam da Einstein’ın fiziği ilk öğrendiği sıralarda, Evren ile ilgili bildiklerimiz Newton yerçekimi ve Maxwell’in elektromanyetizması aracılığı ile açıklanıyordu. Bu ikili elbette önemli bilimsel gelişmelerdi. Ancak bazı hesaplamalar tam verimli çalışmıyorlardı.
Einstein sahnede yer aldığı esnada fiziğin bir çok açmazı vardı. 1905 yılında Einstein ünlü çalışmasında bu sorunları tek tek ele alacaktı. Einstein’ın yaratıcılık patlaması şaşkınlık uyandırıcıydı. Işık için devrimci bir kuantum teorisi geliştirdi, atomların varlığının kanıtlanmasına katkıda bulundu. Brown hareketini açıkladı, uzay ve zaman kavramlarını alaşağı etti. Ayrıca bilimin en ünlü denklemi haline gelecek olan denklemi buldu.
Einstein ilerleyen süreçte çok daha etkili makaleler de yazdı. Ancak yine de Genel Göreliliğin keşfi her zaman onun en etkili bilimsel başarısı olarak kalacaktı. 1929’da, Saturday Evening Post için George Sylvester Viereck ile yaptığı röportajda da aşağıdaki cümleleri söyledi. ( Röportajın orijinalini buradan okuyabilirsiniz)
Einstein: Ben sezgilere ve ilhamlara inanıyorum. Bazen haklı olduğumu hissediyorum. Haklı olup olmadığımı bilmiyorum. Kraliyet Akademisi tarafından finanse edilen iki bilim insanı görelilik teorimi test etmek için yola çıktığında, onların sonuçlarının benim hipotezimle uyuşacağına ikna olmuştum. 29 Mayıs 1919’daki güneş tutulması sezgilerimi onayladığında şaşırmadım. Yanlış olsaydım şaşırırdım.
Viereck: O zaman bilginizden çok hayal gücünüze güveniyorsunuz.
Einstein: Hayal gücümden özgürce faydalanmama yetecek kadar bir sanatçıyım. Hayal gücü bilgiden daha önemlidir. Bilgi sınırlıdır. Hayal gücü dünyayı kapsar.
Röportaj kapsamında ele aldığınızda sizin de gördüğünüz gibi, Einstein kendisine sorulan bir soruya aslında cevap veriyordu. Sonucunda güneş tutulması özlemleri sonucunda kısa sürede ünlü olmuştu. Einstein’ın görelilik teorisi, savaş yorgunu olan ve insanın kazanacağı bir zaferi özlemle bekleyen bir dünyanın gündemine oturmuştu.
Gazeteler, “Evrenin dokusu hakkındaki bilimsel anlayışın değişmek zorunda olduğunu” ilan ediyordu. Tüm bu esnada süreci anlatan bir röportajda karşımıza çıkan bu alıntı aslında biraz da Einstein’ın özgüvenini ortaya koyuyordu. Sonucunda bize çalışmalarının nasıl sonuçlanacağını, daha yapılmadan önce bildiğini söylüyordu.
Einstein Benzer Cümleleri İkinci Defa da Kitabında Kullanacaktı
Meşhur alıntının ortaya çıktığı ilk yer bu röportajdı. Ancak Einstein benzer cümleleri 1931 tarihli Cosmic Religion and Other Opinions and Aphorisms adlı kitabında da kullandı. Bu cümlelere Genel Göreliliği sınava soktuğu süreci anlatırken yer vermişti.
“Bazen nedenini bilmeden haklı olduğumdan emin oluyorum. 1919 tutulması sezgilerimi doğruladığında zerre kadar şaşırmadım. Aslında, aksi olsaydı şaşırırdım. Hayal gücü bilgiden daha önemlidir. Çünkü bilgi sınırlıdır, oysa hayal gücü tüm dünyayı kucaklar, ilerlemeyi teşvik eder, evrimi doğurur. Kesin konuşmak gerekirse, bilimsel araştırmalarda gerçek bir faktördür.”
Einstein Tam Olarak Neden Bahsediyor?
29 Mayıs 1919, bilimde devrim yaratan bir güneş tutulması tarihidir. Bu tutulma, Albert Einstein’ın genel görelilik teorisini test etmesiyle ünlüdür. Bu astronomik olayın fotoğrafları bize garip bir şey gösterdi. Kararma sırasında görünen yıldızlardan birkaçı yanlış yerdeydi. Einstein bunu öngörmüştü. Genel görelilik teorisini kullanarak, bir tutulma sırasında yıldızların gökyüzündeki konumlarının değişeceği ileri sürmüştü. Hatta bu konu üzerine bahse bile girmişti.
İngiliz astrofizikçi Sir Arthur Eddington’ın -Frank Watson Dyson’ın da desteğiyle- 20.yüzyılın başlarında yerçekimi nedeniyle ışığın bükülmesini gözlemsel olarak teyit etmesi, bugün Einstein’ın teorisinin fiziğin en temel yasalarından birisi olarak anılmasında büyük bir rol oynamıştı. Daha fazlası için: Eddington Deneyi İle Genel Görelilik Teorisi Nasıl İspatlandı?
Sonuç Olarak;
Gördüğünüz gibi Einstein hayal gücünden bahsettiğinde günümüzde düşündüğümüzden çok daha farklı bir konu üzerine konuşuyor. Onun hayal ettiği şey, teorik fizikteki belirli bir sorunun yanıtıydı: “Işığın tamamen tutulmuş Güneş’in yanından geçerken nasıl davranacağı ve görüneceği “konusunu kafasında kurgulamıştı.
Başka bir deyişle, Einstein’ın sözlerindeki “hayal gücü” kelimesi, “doğru olduğunu biliyorum, kanıtlanacağını biliyorum, ancak bu başkaları tarafından henüz kabul edilmedi” anlamına geliyor. Bu arada aynı bağlamda bilgi içinde aynı şeyi söyleyebiliriz.
Einstein’a göre bilgi ön koşuldur: herhangi bir şey hakkında akıllıca konuşmak istiyorsanız, onun hakkında değerli bir şeyler bilmelisiniz. Ancak bazı bilgiler sıradandır. Aslında fazla da değerli değildir. Bu bilgiler sadece kuru kuruya çalışmakla edinilen bilgilerdir. Ona göre edinilen bilgi kişiyi ileriye taşımalıdır. Henüz kimsenin yapmadığı bir şeyi yapmasını sağlamalıdır.
Sonuç olarak Einstein, “Hayal gücü bilgiden daha önemlidir” dediğinde insanları, bildiklerimizin bizi mevcut, muhafazakar sınırlarının ötesine ve bir sonraki adımı keşfetmeye zorlaması gerektiğini söylüyor. Ancak hayal gücünüzün sizi değerli yerlere götürmesi için, onu inşa edecek sağlam bilgi temeline ihtiyacınız olduğunu inkar etmiyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: İçimizdeki Sınırsız Evren: Hayal Gücü Nasıl ve Neden Evrimleşti?
Kaynak ve İleri okumalar: Einstein’s most famous quote is totally misunderstood. Yayınlanma tarihi: 11 Nisan 2023; Bağlantı: https://bigthink.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
