Ekonomik çalkantıların ortasında, bazı pazar araştırmacıları, geleceği tahmin etmek için tanıdık, güçlü bir sayı kümesine bakmayı tercih ederler. Teknik analistlerin ve yatırımcıların piyasalardaki alım satım davranışlarına ilişkin bakış açılarını yönlendirmek için kullandıkları araçlardan birisi de Fibonacci düzeltmesi olarak bilinir. Kısacası Fibonacci borsada da karşımıza çıkar.
Günümüzde Fibonacci düzeltmesi aracı, binlerce yatırımcı tarafından kullanılan popüler bir göstergedir. Bu teknik adını, birçok doğal fenomende karşımıza çıkan ünlü Fibonacci dizisinden adını almaktadır.
Fibonacci dizisinde her sayı kendisinden önceki iki sayının toplamı biçimindedir. Bu sayı dizisi 0 ve 1 ile başlar. Sonrasında da 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21… biçiminde sonsuza kadar devam eder. Bu sayı dizisinin önemi aslında başka bir matematiksel fenomen ile ilişkili olmasından gelir.
Dizideki her sayıyı bir önceki sayıya (1’in 0’a bölünmesi dışında) ilginç bir durum ortaya çıkar. Büyük sayılara doğru ilerledikçe, sonuç phi sabitine veya yaklaşık olarak 1.61803’e yakınsar. Bunu bizler de altın oran olarak tanımlarız.
Dizinin aslında uzun bir geçmişi vardır. 1202’de Avrupa’da, İtalyan matematikçi Pisa’lı Leonardo tarafından Liber Abaci kitabında anlatılan tavşan yetiştirme sorusuna bir çözüm olarak ortaya atılmıştır. Ancak bu sayı dizisinin Hindistan’da muhtemelen 7. yüzyıl da kullanıldığı da bilinmektedir.
Matematikçi Eduoard Lucas tavşan senaryosundan türetilen diziye 1870’lerde “Fibonacci dizisi” adını vermiştir. Bu dizinin ilgi çekici yanı çam kozalaklarındaki sarmalların sayısı, belirli çiçeklerin her katmanındaki yaprak sayısı gibi doğal fenomenlerde de karşımıza çıkmasıdır. Daha fazla bilgi için bu yazıya göz atabilirsiniz: Fibonacci Dizisi Nedir? Neden Bu Kadar Özeldir?
Fibonacci Düzeltme Seviyeleri Nedir?
Bir heves ile size teknik analizin Fibonacci dizisi ile nasıl yapılacağını anlatacağımızı düşünüyorsanız üzgünüz. Bu detaylar bu yazının amacını aşar ve sizleri yanlış yönlendirmiş olabiliriz. Bunun yerine arka plandaki fikrin ne olduğunu, nereden işin içine karıştığını ve belki de en önemlisi güvenilir olup olmadığını ele alalım.
Hepinizin de bildiği gibi alım satım davranışı büyük ölçüde tahmin edilemez. Ancak yine de bazı analistler, Fibonacci sayısındaki rakamları orada da görebilecekleri konusunda ısrarcıdır.
Elliott dalga prensibi, finans piyasalarında piyasa döngülerinin incelenmesi ve tahmin edilmesinde kullanılan bir teknik analiz yöntemidir. Yöntem, 1930’lu yıllarda, Amerikalı bir muhasebeci olan Ralph Nelson Elliott (1871–1948) tarafından keşfedilmiştir. Beş dalga prensibi olarak da bilinir.
Elliott Dalga Prensibi, yatırımcı davranışının sürü psikolojisi ile güdülendiğini söyler. Bu güdülenme sonucunda iyimserlikle kötümserlik arasında doğal bir ritme uygun olarak dalgalanmalar olduğunu kabul eder. Bu dalgalanmalar, her vadede düzgün ve düzenli piyasa trendleri oluşturur. ( Merak ederseniz: Sürü Psikolojisi Nedir? İnsanlar Neden Başkalarını Taklit Edecek Biçimde Hareket Ederler?)
Ralph Nelson Elliott insanın davranışının Fibonacci dizisi ile benzer özellikler gösterdiğine inanıyordu. Bu nedenle gelecekteki davranışı tahmin etmek için çizelgeye bu sayılar konulabileceğini düşündü. Sonucunda da çizelgesini oluştururken Fibonacci sayılarını kullandı. Yani aslında sadece bir seçim yapmıştı.
Borsa da Fibonacci Sayılarına Güvenmeli miyiz?
Yatırım araştırmacıları, mevcut bir alış veya satış eğiliminin devam edip etmeyeceğini veya tersine dönüp dönmeyeceğini belirlemek için grafiklerin şekillerine bakar. Bazıları tahminlerini ünlü diziden türetilen “Fibonacci düzeltme seviyelerini” kullanarak yapıyor.
Fibonacci dizisinin 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987… biçiminde sonsuza kadar devam ettiğini anımsayalım. Fibonacci düzeltme seviyelerinin tümü bu sayı dizisinden türetilmiştir. Dizi başladıktan sonra, bir sayıyı sonraki sayıya bölmek 0,618 veya % 61,8 verir. Bir sayıyı sağındaki ikinci sayıya bölün ve sonuç 0,382 veya %38,2’dir. (Örneğin 21/55).
Benzer bir biçimde Fibonacci dizisinde olan bir sayının üçüncü sayı ile bölünmesinden de % 23.6 elde edilecektir. Çizelgede gördüğünüz % 50 seviyesi, % 61.8 ile ve % 38.2 seviyelerinin aritmetik ortalamasıdır. ((61.8% + 38.2%) ÷ 2 = 50%). %100 ise önceki trendin nereden başladığını bulmak için kullanılır.
Fibonacci Düzeltme Düzeyleri Nasıl Hesaplanır?
Fibonacci düzeltme seviyelerinin formülleri yoktur. Bu nedenle de hesaplanması diye bir şey söz konusu değildir. Bunlar sadece seçilen fiyat aralığının basitçe yüzdesel karşılıklarıdır. Bu seviyeler, tersine dönme veya kırılma gibi bir tür fiyat hareketinin beklendiği bükülme noktalarıdır.
Bu göstergeler bir grafiğe uygulandığında, kullanıcı iki nokta seçer. Bu iki nokta seçildikten sonra, çizgiler o hareketin yüzdelerinde çizilecektir. Fiyatın 10$’dan 15$’a yükseldiğini ve bu iki fiyat seviyesinin düzeltme göstergesini çizmek için kullanılan noktalar olduğunu varsayalım.
Bu durumda %23,6 düzeyi 13,82 ABD Doları (15 ABD Doları – (5 ABD Doları × 0,236) = 13,82 ABD Doları) olacaktır. Ayrıca %50 seviyesi 12,50 ABD Doları (15 ABD Doları – (5 ABD Doları × 0,5) = 12,50 ABD Doları) olacaktır.
Sonuç Olarak;
Matematikçilerin çoğu piyasaları tahmin etmek için Fibonacci dizisiyle ilgili kalıpları arama fikrine sıcak bakmamaktadır. Düzeltme seviyeleri, fiyatın nerede destek veya direnç bulabileceğini gösterirken, fiyatın gerçekte orada duracağına dair bir garanti yoktur. Ancak yine de toplanan bilgilerle bazı fiyat hedefleri belirlemek mümkün olacaktır.
Ancak kendini gerçekleştiren kehanet diyebileceğimiz bir durum da zaman zaman karşımıza çıkabilmektedir. Piyasalar yapısı gereği oyuncularının inançlarına tepki verir. Dolayısıyla yatırımcılar Fibonacci analizi nedeniyle toplu alım yaparlarsa, yukarı yönlü bir trend yaratırlar.
Aynı trend satış için de geçerli olur. Fibonacci sayılarının borsayı yönettiği fikri büyülü bir düşünce olabilir. Ancak unutmayalım. Temelinde buradaki büyülü düşünce, aynı fikre sahip yeterince insanın birlikte hareket etmesidir. Ayrıca Fibonacci Dizisinden Sıkıldıysanız N-bonacci Dizisi İle Tanışın!
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- The Fibonacci Sequence Is Everywhere—Even the Troubled Stock Market; Yayınlanma tarihi: 25 Mart 2020; Bağlantı: https://www.smithsonianmag.com/
- Fibonacci and the Golden Ratio; https://www.investopedia.com
- What Are Fibonacci Retracement Levels, and What Do They Tell You. Yayınlanma tarihi: 10 Temmuz 2022; Bağlantı: https://www.investopedia.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
