Sinema tutkunları için matematik kavramlarını ya da disiplindeki ünlü isimleri konu alan pek çok film var. Aşağıdaki liste belirli bir sıralama gözetilmeden hazırlanmıştır ve yeni filmler keşfedildikçe güncellenmeye devam edecektir. Keyifli seyirler!
25- Infinity – Sonsuzluk – 1996
Teorik fizikçi Richard Feynman, yaşamı boyunca matematikle yoğun biçimde ilgilendi. II. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının geliştirilmesinde ve Challenger uzay mekiği felaketinin araştırılmasında görev aldı. Kuantum mekaniği, kuantum elektrodinamiği (bu alandaki çalışmalarıyla 1965’te Nobel Ödülü kazandı) ve parçacık fiziğine önemli katkılar sundu.
Feynman, aynı zamanda son derece renkli bir kişiliğe sahipti. Yarı otobiyografik Surely You’re Joking, Mr. Feynman! ve What Do You Care What Other People Think? kitaplarından uyarlanan 1996 yapımı Infinity filmi, hayatının iki yönüne odaklanıyor
Bunların ilki, 25 yaşında trajik biçimde tüberkülozdan hayatını kaybeden ilk eşi Arline Greenbaum ile ilişkisi; ikincisi ise atom bombası üzerine yaptığı çalışmaları. Filmde Feynman’ı Matthew Broderick, Arline Greenbaum’u ise Patricia Arquette canlandırıyor.
24 – Pİ – 2008
Darren Aronofsky, The Wrestler (2008) ve Black Swan (2010) gibi filmleriyle tanınır. Ancak yönetmenin ilk filmi olan 1998 yapımı Pi de zamanında büyük beğeni toplamıştır. Siyah beyaz çekilen ve 84 dakika süren film, hayatı matematik ve kalıpları keşfetmek kadar, kronik baş ağrıları, paranoya, halüsinasyonlar ve sosyal kaygıyla da dolu olan sayı teorisyeni Max Cohen’in (Sean Gullette) hikâyesini anlatır.
Max, borsa rakamlarının ardındaki modeli çözmeye çalışırken π, Fibonacci sayıları ve altın oran gibi matematiksel kavramlarla karşılaşır. İlginç kurgusu ve karanlık atmosferiyle Pi, mutlaka izlenmesi gereken matematik filmleri arasında yer alır.
23- “X+Y” – 2014
2014 yapımı X + Y, 9 yaşında otizm teşhisi konan Nathan Ellis’in hayatını konu alıyor. Otistik olmasına rağmen matematikte olağanüstü bir zekâya sahip olan Nathan, yeteneklerini yedi yıl boyunca geliştirir. Sonunda Uluslararası Matematik Olimpiyatı’nda Birleşik Krallık’ı temsil etmeye hak kazanır.
Bu fırsat, onun konfor alanından çıkmasını ve başarısızlık korkusunu yenmesini gerektirir. X + Y, mücadeleyi ve gelişimi merkezine alan ilham verici bir hikâyedir. Özellikle genç izleyiciler için görülmeye değer bir filmdir.
22 – Şifreciler – Sneakers – 1992
Şifreciler (Sneakers), Phil Alden Robinson’ın yönettiği 1992 yapımı bir macera filmidir. Başrollerinde Robert Redford, Dan Aykroyd, River Phoenix ve Ben Kingsley gibi birçok yıldız yer alır. Film, bir matematikçinin cinayet soruşturmasına karışan bir grup hacker, teknoloji uzmanı ve casusluk uzmanının hikâyesini anlatır.
Grubun lideri Martin Bishop (Redford), bir gün hükümet görevlilerinden gizemli bir kutuyu bulma görevi alır. Kutuyu ele geçirdiklerinde, bunun dünya üzerindeki tüm şifreleri kırabilecek bir cihaz olduğunu keşfederler.
Filmin senaryosunun arkasındaki isim, RSA şifreleme sistemine yaptığı katkılarla tanınan Leonard Adleman’dır. Adleman, bu çalışmaları sayesinde 2002’de Turing Ödülü’nü kazanmış ve DNA bilgisayarlarının geliştirilmesinde öncü olmuştur.
21- UFO – 2018
2018 yapımı düşük bütçeli bir bilim kurgu filmi olan UFO filminin senaryosu biraz matematik ve biraz da fiziğe dayanır.
Parlak bir matematik öğrencisi olan Derek (Alex Sharp), çocukluğunda yaşadığı bir UFO karşılaşmasının da etkisiyle, ABD’deki birçok havaalanından bildirilen vakaların uzaylılara ait olduğuna inanır. Kız arkadaşı Natalie (Ella Purnell) ve matematik profesörü Dr. Hendricks’in (Gillian Anderson) desteğiyle bu gizemi çözmeye çalışırken, FBI da peşlerine düşer.
Tempolu hikâyesiyle dikkat çeken bu yapım, izleyiciyi baştan sona sürükleyici bir maceraya davet ediyor.
20- Gizli Sayılar – Hidden Figures – 2016
Aynı isimli kitaptan uyarlanan ve üç Akademi Ödülü’ne (En İyi Film dâhil) aday gösterilen Gizli Sayılar, NASA’nın kuruluş yıllarında kritik bir rol oynayan siyah kadın matematikçilerin gerçek hikâyesini anlatıyor.
Filmde Taraji P. Henson, Octavia Spencer ve Janelle Monáe, sırasıyla gerçek hayattaki NASA çalışanları Katherine Goble Johnson, Dorothy Vaughan ve Mary Jackson’ı canlandırıyor. İlham verici öyküsüyle Gizli Sayılar, mutlaka izlenmesi gereken matematik filmleri arasında yer alıyor.
19- Einstein and Eddington – 2008
Britanyalı astronom Arthur Eddington, daha çocuk yaşta sayılara büyük ilgi duymaya başladı. 1918 yazına gelindiğinde, yıldızların yapısı konusunda uzmanlaşmış, matematiksel fizikte ustalaşmış ve Cambridge Gözlemevi’ne müdür olarak atanmıştı.
David Tennant’ın Sir Arthur Eddington’ı, Andy Serkis’in ise Albert Einstein’ı canlandırdığı bu film, Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi’nin kanıtlanma sürecini ve Eddington’ın bu süreçteki rolünü konu alıyor.
Einstein, 1915’te ortaya koyduğu genel görelilik ile bilim dünyasının ilgisini çekmişti. Ancak teorinin doğruluğu henüz deneysel olarak kanıtlanmamıştı. Einstein’ın çalışmasının bir kopyası Eddington’ın eline geçtiğinde ise işler değişmeye başladı.
18 – Proof – Kanıt – 2005
Film, matematik dehası bir baba (Anthony Hopkins) ile onunla birlikte yaşamayı seçen kızı Catherine’in (Gwyneth Paltrow) ilişkisine odaklanıyor. Yıllarını zeki ama dengesiz, matematik dahisi Robert adlı babasıyla geçiren Catherine, 27. yaş gününe yaklaşan genç bir kadındır. Babasının deliliğinin mi yoksa dahiliğinin mi bir kısmını kendisinin de miras aldığını fark eder.
17- The Man Who Knew Infinity – Sonsuzluk Teorisi – 2015
Srinivasa Ramanujan, Hindistan’da yoksul bir ortamda büyüyen, ancak sonunda Cambridge’e giderek kısa ömründe matematiğe büyük katkılar sunan parlak bir matematikçiydi. 1920’de, henüz 32 yaşındayken hayatını kaybetmesine rağmen bugün hâlâ yeni araştırma alanlarına ilham vermeye devam ediyor.
Hayat hikâyesi, 1991’de yayımlanan bir kitaba konu oldu ve ardından sinemaya uyarlandı. Jeremy Irons’ın canlandırdığı Profesör G. H. Hardy ile olan dostluğu etrafında şekillenen film, gerçek hayattaki matematikçilerin iş birliğiyle hazırlandı. Övgü toplayan bu yapım, izlenmesi gereken matematik filmlerinden biri.
16. An Invisible Sign – Aşkın Logaritması – 2010
Çocukluğundan beri, babasının hastalığını unutabilmek için matematikle uğraşan Mona Gray, gerçek bir matematik dâhisidir. Her sorunu matematikle çözmeye çalışan Mona’nın hayatı, bir okulda öğretmenliğe başlamasıyla değişir. Öğrencileriyle kurduğu bağ sayesinde yaşamı yeniden anlamlandırmaya başlayan Mona; aşkı, çocuk olmayı ve hayata bakışını baştan öğrenir.
15. 21 – 2008
MIT Blackjack Takımı, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün öğrencileri ve mezunlarından oluşan gerçek bir gruptu. Amaçları, kumarhanelerde blackjack oyununda kart sayma ve çeşitli matematik tabanlı teknikler kullanarak para kazanmaktı. Uyguladıkları bu yöntemler sayesinde milyonlarca dolar kazandılar.
Eleştirmenlerden karışık yorumlar almasına rağmen film, gişede büyük bir başarı elde ederek geniş bir izleyici kitlesine ulaştı.
14. The Oxford Murders – Oxford Cinayetleri – 2008
İngiltere–İspanya ortak yapımı bu film, bir üniversitede işlenen gizemli cinayetleri ve olayı çözmeye çalışan bir profesör ile öğrencisinin mücadelesini konu alıyor. Katil, ardında matematiksel notlar bırakır. Profesör ve öğrencisi, bu ipuçlarını çözerek katile ulaşmaya çalışırken kendilerini karmaşık ve tehlikeli bir araştırmanın içinde bulur.
Guillermo Martínez’in aynı adlı romanından uyarlanan film, gerilim ve matematiği bir araya getiren etkileyici bir yapım olarak öne çıkıyor.
13. It’s My Turn – Benim Sıram – 1980
Filmin başkahramanı, Chicago’da matematik profesörü olarak görev yapan Kate Gunzinger’dır (Jill Clayburgh). Yapım, bir matematiksel teoremin ayrıntılı ispatına yer veren nadir filmlerden biridir. Böyle bir sahnenin bir Hollywood filminde yer alması başlı başına şaşırtıcıdır.
Daha da dikkat çekici olan, bu ispatın gerçekten doğru olmasıdır. Film, ayrıca grup teorisine değinen sayılı yapımlardan biridir. Tüm bu yoğun matematik içeriğinin arkasında ise filmin danışmanlığını üstlenen Harvard Üniversitesi profesörü Benedict H. Gross bulunmaktadır.
12. Traveling Salesman – Gezgin Satıcı – 2012
2012 yapımı Gezgin Satıcı, bilgisayar bilimindeki en önemli çözülememiş sorunlardan biri olan P = NP problemini beyaz perdeye taşıyor. Film, ABD ordusuna bu problemin çözümünü verip vermeme konusunda karar vermek zorunda kalan dört matematikçinin hikâyesini anlatıyor.
Matematikçiler, çözümün teknik boyutundan çok ahlaki sonuçlarına odaklanır. Çünkü ordu bu bilgiye sahip olursa, dünyadaki tüm şifreler kırılabilir hâle gelecektir.
11. 23 Numara – 2007
Film, sıradan bir hayat yaşayan Walter’ın, 23 Numara isimli kitapla tanışmasıyla birlikte değişen yaşamını konu alıyor. Başlangıçta sadece merakla okumaya başladığı kitap, ilerleyen zamanlarda Walter’ın dikkatini çekmeye başlar. Çünkü kitapta yazılanların kendi hayatıyla bağlantılı olduğunu düşünmeye başlar.
Bu durum zamanla onun düşüncelerinin saplantıya dönüşmesine neden olur. Sonuç olarak, Walter’ın hayatı giderek kontrol edilemez bir hâl alır. Jim Carrey ise Walter karakteriyle filmde etkileyici bir performans sergiliyor.
10. La habitación de Fermat – Kapan – 2007
İspanya yapımı bu filmde, birbirini hiç tanımayan dört matematikçinin büyük bir gizemi çözmeleri için gizemli bir mekâna davet edilmesi konu ediliyor. Öncelikle, kendilerine sorulan soruları doğru yanıtlamaları gerekir. Aksi hâlde bulundukları oda aniden bir ölüm tuzağına dönüşecektir. Ancak, zamanında çözmek için yarıştıkları bu soruların ötesinde, asıl bulmaları gereken şey bambaşkadır
9. The Mirror Has Two Faces – Aşkın İki Yüzü – 1996
Hollywood için klasik bir hikâyedir. Erkek, kızla tanışır. Aralarında çeşitli sorunlar yaşanır ve sonunda ikisi de sonsuza dek mutlu olurlar. Hikâyenin kurgusu tanıdık olsa da, bu filmde ilginç bir fark var. Erkek karakter, matematik profesörü Gregory Larkin’dir (Jeff Bridges).
Öte yandan, hikâyedeki şanslı kadın ise edebiyat profesörü ve romantizme meraklı Rose Morgan’dır (Barbra Streisand). Film, bolca matematik ögesi barındırıyor. Dolayısıyla, matematiksel olmayan bir dünyada var olmaya çalışan tipik bir matematikçiyseniz, bu yapım tam size göre.
8. Agora – 2009
Tarihteki ilk kadın matematikçinin kim olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bu unvan, aynı zamanda filozof ve astronom olan, dördüncü yüzyılda yaşamış Hypatia’ya aittir. O, dini karışıklıkların hüküm sürdüğü bir dönemde, klasik çağdan gelen bilgiyi hem korumuş hem de öğrencilerine aktarmıştır. İmparatorluğun dört bir yanından gelen en parlak zihinlere ders vermiştir. Ancak bu, trajik bir şekilde onun sonunu da hazırlamıştır.
Bugün Hypatia’nın anısını yaşatmak için bir asteroide ve Ay’da bir kratere onun adı verilmiştir. Ayrıca, Oscar ödüllü Rachel Weisz’in canlandırdığı Hypatia, tarihin en önemli bilim kadınlarından birinin öyküsünü etkileyici bir şekilde beyaz perdeye taşımaktadır. Kesinlikle izlemenizi öneririz.
7. Cube – Küp – 1997
Ölümcül tuzaklarla dolu, küp şeklindeki bir oda ağında kapana kısılmış yaklaşık beş kişi… Grup üyeleri, neden orada olduklarını ve gerçekte nerede bulunduklarını bilmiyor. Bu küpten kurtulmanın tek yolu ise, matematiksel şifreleri çözerek odadan odaya geçip çıkış yolunu bulmak.
Küp filmi, East Carolina Üniversitesi’nde matematik profesörü olan David W. Pravica tarafından tasarlanmıştır. Pravica, ayrıca filmin yapımı sırasında danışmanlık yapmıştır. Sonuç olarak, içerdiği zekice bilmeceler ve ilgi çekici senaryosuyla mutlaka izlemeniz gereken yapımlar arasında yer alıyor.
6. Stand and Deliver – Kalk ve Diren – 1988
Yıllar boyunca pek çok filmde, başarısız bir sınıfa ilham veren öğretmen karakterleri işlendi. Ancak bu film, aslında bu temanın öncüllerinden biri olarak öne çıkıyor. Hikâye, Doğu Los Angeles’ın Latin bölgesindeki fakir ve kötü yönetilen bir okula gelen matematik öğretmeni Jaime Escalante’yi konu alıyor.
Başlangıçta öğrencilerinin potansiyeline ulaşabileceğine kimse inanmaz. Ancak zamanla onların yeteneklerini keşfeden Escalante, öğrencilerini ülkenin matematik alanındaki en başarılı isimleri hâline getirir. Gerçek bir hikâyeden uyarlanmış olması ve içerisine serpiştirilmiş keyifli matematik sahneleriyle, kesinlikle kaçırılmaması gereken yapımlar arasında yer alır.
5. Dünyayı Ölçmek – 2012
Avusturyalı yazar Daniel Kehlmann’ın 2005 yılında kaleme aldığı romandan uyarlanan bu film, Alman matematikçi Carl Friedrich Gauss ile Alman coğrafyacı Alexander von Humboldt’un gençlik yıllarını konu alıyor. Hikâye, iki bilim insanının yollarının 1828’de Berlin’de kesişmesiyle başlıyor.
Bu buluşmanın ardından ikili, dünyanın ölçülerini belirlemek üzere heyecan dolu bir maceraya atılır. Hem tarihi figürleri yakından tanımak hem de bilim dolu bir serüvene tanık olmak isteyen matematik meraklıları için kesinlikle kaçırılmaması gereken, eğlenceli bir yapım.
4. The Professor and His Beloved Equation- Profesör ve Onun Sevgili Denklemi – 2006
Bir matematik profesörü, tiyatro gösterisinden çıkarken geçirdiği trafik kazası sonucu hafızasını kaybeder. Bu talihsiz olayın ardından, 80 dakikada bir yaşadığı olayları unutmaya başlar.
Film, bu ilginç durumdaki profesörün hayatına giren bakıcı ve onun oğlu Kök ile kurduğu ilişkiyi konu alıyor. Artık yalnızca geçmişte yaşayan profesör, Kök’e matematiğin büyüsünü öğretirken izleyiciye hem duygusal hem de düşündürücü anlar yaşatıyor.
3. The Imitation Game – Enigma – 2014
II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz İstihbaratı, tüm çabalarına rağmen Almanların kullandığı Enigma şifreleme sistemini çözmeyi başaramamıştır. Bu gizli yazışmalar, İngilizlere ve müttefiklerine ağır kayıplar vermelerine neden olmuştur. Bunun üzerine İngiliz hükümeti, ülkenin en iyi şifre çözücü beyinlerini bir araya getirmeye karar verir. Bu isimlerden biri de genç profesör Alan Turing’dir.
Alan Turing’in yaşam öyküsünden uyarlanan bu film, neredeyse evrensel beğeni toplamıştır. Hem Turing’in ilham veren hayatını hem de Enigma’nın çözülme sürecini merak ediyorsanız, bu filmi mutlaka izlemelisiniz.
2. A Beautiful Mind – Akıl Oyunları – 2001
Aynı adlı kitaptan beyazperdeye uyarlanan Akıl Oyunları, Nobel Ekonomi Ödülü ve Abel Ödülü sahibi Amerikalı matematikçi John Nash’in hayatını konu alan etkileyici bir biyografi filmidir. Ana karakterin bir matematikçi olması ve sıra dışı kurgusu, filmi benzerlerinden ayırır.
John Forbes Nash, kazandığı burs sayesinde Princeton Üniversitesi’nde öğrenim görmeye başlar. Kısa sürede matematik çevrelerinde tanınan Nash, bir yandan da şizofreni belirtileriyle zorlu bir mücadeleye girişir.
Filmde hem matematik hem de matematikçiler gerçeğe uygun biçimde tasvir edilmiştir. Bunun en önemli nedeni, senaryo sürecinde Columbia Üniversitesi’nde görev yapan matematik profesörü Dave Bayer’in danışmanlık yapmış olmasıdır.
1. Good Will Hunting – Can Dostum – 1997
Matt Damon tarafından canlandırılan Will Hunting, resmi bir matematik eğitimi olmamasına rağmen olağanüstü bir matematik dehasıdır. Henüz 20 yaşındayken MIT’de temizlik işlerinde çalışmaktadır. Bir gün, matematik profesörü Lambeau’nun tahtaya yazdığı zorlu soruları çözer. Bu durum da profesörün dikkatini çeker.
Bundan sonra Lambeau, Will’in karmaşık hayatını düzeltmesine yardımcı olmaya çalışır. Bu süreçte, psikolog meslektaşı Sean’dan (Robin Williams) da destek alır. Robin Williams’ın “En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu” Oscar’ını kazandığı film, aynı zamanda “En İyi Özgün Senaryo” dalında da Oscar ödülüne layık görülmüştür.
Her ne kadar film doğrudan matematik ya da matematikçiler üzerine olmasa da, hikâye boyunca birçok sahnede matematiğe rastlamak mümkündür.
Listemizdeki bu filmleri izledikten sonra Bilim ve Mühendislik Filmleri ile devam edebilirsiniz. Şimdiden iyi seyirler.
Matematiksel
Harika bir derleme süper👏🏻Teşekkürler 🙏🏻
çok güzel seçimler