Bir yangın en fazla ne kadar süre devam eder? 1 hafta, 1 ay ya da 1 yıl. Centralia kasabasındaki yangın 27 Mayıs 1962’den beri tüm şiddetiyle devam ediyor.
Yüzyıl önce Centralia, Pennsylvania, dükkânları, sakinleri ve canlı madencilik faaliyetleriyle dolu hareketli bir kasabaydı. Yerel madenlerden çıkarılan kömür hem evleri ısıtıyor hem de kasabanın ekonomisini ayakta tutuyordu.
Bugün ise manzara tamamen farklı. Bir zamanlar canlı olan kasabanın yerinde, grafitilerle kaplı boş yollar boyunca dumanlar yükseliyor. Eskiden yoğun bir hayatın olduğu yer artık bir hayalet kasabaya dönüştü.
Bu yıkımın sebebi, Centralia’nın boş sokaklarının altında hâlâ süren bir felaket: 60 yılı aşkın süredir yanmakta olan bir maden yangını. Bu yangın, topluluğun yok olmasına, birçok sakinini evlerinden etmesine ve yoksulluğa sürüklemesine yol açtı.
Centralia Yangını Neden Başladı?
27 Mayıs 1962 günü, Pennsylvania’da 1866 yılında kurulmuş küçük bir kömür kasabası olan Centralia için sıradan bir gündü. Kasaba halkı ertesi gün yapılacak Anma Günü etkinlikleri için hazırlık yapıyordu. Yetkililer, bu hazırlıklar sırasında kasabanın çöplüğündeki atıkların temizlenmesini istedi. Bunun en kolay yolu olarak da çöplerin yakılmasıydı. Ancak bu kararın ne kadar kötü bir fikir olduğu kısa sürede ortaya çıktı.
Centralia’nın çöplüğü, eski bir madenin üzerinde idi. O gün alevler sadece çöpleri değil, yer altında uzanan labirent gibi tünelleri ve kömür damarlarını da tutuşturdu. Bu yangın, kömürü düzenli şekilde yakarak büyük miktarda ısı, yoğun is ve ölümcül karbon monoksit gazı yaymaya başladı.
Sakinleri karbon monoksit zehirlenmesinden evlerinde bayılmaya başladı. Ağaçlar ölmeye başladı ve toprak küle döndü.
Yollar ve kaldırımlar bükülmeye başladı.
Centralia halkı yangını söndürmeye çalıştı. İtfaiyeciler yer altındaki alevlerin üzerine su sıktı ve yangını kille boğmaya çalıştı. 1962 ile 1978 yılları arasında hükümetler, yangını kontrol altına almak için toplam 3,3 milyon dolar harcadı. Ancak alınan önlemler çoğunlukla başarısız oldu.
1983 yılına gelindiğinde, Amerika Birleşik Devletleri Madencilik Ofisi, yangını tamamen söndürmenin yaklaşık 663 milyon dolara mal olacağını tahmin etti. Orman yangınları ve zehirli dumanlarla ilgili artan endişeler nedeniyle, ABD Kongresi bir yıl sonra, yangından etkilenen işyerlerinin ve evlerin taşınması için 42 milyon dolarlık bir bütçeyi onayladı.
Centralia’daki tüm binalar resmen kullanılmaz ilan edildi, kasabanın posta kodu da iptal edildi. Yasal bir kararla sadece yedi sakin kasabada kaldı. Ancak bu kişilerin mülklerini satmaları ya da devretmeleri yasaklandı.
Centralia Kasabası Bugün Ne Durumda?
Bugün Centralia, Pensilvanya’da bilinen 38 aktif maden yangınından biri olarak yanmaya devam ediyor. Eyaletin Çevre Koruma Departmanına göre, bu yangın kontrol altına alınmazsa bir yüzyıl daha sürecek. Yani Centralia daha uzun süre yanmaya devam edecek.
Günümüzde Centralia, hem altında hâlâ yanan gizli yangın hem de terk edilmiş otoyolunu kaplayan grafitilerle tanınıyor. Bir zamanlar madenleriyle geçinen kasaba, şimdi görünmeyen bir felaketin simgesi haline gelmiş durumda.
Tek Söndürülemeyen Yangın Centralia’da Değil!
Kömür kolayca yanar ve yanma sırasında büyük miktarda ısı açığa çıkarır. Bu yüzden de evleri ısıtmak ya da elektrik santrallerinde kullanmak için idealdir. Ancak onu değerli kılan bu özellikleri yüzünden çok da tehlikelidir.
Her ne kadar en çok dikkat çeken olay Centralia yangını olsa da, yer altı yangınları aslında nadir görülen olaylar değildir. Şu anda Amerika Birleşik Devletleri’nde bilinen 241 kömür madeni yangını bulunmaktadır. Hindistan’ın Jharia kentinde de 1916’dan bu yana devam eden bir dizi kömür madeni yangını sürmektedir. Araştırmacılar, yangının mevcut hızla yayılmaya devam etmesi halinde alevlerin 3.800 yıl daha yanmaya devam edeceğini tahmin ediyor.
Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesindeki Wingen Dağı’nda ise 5.500 yıldır süren bir yangın var. Bu ateşin nasıl başladığı kesin olarak bilinmiyor, ancak insan kaynaklı olmadığı neredeyse kesin. En olası açıklama, bir yıldırım düşmesi gibi doğal bir olay olarak kabul ediliyor.
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- This Mine Fire Has Been Burning For Over 50 Years; Bağlantı https://www.history.com/
- Inside The Eerie Ghost Town Of Centralia, Pennsylvania That’s Been On Fire Since 1962. Yayınlanma tarihi: 3 Haziran 2022; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/centralia-pa
- Lee, SH., Sorensen, J., Grady, K. et al. Divergent extremes. But convergent recovery of bacterial and archaeal soil communities to an ongoing subterranean coal mine fire. ISME J 11, 1447–1459 (2017). https://doi.org/10.1038/ismej.2017.1
- Sanjit Kumar Pal, Sahadev Kumar, Shalivahan Srivastava et al. Integrated geophysical approach for. Coal mine fire in Jharia coalfield, India, 22 March 2021, PREPRINT (Version 1) available at. Research Square [https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-302068/v1]
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
