İki hidrojen molekülünü ve iki oksijen molekülünü birleştirdiğinizde ne elde edersiniz? Kimya ile arası iyi olanlar cevabı zaten biliyordur. Olmayanlara ise biz verelim. Cevap hidrojen peroksit yani H2O2 olacaktır. Diğer adıyla da oksijenli su.
Çoğunlukla yarayı temizleme amacıyla ecza dolabımızda bulundurduğumuz oksijenli su, %3 oranında hidrojen peroksit içerir. Hidrojen peroksit, 1818’de nitrik asidi baryum peroksit ile reaksiyona sokarak Louis Jacques Thénard tarafından keşfedildi. Fiziksel özellikleri, % 40 daha yoğun olması dışında suya çok benzer. Su ve hidrojen peroksit arasındaki tek kimyasal fark, fazladan bir oksijen atomudur.
Hidrojen Peroksit Ne İş Yarar?
Hidrojen peroksit ağartma, sterilizasyon ve ticari kimyevi işletmelerde kullanılan kuvvetli, çevreye dost bir maddedir. Berrak ve renksizdir ve açık bir yaranın üzerine döküldüğünde peroksit birçok mikroorganizma türünü öldürür. Ayrıca uygun şekilde saklandığında son derece kararlı bir bileşiktir. Bu yüzden hidrojen peroksit çoğu zaman kahverengi bir şişede satılmaktadır.
Sonuçta birçok kimyasal bileşik zamanla bozulacaktır. Elbette hidrojen peroksit de bir istisna değildir. Son derece kararlı olmasına rağmen, çözelti ışık ve ısı ile temas ettiğinde bozulmaya başlayacaktır. Şeffaf şişeler bu kimyasalı güneş ışığından korumaz. Bu nedenle, yarı saydam şişelerde saklanan herhangi bir hidrojen peroksit, zamanından önce suya dönüşerek kimyasalı işe yaramaz hale getirir. Elinizdeki bir kesik üzerine hidrojen peroksit solüsyonu döktüyseniz ve beklenen gazlanma gerçekleşmediyse, büyük olasılıkla hidrojen peroksit şişeniz bir şişe sade su haline gelmiştir.
Bir Yaranın Üzerine Döktüğünüz Zaman Neden Köpürüyor?
Bir kesiğe ya da açık yaraya oksijenli su temas ettiğinde oksijenli suyun hemen köpürmeye başladığını görmüşsünüzdür. Bu köpürme, aktif maddelerin enzim etkisiyle parçalanmasından kaynaklanır. Kanımızda bulunan ve dolayısıyla kanımızın aktığı yaralanmalarda zarar görmüş hücrelerimizden ortama yayılan katalaz adındaki enzim hidrojen peroksiti parçalar. Tepkime sonucu hidrojen peroksit, su ve oksijen gazına ayrışır. Yaraya uygulanan oksijenli suyun köpürmesinin sebebi tepkimede açığa çıkan saf oksijen
gazıdır.
Hidrojen peroksit bakteri hücrelerini hücre duvarlarını tahrip ederek öldürdüğü için 1920’lerden beri antiseptik olarak kullanılmaktadır. Bu işleme oksidasyon denir. Ancak, katalaz oldukça hızlı tepkimeye giren bir enzimdir. Tek bir birimi saniyede yaklaşık 200.000 kez tepkimeye girebilir.
Diğer yandan, elimizin altında sıklıkla kullandığımız oksijenli su zararlı bakterilerle birlikte yaraların kapanmasında görev alan fibroblastları da parçalayarak iyileşme sürecini geciktirir. Ayrıca sağlıklı hücrelere de zarar vererek yarayı daha kötü duruma da getirme riski taşır. Bu yüzden oksijenli su kullanımı bazı dermatologlar tarafından önerilmeyecektir.
Yazının devamında göz atmak isterseniz: Bakterilerden Elde Edilen Bir Enzim Sayesinde Havadan Elektrik Üretmek Mümkün Olabilir
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why Does Hydrogen Peroxide Come in a Brown Bottle?; Bağlantı: https://science.howstuffworks.com/
- Why is hydrogen peroxide sold in brown bottles?; Yayınlanma tarihi: 4 Temmuz 2018. Bağlantı: https://www.interestinganswers.com/
- Why does hydrogen peroxide foam when you put it on a cut?; Yayınlanma tarihi: 20 Temmuz 2023. Bağlantı: Why Does Hydrogen Peroxide Bubble When You Put It on a Cut?/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
