Bazıları, Umberto Eco’nun 1980 tarihli Gülün Adı adlı romanının olay örgüsünde hayati bir rol oynayan Aristoteles’in ölümcül kitabını hatırlayabilir. Çılgın bir keşiş tarafından zehirlenen kitabı okuyan ve zehirli sayfaları çevirirken parmaklarını yalayan tüm kişiler sonunda ölür. Gerçekte böyle bir şey olur mu derseniz cevabımız evet olacaktır.
Paris Yeşili, zümrüt yeşili, Viyana yeşili, İmparatorluk yeşili, Scheele’s yeşili (o sırada arsenik üzerinde araştırma yapan İsveçli kimyager olan mucidi Carl Wilhelm Scheele’den almıştır.) gibi farklı isimler ile bilinen bir pigmentle kaplı bir avuç kitap hem nadirdir hem de potansiyel olarak ölümcüldür. Bunun nedeni bu zengin rengin bakırın arsenik ile karıştırılması sonucunda elde edilmesidir.
Sonuç olarak bazı yeşil kitaplar gerçekten de zehirlidir. ( Dünyada En Tehlikeli 10 Kimyasal Madde Tahmin Ettiğinizden Daha Farklı)
Arsenik Yeşil Renge Nasıl Karıştı?
Scheele, bu sentetik yeşil pigmenti ilk olarak 1775 yılında sodyum karbonata, arsenik trioksit ekleyerek üretti. Son olarak, bu pigmentin parlak yeşil rengini sağlamak için bakır sülfat ekledi. Böylece, Scheele’in kimyasal formülü AsCuHO3 olan ölümcül yeşil rengi ortaya çıktı.
Scheele yeşilinin üretimi ucuz ve kolaydı. En başta ressamlar, canlı başyapıtlarını yaratmak için pigmentin farklı versiyonlarını kullandılar. Bu, bugün birçok müze parçasının zehir içerdiği anlamına da gelir. Bu yeni yeşil pigment elbette sadece ressamlar tarafından kullanılmadı. Duvar kağıdı, kumaşlar, değerli kitaplar ve hatta bazı çocuk oyuncakları dahil olmak üzere çeşitli günlük ürünler için de kullanılacaktı.
Yeşil Rengin Potansiyel Tehlikesinin Anlaşılması
Ancak Scheele yeşilinin popülaritesi uzun sürmedi. Bunun nedeni Paris yeşili olarak da bilinen başka bir yeşil pigmentin icadıydı. Bu pigment 1808’de Scheele yeşilini temel aldı. 1814 yılında piyasaya sürüldüğünde de bir önceki yeşilin yerini aldı. Ancak bu yeni yeşil renkte elbette arsenikle doluydu.
Bu süre zarfında birçok aile, belirgin bir sebep olmadan gizemli bir şekilde hastalandı. Su kaynakları bozulmamıştı ve evler temizdi. İnsanlar arsenik yemenin kişiyi öldürebileceğini biliyorlardı. Ancak bu maddenin evlerinde fark etmedikleri yerlerde kullanıldığının elbette fark etmemişlerdi.
Ancak 19. yüzyılın ikinci yarısında, maddenin toksik etkileri anlaşılacaktı. Tam olarak Scheele yeşilinin ne zaman kullanılmasına son verildiği belli değil. Ancak Paris yeşilini1960’lara kadar kimi yerlerde kullanıldığı bilinmektedir. Sonraki süreçte de bu yeşil renk böcek ilacı olarak kullanılacaktı. 20. yüzyılın ortalarında, tarım arazilerinde de kullanımı da aşamalı olarak kalktı.
Kitaplarda Zehirli Yeşil Boyanın Varlığı Nasıl Anlaşıldı?
Bu kitapların varlığını ilk olarak Winterthur Müzesi’nde bir konservatör olan Melissa Tedone fark etti. Günümüzde Şimdi, Tedone Zehirli Kitap Projesi ile potansiyel olarak toksik kitaplara dikkat çekmek için çalışıyor. Proje kapsamında şu ana kadar 92 kitabın zehirli olduğu anlaşıldı.
Muhtemelen 19. yüzyılda Paris yeşilinin eski kitaplara uygulanması için makul bir açıklama, onları böceklere ve haşerelere karşı korumak biçiminde olacaktır. Bugün bu kitapları basitçe kullanmanın önemli zararlara yol açması pek olası değildir. Ancak arsenik ile uzun süre temas etmenin sağlık sorunlarına ve uzun sürede kansere neden olacağı bilinmektedir.
Ancak araştırmacılar 19. yüzyılda yayınlanan tüm yeşil kaplı kitapların arsenik içermediğini ve evde eski kitapları olan kişilerin panik yapmaması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Antropodermik Yani İnsan Derisi Kaplı Kitaplar Sanılandan Çoktur
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- These green books are poisonous—and one may be on a shelf near you. Yayınlanma tarihi: Bağlantı: https://www.nationalgeographic.com/
- Bright green books from the 19th century may contain a hidden danger — arsenic. yayınlanma tarihi: 4 Haziran 2022; Bağlantı: https://www.cbc.ca/radio/day
- How we discovered three poisonous books in our university library; yayınlanma tarihi: 27 Haziran 2018; bağlantı: https://theconversation.com/
- Poisonous Pigments: History’s Deadliest Colors. Yayınlanma tarihi: 12 Eylül 2019; Bağlantı: https://www.ancient-origins.net
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
