Yaptıkları çalışmalar ile günümüz bilgisayar merkezli dünyasını şekillendiren bu öncü kadınlar çığır açan katkıları için tanınmayı hak ediyorlar. İşte bilgisayar programlama ve geliştirme tarihine damgasını vuran 15 kadın.
1- Ada Lovelace
Bilgisayarlar son 60 yılda hayatımızı büyük ölçüde etkiledi, ancak aslında yaklaşık 200 yıl önce icat edildiler. Ve öncülerden biri, ilk bilgisayar programlarından birini yaratan ve bilgisayarların muazzam potansiyelini anlayan Ada Lovelace adında bir kadın matematikçiydi.
llk bilgisayar programcısı olarak bilinen Ada Lovelace, dijital elektronik bilgisayarların geliştirilmesinden bir asırdan fazla bir süre önce, 10 Aralık 1815’te doğdu. Lovelace, skandallarla dolu romantik şair George Gordon Byron, namı diğer Lord Byron’ın kızıydı.
İlk bilgisayar programını yazdı, orijinal hesaplama modellerinin ötesine geçerek modern bilgisayarları hayal etti. “Şiirsel bilim” dediği insan ve bilgisayar etkileşimini ve bilgisayarların bir gün her yerde olacağını öngördü. Daha fazla bilgi için: Bilgisayarın Anası: Ada Lovelace
2- Grace Hopper
Grace Hopper bir bilgisayar bilimci ve donanım mühendisi olarak, bilgisayar programlamasına yaptığı katkılar ve COBOL programlama dilini geliştirmesiyle özellikle tanınmıştır. Hopper, Harvard Üniversitesi’nde Mark I bilgisayarının geliştirilmesine ve işletilmesine katkıda bulundu. Ayrıca ilk makina düzeyinde programlanabilir bilgisayar olan UNIVAC I’ın geliştirilmesinde de yer aldı.
Hopper ayrıca bilgisayar dilinde “debugging” olarak bilinen programları hatalardan temizleme konseptinin de ilk kullanıcılarından biri olmasıyla da hatırlanır.
3- Hedy Lamarr
Hollywood’un en güzel yıldızlarından Hedy Lamarr’ın yaşamının en etkileyici kısmının güzelliği veya sinema kariyeri ile hiçbir ilgisi yoktu. Hedy Lamarr, çığır açmış ve modern iletişim sistemlerinin temelini oluşturmuş bir teknolojik yeniliğin patentine sahip bir yıldızdır.
II. Dünya Savaşı sırasında, torpidoların uzaktan kumanda edilmesi amacıyla kullanılan radyo sinyallerinin düşman tarafından bozulmasını önlemek amacıyla frekans atlama spektrumu adlı bir teknoloji geliştirdi. Geliştirdiği sistem bugün kullandığımız WiFi ve Bluetooth sisteminin öncüsü oldu. Daha fazla bilgi için: Hedy Lamarr: İletişimin Kaderini Değiştiren Kadın
4- Frances E. Allen
Frances E. Allen Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi ve programlama dilleri konusundaki çalışmalarıyla tanınan bir figürdür. Özellikle derleyici optimizasyonu ve paralel bilgisayar sistemleri üzerine yaptığı katkılarla bilinir. Ayrıca IBM’de uzun yıllar boyunca çalışmış ve önemli liderlik pozisyonları üstlenmiştir.
2006 yılında, bilgisayar bilimi alanındaki öncü çalışmaları ve özellikle derleyici optimizasyonundaki katkıları nedeniyle Allen, Turing Ödülü’ne layık görülen ilk kadın oldu. Turing Ödülü, bilgisayar bilimlerindeki en prestijli ödüllerden biridir. Onun bu ödülü alması, bilim dünyasındaki kadın mühendis ve bilim insanlarının başarısını vurgulayan önemli bir adım olarak kabul edilmiştir.
5- Karen Spärck Jones
Karen Spärck Jones İngiliz bir bilgisayar bilimcisi ve dil işleme alanındaki çalışmalarıyla tanınan bir isimdir. Doğal Dil İşleme (NLP) konusundaki katkılarıyla bilinmektedir. Özellikle istatistiksel dil modelleri ve bilgi çıkarma konularında önemli çalışmalar yapmıştır.
Karen Spärck Jones, dil işleme alanında temel bir kavram olan “ters belge frekansı-inverse document frequency (IDF)” kavramını tanımlayan isimdir. Bu kavram, bir belgenin içeriğindeki bir kelimenin genel koleksiyon içindeki önemini belirlemek için kullanılan bir istatistiksel terimdir. Bugün birçok arama motoru tarafından hâlâ bu sistem kullanılmaktadır.
Spärck Jones aynı zamanda “Stemming” adlı bir dil işleme tekniği geliştirmiş, bu teknikle kelimeleri kök formlarına indirgeyerek dil işleme algoritmalarının daha etkili çalışmasına katkıda bulunmuştur.
6- Margaret Hamilton
Margaret Hamilton, Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi ve yazılım mühendisidir. Özellikle Apollo uzay misyonlarının yazılım sistemlerini geliştirmesi ve yönetmesi ile tanınır. Bu çalışmaları sayesinde bilgisayar biliminin ve yazılım mühendisliğinin önemli kadın figürlerinden biri olarak kabul edilir.
Hamilton 1969’da Apollo 11 astronotlarının güvenli bir şekilde iniş yapmasını engelleyecek bir arızaya zamanında müdahale ederek, insanlık için dev bir adımı mümkün kılmıştır. Hamilton, yazılım mühendisliği ve bilgisayar bilimi alanındaki katkıları nedeniyle birçok ödül ve onur derecesi almıştır. Aynı zamanda kadınların bilim ve mühendislik alanlarında etkin rol oynamalarını teşvik eden bir figür olarak da önemli bir konumdadır.
7- Dana Ulery
Dana Ulery, 1961 yılında NASA’nın Kaliforniya Pasadena’daki Jet Propulsiyon Laboratuvarı’nda (JPL) çalışmaya başlayarak NASA’da çalışan ilk kadın mühendis oldu. Ulery, JPL’de çalışırken aynı zamanda bilgisayar bilimi okuyup NASA’nin Derin Uzay İletişim Ağı için algoritmalar üretmeye çalıştı.
Derin Uzay İletişim Ağı, uzay araçları ile iletişim kurmak için dünyanın etrafındaki antenleri kullanıyor. Ardından ABD Askeri Araştırma Laboratuvarı’nda çalışan Ulery, burada da ilk kadın yöneticilerden olmuştur.
8- Lynn Conway
Lynn Conway, Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi ve elektrik mühendisidir. Özellikle VLSI tasarımı (çoklu yonga entegrasyonu) alanındaki çalışmalarıyla tanınır. Conway, IBM’de çalıştığı dönemde, çok sayıda işlemciyi tek bir yonga üzerine entegre etme fikrini geliştirdi. Bu konsept, günümüzde yaygın olarak kullanılan çok çekirdekli işlemcilerin temelini atmıştır.
Ancak kendisinin kişisel tercihleri çalışma hayatına engel olmuştur. Conway,aynı zamanda transgender kimliğiyle de tanınmaktadır.
9- Barbara Liskov
Barbara Liskov, Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi ve programlama dilleri alanındaki çalışmalarıyla tanınan bir isimdir. Özellikle nesne yönelimli programlama (OOP) ve dağıtık sistemler alanlarında yaptığı katkılarla bilinir. Liskov, Turing Ödülü’nü kazanan ikinci kadın olmuştur. Ayrıca yazılım mühendisliği ve programlama dilleri alanında önemli bir figür olarak kabul edilmiştir.
10- Anita Borg
Anita Borg’un bilgisayar mühendisliğine sayısız katkısı olmuştur. Bu katkıların içinde sanal topluluklar için dâhili mesajlaşma sistemleri, e-posta takip sistemleri ve hataya dayanıklı işletim sistemleri de vardır. Bu katkılarının yanında Anita Borg’un kadınların teknolojideki yerleri ile ilgili yaptığı çalışmalar da son derece önemlidir.
Anita Borg, Kadın ve Teknoloji Enstitüsü’nü kurdu. Üniversiteler, Google ve diğer teknoloji şirketleri Borg’un adıyla ödüller ve burslar verdi. Borg’un hedefi, 2020 yılında teknoloji endüstrisinin yüzde 50’sinin kadınlardan oluşmasıydı. Henüz o noktada olmasak da bu hedef üzerinde çalışılmakta.
11- Radia Perlman
Radia Perlman, insanların onu “internetin annesi” olarak tanımlamasından pek hoşnut olmasa da çalışmalarını tanımlamanın en iyi yollarından biri budur. Perlman’ın en dikkat çekici katkılarından biri, Ethernet ağlarında oluşan döngüleri önlemek için geliştirdiği Spanning Tree Protocol’dür. Bu protokol, ağ topolojisinin düzgün ve döngüsüz bir şekilde çalışmasını sağlayarak veri iletimini daha verimli hale getirmiştir. Bu algoritma, günümüzde hâlâ Ethernet ağlarında kullanılmaktadır.
12- Irene Greif
Irene Greif, MIT’deki bilgisayar bilimi doktoralarından birine sahip ilk kadın bilim insanıdır ancak bilgisayar bilimine katkısı bundan bile havalı. Greif, insanların belge ve işlerini uzaktan paylaşması için işbirliği sistemleri altyapısından sorumludur.
IBM’in Lotus Notes gibi sistemlerinin öncülüğünü yapmıştır. İşbirliği sistemleri, Google Docs gibi paylaşım yazılımlarının temelini oluşturur. Bu aynı zamanda bilgisayar mühendisliği alanında yeni bir paradigmadır. Eğer çoğunlukla evden çalışıyorsanız Irene Greif sizin resmi tanrıçanız oluyor.
Hazırlayan: Gökçe Avenoğlu
Matematiksel
