John Lennon bir keresinde “İhtiyacınız olan tek şey sevgidir” diye mırıldanmıştı. Ancak hangisi? Araştırmacılar 27 farklı sevgi türü olduğunu söylüyor. Peki tüm bunları vücudumuzda nerede hissediyoruz?
Finlandiya’daki Aalto Üniversitesi’ndeki bir araştırma grubunun liderliğindeki yakın tarihli bir araştırmaya göre, tutkulu aşktan hayvan sevgisine ve Tanrı sevgisine kadar farklı sevgi türleri, vücudun farklı yerlerinde, değişen büyüklük ve anlam derecelerinde deneyimleniyor.
Genel anlamda adına aşk desek de bilimsel açıdan araştırmacılar, ebeveyn sevgisi, doğa sevgisi, Tanrı sevgisi ya da romantik sevgi gibi, 27 farklı aşk daha doğrusu sevgi türü olduğunu bizlere söylüyor.
Aşk Nedir? İnsanlar Neden Aşık Olur?
İnsanlar yazı yazmaya başladıkları ilk zamandan itibaren aşk hakkında yazdılar. Bilinen en eski aşk şiiri MÖ 21. yüzyıldan günümüze kalan İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenen bir tablettir.
Aşk, insanları birbirine bağlı tutan bir duygudur. Evrimsel psikoloji perspektifinden bakıldığında, bu duygu türümüzün devamını sağlamamızı sağlamıştır. Ancak, aşkın yalnızca evrimsel değil, biyolojik bir temeli de vardır. Aşkla ilgili yapılan nörofizyolojik araştırmalar, tutkulu bir aşkın acısını çeken insanların, ödül ve zevkle ilişkili beyin bölgelerinde artan aktivasyon yaşadıklarını göstermektedir. Aslında, aktive olan beyin bölgeleri, kokain tarafından aktive edilenlerle aynıdır.
Oksitosin ve vazopressin, aşkla yakından ilişkili hormonlardır. Hipotalamus tarafından üretilirler ve hipofiz bezi tarafından salınırlar. Kadınlar oksitosine, erkekler vazopressine daha duyarlıdır. Aşkın yoğunlaştığı dönemlerde hem oksitosin hem de vazopressin oranları artar. Bu hormonlar beyindeki sayısız sisteme etki eder.
İlginç bir şekilde, arkadaşlık gibi romantik olmayan ilişkilerde bu beyin bölgeleri harekete geçmez. Bunun sonucunda da hormon salgılanışı gerçekleşmez. Bu bulgular bize, birinden hoşlanmanın, birine aşık olmakla aynı şey olmadığını açıkça söyler. Aradaki fark beynimizdedir.
Aşkı ( Ve Diğer Tüm Duyguları) Nerede Hissediyoruz?
2013 yılında yapılan bir araştırmada, Finlandiya, İsveç ve Tayvan’dan yaklaşık 700 gönüllüden, öfke, tiksinme, korku, üzüntü, şaşkınlık, gurur gibi 14 duygudan birinin uyardığı veya etkisiz hale getirdiği vücut bölgelerini boş bir insan vücudu üzerinde belirtmeleri istenmişti. Sonucunda da aşağıda gördüğünüz duygu haritası çıkmıştı.
Verileri haritalarken, araştırmacılar aşk ve mutluluğun neredeyse tüm vücutta aktiviteyi artırdığını, depresyonun ise aksine kol, bacak ve baştaki hisleri zayıflattığını buldular. Tehlike ve korku göğüs bölgesinde güçlü hislere neden olurken, öfke kolları harekete geçiren nadir duygulardan biriydi.
2018 yılında yaklaşık 1000 kişinin katılımı ile benzer bir çalışma daha yapıldı. Bu çalışmada da bilişsel ve 100 temel duygu için “insanın duygu alanı” haritası ortaya çıktı. Sonuçlar aşağıdaki gibiydi.
Finlandiya’daki Aalto Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma daha da ileri giderek 27 farklı aşk türüne ilişkin insan deneyiminin haritasını yakın zamanda çıkardı. Anadili Fince olan 558 kişi, bedenlerinde farklı sevgi türlerini nerede hissettikleri ve bu duyguları günlük yaşamda ne kadar güçlü ve sık algıladıklarına ilişkin sorulara yanıt verdi.
Sonuç olarak farklı aşk türleri vücudun farklı yerlerinde ve farklı güç seviyelerinde ortaya çıkıyor gibiydi. Gerçek aşk, tutkulu aşk ve yaşama sevgisi en güçlü şekilde bedende deneyimlenmekteydi. Bedende en güçlü hissedilen kişilerarası aşk türleri gerçek aşk ve tutkulu aşk oldu. En güçlü “insan ile ilişkili olmayan” sevgi türleri ise yaşama sevgisi ve doğa sevgisiydi.
Ayrıca araştırmacılar, tüm sevgi türlerinin başta hissedildiğini ancak vücudun diğer bölgelerinde farklılık gösterdiğini buldular. Kimisi göğse, kimisi tüm vücuda yayılıyordu. Daha güçlü deneyimlenen aşk türlerinden daha az deneyimlenen aşk türlerine geçtiğimizde de, göğüs bölgesindeki duyular zayıflıyordu. Aşkı nerede hissettiğimizi de aşağıdaki haritadan görebilirsiniz.
Haritalar, her haritadaki istatistiksel olarak anlamlı t değerlerinin toplamına göre sıralanır.
Sonuç Olarak;
Muhtemelen tüm bunlardan ne anlamalıyız? sorusunu soruyorsunuz. Ancak unutmayalım. Duygular, vücudunuzun duyumsadığı şeyleri anlamlandırmak için beyninizin yaptığı bir tahmindir. Yani duygularımızı sadece zihnimizde ve kalbimizde hissetmiyoruz. Sistemimizdeki kimyasal fırtınaya tepki vermek için bedensel durumumuz da değişir. Bu tip çalışmalar da temelinde bu değişimlerin bizi nasıl etkilediğini açıklamaya çalışıyor. Sonuçlar zihin ve beden arasında birden fazla yolla bir bağlantı olduğunu gösteriyor.
Son olarak, bazı durumlarda matematikçiler ve psikologlar birlikte çalışır. Bu ilginç işbirlikleri de ilginç sonuçlar elde etmemize yarar. Bir örneğini bu yazımız da okuyabilirsiniz. Aşkın Matematiği: Neden Sevgilim Yok Derseniz Matematik Cevap Versin
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Rinne, Pärttyli & Tavast, Mikke & Glerean, Enrico & Sams, Mikko. (2022). Body Maps of Loves. 10.31234/osf.io/p5mbg.
- Mapping Love: Study Charts How Love Feels in Our Bodies. Yayınlanma tarihi: Bağlantı: Mapping Love: Study Charts How Love Feels in Our Bodies
- What is love?; Yayınlanma tarihi: 14 Temmuz 2020; Bağlantı: https://theconversation.com
- Nummenmaa, Lauri & Hari, Riitta & Hietanen, Jari & Glerean, Enrico. (2018). Maps of subjective feelings. Proceedings of the National Academy of Sciences. 115. 201807390. 10.1073/pnas.1807390115.
Matematiksel
