Dünyanın dört bir yanındaki mucitler, 20. yüzyıla gelene kadar heyecan verici icatlar üretmek ile meşguldü. Bu süreçte radyo teknolojisi de hızla gelişiyordu. Bunun sonucunda da Nikola Tesla ve İtalyan fizikçi Guglielmo Marconi, radyoyu icat etme yarışında karşı karşıya geldiler. Sonucunda aradan yüz yıldan fazla zaman geçti. Ancak hala cevapsız bir soru var. Radyoyu gerçekten kim icat etti? Aslında hikaye oldukça karmaşık.
Radyo, gelişimini aslında iki buluşa borçluydu. Bunlar telgraf ve telefon idi. Her üç teknoloji de yakından ilişkilidir ve radyo teknolojisi aslında “kablosuz telgraf” olarak başlamıştır. Günümüzde radyo dediğimiz zaman aklımıza ses iletim teknolojisi gelse de aslında her şey radyo dalgalarının keşfiyle yani Michael Faraday ile başlıyor.
Onun pusula iğnesinin elektrik geçen bir tele doğru döndüğünü görmesi, kendisini elektrik ve manyetizma üzerine çalışmaya yönlendirmişti. Ancak hiç matematik eğitimi almamış olan Faraday bulduklarını ifade etmekte güçlük çekiyordu. Neyse ki işin içine o sırada 23 yaşında olan James Clark Maxwell karışacaktı.
Maxwell’in formülleri elektromanyetik dalgaları öngörüyordu ve bu dalgaların aynı ışık gibi uzayda yayılmaları gerektiğini söylüyordu. Bu dalgaların varlığını 1887 yılında ortaya koyan ise ünlü Alman fizikçi Heinrich Hertz olacaktı. 1866’da Amerikalı bir diş hekimi olan Mahlon Loomis, “kablosuz telgraf fikrini ortaya attı. Sonrasında da işin içine hepinizin yakından tanıdığı iki kişi dahil olacaktı.
“Radyoyu Kim İcat Etti?” Sorusuna Bir Tesla Taraftarı Olarak Bakalım
1884’te ABD’ye göç ettikten sonra Tesla, radyo dalgaları göndermek ve almak için gerekli bir cihaz olan indüksiyon bobini yani bildiğimiz adıyla Tesla bobinini icat etmişti. Tesla bobinleri aynı frekansa ayarlanınca, radyo sinyallerini güçlendiriyor ve bir diğer bobine aktarıyordu. Bu sayede, radyo sinyallerini oldukça uzak mesafelere iletebileceğini fark etmişti. Hatta 1895 yılına gelindiğinde Tesla, bir radyo sinyalini New York’un West Park bölgesindeki laboratuvarından 80 kilometre uzağa gönderecek bir sistem bile icat etmişti. Ancak 1895’te, bir yangın Tesla’nın laboratuvarını yok etti.
Guglielmo Marconi Cephesinde Olaylar Nasıl Gelişiyordu?
Bu sıralarda, Marconi kendi deneylerini yürütüyordu. 1896’da İngiltere’ye yaklaşık 6 kilometre uzaklıktaki mesafelerde Mors koduna dayalı radyo sinyalleri gönderip almayı başarmıştı. Aynı yıl, Hertz’in deneylerini tekrarlayan İtalyan fizikçi kablosuz telegraf yöntemiyle radyo dalgalarını 3 kilometre uzağa iletmeyi başaracaktı. Sonucunda İngiltere’de kablosuz telgraf için patent başvurusu yaptı ve kabul aldı.
Tesla ise, 1897 yılında kendi radyo icadının patentlerine ABD’de başvurdu. Ayrıca 1898 yılında New York’taki Madison Square Garden’daki bir süs havuzunda ufak bir maket gemiyi radyo dalgalarıyla hareket ettirerek bir alıcı ve verici arasındaki iletişimi sağlayan ilk kişi oldu. “Teleotomaton” ismini taktığı bu icat aslında uzaktan kumandanın doğuşu anlamına da geliyordu. Ancak radyonun icadı konusunda işler bundan sonra daha da karışacaktı.
Radyo Kimin? Guglielmo Marconi Ve Nikola Tesla Arasında Patent Savaşları
1900 yılında ABD Patent Ofisi 20 Mart ve 15 Mayıs tarihinde Tesla bobinlerinin temel tasarımı olan 645,576 ve 649,621 numaralı patentleri Tesla’ya verdi. Bu patentler radyo iletişiminin temellerini oluşturmaktaydı. Ancak bir patent, bir icadı korumak için her zaman yeterli değildir. Aynı yıl, 10 Kasım’da Marconi de kablosuz telgraf için 7777 sayılı patent başvurusunda bulunacaktı. İlk başta, patent ofisi Marconi’nin başvurusunu, çalışmalarının Tesla bobinlerinin kullanımına dayandığı gerekçesiyle reddetti.
Bu sürede Marconi, telgraf teknolojisine dayalı karlı bir işe öncülük etmek için babasının bağlantılarını ve servetini kullandı. Bu arada radyo patenti için başvuru yapmaya da devam etti. Bu süreçte Tesla’nın da yatırımcılarından ve patronlarından olan Thomas Edison ile milyarder Andrew Carnegie, Marconi’nin firmasına yatırım yapma kararı alacaklardı.
1904’te ABD Patent Ofisi, önceki kararını açıklanamaz bir şekilde tersine çevirdi. Sonrasında da kendisine radyonun icadı için patent verdi. Neden olarak da Atlantik Okyanusu’nu aşan ilk radyo dalgalarını göndermesini gösterecekti. Marconi ayrıca 1909’da Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. Bu Tesla ile arasındaki rekabeti daha da körükledi. 1915’te Tesla, Marconi Şirketi’ne patent ihlali nedeniyle dava açtı. Ancak dava istediği gibi sonuçlanmadı.
7 Ocak 1943’te Nikola Tesla, otel odasında hayata gözlerini yumdu. Kaderin ironik bir cilvesi olarak, Marconi’nin şirketi 1943’te Birinci Dünya Savaşı sırasında patent ihlali nedeniyle ABD hükümetine dava açtı. Ancak dava hiçbir zaman mahkemeye çıkmadı.
Bunun yerine, davadan tamamen kaçınmak için, ABD Yüksek Mahkemesi 645,576 patentini onayladı. Sonucunda “radyoyu kim buldu?” tartışması sona ermişti. Kendisi görememiş olsa da radyonun resmi mucidi Tesla olmuştu. Bununla birlikte, birçok insan hala Marconi’yi radyonun babası olarak görme eğilimindedir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Who invented the radio? Bağlantı: https://science.howstuffworks.com
- The History of Radio Technology. Bağlantı: https://www.thoughtco.com/
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım
Matematiksel
