Hikaye şöyle başlar: “Newton, bahçede bir elma ağacının altında oturmuş ve derin düşünceler dalmıştı. O esnada ağaçtan başına bir elma düştü. Bu elma ona yerçekimi hakkında yepyeni bir düşünce biçimi geliştirmesi için ilham verdi”.
Bu hikayeye muhtemel hepiniz bir yerlerde duymuş ya da okumuşsunuzdur. Ancak ne yazık ki bunların çoğu çok az kanıta dayanmaktadır. Aslında kesinlikle hoş bir hikaye ancak ne yazık ki tam doğru değil…
1665 yazında, 22 yaşındayken Newton, İngiltere’de binlerce insanı öldüren hıyarcıklı veba krizden kaçmak için, yaklaşık iki yılını Lincolnshire Woolsthorpe’da geçirdi. Bu esnada da zamanını fizik ve matematikteki problemler üzerinde düşünerek ve çalışarak geçirdi.Meşhur elma hikayesi de aslında bu zamanlarda gerçekleşti. Newton 1666’da Woolsthorpe’daki bahçesine bir elma düştüğünü görerek evrensel yerçekimi hakkında düşünmeye başladı.
Meyvenin gerçekten kafasına düştüğüne dair hiçbir kanıt yok. Ancak Newton’un gözlemi, elmaların neden her zaman (yanlara veya yukarı doğru değil de) doğrudan yere doğru düştüğünü düşünmesine neden oldu. Bu da sonunda evrensel yerçekimi yasasını geliştirmesi için ona ilham verdi. ( Ek okumalar için: Yerçekimi Kuvveti Hakkında Şaşırtıcı Bilgiler )
Elma Hikayesi İşin İçine Nasıl Karıştı?
Öncelikle bu olay hakkında Newton 84 yaşına dek hiçbir şey söylemedi ve kaleme almadı. Arkeoloji alanının kurucularından sayılan William Stukeley, 1726 yılında Newton’la, bir akşam yemeğinde bir araya geldiğinde, farklı bir bahçede otururken, bir elmanın düşme şekline dayanarak yerçekimini nasıl sorgulamaya başladığını açıkladı..
Bu hikaye, 1752 yılında William Stukeley tarafından kaleme alınan Sir Isaac Newton’un Yaşam Öyküsü (Memoirs of Sir Isaac Newton’s Life) adlı biyografi kitabında yer aldı. Bu kitap, yalnız bir çocukluk geçiren, insanlardan kaçıp doğa ile baş başa kaldığı zamanlarda yel değirmenlerini izleyip kendi modellerini yapan Newton’un o yıllardaki anılarından akademik çalışmalarına kadar pek çok bilgi içeriyordu.
Bunu sadece Stukeley anlatmış olsaydı muhtemelen bu olay unutulmuş olacaktı. Ancak üç farklı yazar Newton’un onlara aynı hikayeyi anlattığını iddia etti. Ve tüm hikayelerde olduğu gibi, tutarsızlıklar vardı. Örneğin, bir kişi bahçeden bahsediyor ama elmadan bahsetmiyordu.
Böylece Newton ve elma hakkındaki hikaye defalarca türedi. Hatta birkaç yıl sonra Voltaire’de işin içine dahil olacaktı. Ancak o bir elmadan bahsetmek yerine meyve biçiminde genel bir ifade kullandı.
Newton gerçekten düşen bir elmadan mı ilham aldı?
Elbette kesin olarak evet ya da hayır demek mümkün değil. Görünüşe göre ortada bir elma var ve Newton bu elmadan etkilenmiş gibi gözüküyor. Sonuç olarak elma efsanesi tam olarak anlatılan gibi olmasa da bir elma ağacı ve düşen bir elma bir dizi bilimsel düşünceyi tetiklemiş oldu. Ancak bu olayın yaşanmış olup olmadığı da aslında çok önemli değildir. Önemli olan elmanın düşüşü değil, düşmeyi fizik bir kuralla eşleştirebilme yetisidir.
Newton’un yerçekimi keşfinin daha doğru bir açıklaması, yaşamının sonlarına doğru söylediği bir sözden geliyor. ”Dünyaya nasıl göründüğümü bilmiyorum; ama ben kendimi, henüz keşfedilmemiş gerçeklerle dolu bir okyanusun kıyısında oynayan, düzgün bir çakıl taşı ya da güzel bir deniz kabuğu bulduğunda sevinen bir çocuk gibi görüyorum.”
Değerli matematikçi ve fizikçi 1727’de öldü ve Westminster Abbey’e gömüldü. Ünlü elma ağacı Woolsthorpe Malikanesi’nde büyümeye devam ediyor. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Newton’un Kıyamet Kehaneti: Dünyanın Sonu 2060 Yılında Gelecek!
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Jay Ingram; The Science of Why; Did Newton really get hit on the head by an apple, inspiring his thoughts of gravity?
- Did an apple really fall on Isaac Newton’s head?; yayınlanma tarihi: 1 Eylül 2018; Bağlantı: https://www.history.com.
- Was Isaac Newton really hit in the head with an apple?; yayınlanma tarihi: Bağlantı: https://history.howstuffworks.com/history-vs-myth/isaac-newton-apple.htm
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
Newton anlatımı simgeseldir. Ağaç ,hayat ağacı ve elma da yasak meyvedir. Hayat Ağacından yenilmesi yasak meyveyi/ yasak bilgiyi ısıran Newton.. Bir İllimünati simgeciliği.. Ve Newton’un “yer çekimi” hakkında bir “buluş” falan da yoktur. Açıkladığı da yoktur. Aristo’da yerçekiminden bahseder. Büyük cisim, küçük cismi çeker.. Neden ? Aristo “cazibe” der.. Newton’da farklı bir şey söyliyememiştir..