Matematik tarihine baktığımızda, sıra dışı kişilik özellikleri ya da belirgin düşünsel yaklaşımlarıyla öne çıkan pek çok matematikçiye rastlarız. Bu isimlerden biri de hiç kuşkusuz Godfrey Harold Hardy’dir.
20. yüzyılın en ünlü matematiksel iş birliklerinden biri, Godfrey Hardy ile John Littlewood arasında gerçekleşti. Modern sayı teorisi üzerine yaptıkları çalışmalar, Srinivasa Ramanujan’ın dahiliğiyle birleşince, bu alanda önemli ilerlemeler gerçekleşti. Hardy, yaşadığı dönemde saf matematik alanında Britanya’nın önde gelen matematikçisi olarak kabul edildi.
Kısaca Godfrey Harold Hardy Kimdir?
Godfrey Harold Hardy, 7 Şubat 1877’de İngiltere’nin Cranleigh kasabasında doğdu. Her iki ebeveyni de matematiğe ilgi duyan entelektüel kişilerdi. Bu nedenle Hardy ve iki kız kardeşi, sorgulamaya teşvik edildikleri nitelikli bir eğitim aldılar.
Hardy küçük yaşlardan itibaren sayılarla arası iyi olan bir çocuktu. 13 yaşında burs kazanarak Winchester College’a girdi; 1896’da Cambridge Üniversitesi’ndeki Trinity College’a kabul edildi. Çeşitli problem çözme yarışmalarında hızlı hesaplama yeteneğiyle dikkat çekti.
Bir profesörünün önerisiyle Camille Jordan’ın Cours d’analyse adlı eserini okuyarak matematiksel analiz alanına ilgi duymaya başladı. Sonraki on yıl boyunca, sonsuz serilerin ve integrallerin yakınsaklığıyla ilgili bir dizi araştırma problemini ele aldı. 1908 tarihli A Course on Pure Mathematics adlı eseri, matematik eğitimini dönüştüren bir kaynak hâline geldi.
Hardy, 1919 yılına kadar Trinity College’da öğretim üyeliği yaptı; ardından Oxford Üniversitesi’nde geometri profesörü oldu. Bu dönemde, John Littlewood ile verimli bir iş birliği yürütmeye başladı. İkili, Diofantin yaklaşım, sayıların toplamsal ve çarpımsal kuramı, Riemann zeta fonksiyonu ve sonsuz seriler üzerine yaklaşık 100 ortak makale yayımladı. İkili İngiltere’yi matematikte, özellikle sayılar teorisi ve analizinde bir süper güce dönüştürmede etkili oldular.
Godfrey Harold Hardy İlginç Takıntıları Olan Bir Matematikçiydi
Harold Hardy, tam anlamıyla bir pür matematikçiydi. Cambridge çevresinde, onun için “pür matematikçilerin en pürü” denirdi. Ortaya koyduğu çalışmaların soyutluğuyla ve “yararsızlığıyla” gurur duyardı. Hardy’ye göre matematiğin gerçek değeri, onun doğrudan işe yaramamasında, yani soyutluğundaydı. Bu düşüncesini en açık şekilde Bir Matematikçinin Savunması adlı eserinde dile getirmişti:
“Ben yararlı hiçbir şey yapmadım. Benim hiçbir buluşum, dünyanın rahatı üzerinde, doğrudan ya da dolaylı, iyi ya da kötü, en ufak bir farklılık ne yapmıştır ne de yapması beklenebilir. Başka matematikçiler yetiştirmeye yardımcı oldum; ama kendi türümden matematikçiler. Onların çalışmaları da —benim yardım ettiğim kadarıyla— benimkiler kadar yararsızdır. Bütün pratik değerlendirmelere göre benim matematiksel hayatım sıfırdır; matematik dışında da zaten yok gibidir.”
Hardy’nin bazı takıntılı yönleri vardı. Teknolojik aletlere tahammül edemezdi; hiçbir zaman saat takmaz ve telefon kullanmazdı. Yazışmalarını genellikle telgraf veya kartpostalla yapardı. Fotoğraf çektirmekten de hoşlanmazdı; bu yüzden günümüze ulaşan çok az sayıda fotoğrafı vardır.
Hiç evlenmedi. Onu tanıyan birçok kişi, Hardy’nin tek gerçek aşkının matematik olduğunu söylerdi. Matematik dışındaki en büyük tutkusu ise kriketti. Hatta bir arkadaşı, Hardy’nin krikete ayırdığı zamanı her gün sadece yarım saat borsaya verseydi, çok zengin bir adam olacağını söylemişti.
Littlewood, Ramanujan ve Hardy Birlikteliği
1913 yılının başında, Orders of Infinity adlı kitaptan etkilenen Ramanujan, kitabın yazarı matematikçi Hardy’ye bir mektup gönderdi. Bu mektup, her iki ismin de hayatında belirleyici bir dönüm noktası oldu. Başlangıçta, hiçbir kanıtla desteklenmeyen, güven vermeyen iddialar ve alışılmadık teoremlerle dolu olduğu için Hardy mektubu ciddiye almadı.
Ancak mektuptaki bir şey —belki de sıradışılığı— Hardy’nin dikkatini çekti. Mektubu üç saat boyunca inceleyen Hardy ve meslektaşı Littlewood, sonunda karşılarında gerçek bir deha olduğuna kanaat getirdiler.
Sonunda Harold Hardy, Ramanujan’ı 1914 yılında Londra’ya gelmeye ikna etti. Hardy için Ramanujan’ın olağanüstü bir yetenek olduğu açıktı. Ancak Ramanujan, tüm matematiksel dehasına rağmen, profesyonel bir matematikçinin sahip olması gereken temel araçlardan yoksundu. Hardy, onun gerçek potansiyelini ortaya koyabilmesi için matematik alanında sağlam bir teorik altyapıya ihtiyaç duyduğunu biliyordu.
Fiziksel olarak zayıf düşmüş olmasına rağmen Ramanujan, Cambridge Üniversitesi’ne öğrenci olarak kaydoldu. 1916 yılında Cambridge’den lisans derecesini aldı ve araştırmaları giderek derinleşti. Kanıtların oluşturulmasında ve çalışmaların sunumunda Hardy’nin önemli desteğiyle, arka arkaya etkileyici makaleler yayımladı.
Takip eden üç yıl boyunca, Hardy’nin matematiksel analiz konusundaki deneyimi ile Ramanujan’ın sayı konularındaki sezgisel dehası birleşti ve önemli sonuçlar elde ettiler. Ne yazık ki Ramanujan, 1917 yılında ciddi biçimde hastalandı ve iki yıl sonra Hindistan’a döndü. 1920’de hayatını kaybetti.
Godfrey Harold Hardy’nin Sonraki Dönem Çalışmaları
Hardy, zamanla Cambridge entelijansiyasının atmosferinden rahatsızlık duymaya başladı. Yakın arkadaşı Bertrand Russell’ın üniversiteden uzaklaştırılması bu huzursuzluğu daha da derinleştirdi. Sonunda 1920 yılında, Oxford’daki New College’a geçme fırsatını değerlendirdi.
Oxford’a geçtiğinde kırklı yaşlarının başındaydı, fakat bu dönemi kendi ifadesiyle “hayatının baharı” olarak tanımlayacaktı. Littlewood Cambridge’de kalmıştı; ikili yalnızca mektuplarla iletişim kurabiliyor olsa da bu süreçte dikkat çekici çalışmalara imza atmaya devam ettiler.
Hardy, 1931’de yeniden Cambridge Üniversitesi’ne döndü. Ancak sonraki yılları yavaş yavaş bir çöküşe işaret ediyordu. İlk darbe 1939’da yaşadığı bir sağlık sorunu ile geldi. Geçirdiği rahatsızlık neticesinde açık havada geçirdiği zamanı kısıtlamak zorunda kalacaktı.
Hayatının son yıllarına da sürekli depresyon eşlik edecekti. 1947 yazının başlarında intihara teşebbüs etti. Ölümünden birkaç hafta önce Royal Society’nin en büyük onuru olan Copley Madalyası’na layık görüldü. Birkaç gün sonra uykuya daldı ve bir daha uyanmadı. 1 Aralık 1947’de Cambridge’de hayatını kaybetti.
Hardy’nin analitik sayı kuramına katkıları bu alanı ileriye taşıdı. Ramanujan ve Littlewood ile yürüttüğü çalışmalar, sayıların doğası üzerine temel sonuçlara ulaştı. Ayrıca yaşamı boyunca pek çok genç matematikçiyi cesaretlendirdi ve onlara ilham verdi.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The man who taught infinity: how GH Hardy tamed Srinivasa Ramanujan’s genius. Yayınlanma tarihi: 22 Nisan 2016. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: The man who taught infinity: how GH Hardy tamed Srinivasa Ramanujan’s genius
- G. H. Hardy — Rigorous & Shy. Yayınlanma tarihi: 17 Kasım 2020. Bağlantı: https://www.cantorsparadise.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
