En sıcak gecelerde bile üzerine bir şey örtmeden uyuyamayan insanlardan birisi iseniz yalnız değilsiniz. Pek çok insan, üzerleri bir şeyle örtülmediği sürece uyuyamaz. Üstelik bu dürtü evrensel bir ihtiyaç gibi gözüküyor. Peki ama neden üstümüzü örteriz?
Aslına bakarsanız üstlerimize örttüğümüz pikeler, yorganlar ya da battaniyeler yakın zamanda yaşantımıza dahil oldu. Orta Çağ boyunca yalnızca çok zengin insanlar üstlerine örtecekleri bir battaniyeye sahipti. Mısır’daki keten çarşaflardan, Roma imparatorluğu dönemindeki yünlü çarşaflara ve Orta Çağ Avrupa’sındaki pamuğa kadar, yatak örtüleri sadece zenginler içindi.
Hatta bırakın battaniyeyi ya da herhangi bir örtüyü o dönemlerde pek çok kişinin bir yatağı bile yoktu. Yeni evli bir çiftin, eğer maddi imkanları varsa, alacakları ilk şey bir yataktı. Yatak alacak kadar şanslı olanlar ise ısınmak için çoğu zaman ya hayvanları ile ya da bir kaç kişi birlikte yatıyordu. Yatak ve yatak takımları, tüm hanedeki eşyaların toplam değerinin yaklaşık üçte birini oluşturuyor.
Viktorya dönemi evi çok sayıda odayla doluydu ve hizmetkarlar ve efendilerin diyarlarına bölünmüştü. Ancak zaman içinde her aile üyesine ayrı yatak odaları tahsis edildi. Sonucunda yavaş yavaş ortak uyumanın uygunsuz ve tamamen ahlaka aykırı olduğu fikri yerleşecekti.
Ancak kumaşlar ucuzlayıp yataklar ve beraberinde nevresimler daha erişilebilir hale geldikçe, herkesin kullandığı rutin ev eşyalarının arasında girdi. Sonucunda günümüzde pek çok insan geceleri bir şeylerle üstlerini örtüyor. Afrika’nın orta bölgesi ve Papua Yeni Gine gibi tropik iklimlerde bile uyku ritüeli, örtüsüz gerçekleştirilmiyor. Ancak hikayenin bu kısmı neden üstümüzü örtmeden uyuyamadığımızı elbette açıklamıyor.
Üstümüzü Örtmenin Nedeni Nedir?
Bunun bir nedeni vücudun geceleri gerçekten ekstra sıcaklığa ihtiyaç duymasıdır. Yatmadan önce vücudunuzun iç sıcaklığı soğumaya başlar. Vücut soğuduğunda ise gevşeme hissedilir. Düşen vücut ısısı, melatonin hormonunun salgılanmasına yol açar. Ancak gecenin ilerleyen saatlerinde bu serinleme daha az keyifli hale gelecektir.
REM uykusu sırasında vücudunuz kendi sıcaklığını düzenleyemez. Ve çoğunlukla sıcaklığın en düşük olduğu şafak vaktinde uykuda olan herkes REM aşamasında olma eğilimindedir. Yani, yatağa gittiğimizde hava çok sıcak olsa bile, üstümüzü örtecek bir şey yoksa, sabah saat 4’te titreyerek uyanacağımızı içgüdüsel olarak biliyoruz.
Üstümüzü Örtme İhtiyacı Psikolojik Ve Nörolojik Sebeplerden de Kaynaklanır
Neden üstümüzü örteriz? sorusunun bir başka cevabı da REM döneminde vücudumuzdaki serotonin düzeyinin hızla düşmesidir. Serotoninin uyku düzenlemesini modüle etmeye yardımcı olduğu bulunmuştur; bu da depresyon ve uykusuzluğun bağlantılı olmasının nedenlerinden biridir. Ayrıca depresyonda olduğunuzda serotonin seviyeleriniz de düşüktür.
Konu ile ilgili olarak yapılan birçok çalışma, ağır kalın bir örtü altında uyumanın, beynin serotonin üretimini artırdığını ortaya koymuştur. Başka bir değişle REM sırasında şaşkına dönen beynimize, üstümüze örttüğümüz bir örtü yardımcı olur.
Örtünme ihtiyacının bir başka nedeni de koşullanmadır. Günümüzde hemen herkes Ivan Pavlov adını duymuştur. Adını duymasanız bile köpekler ile yaptığı deneylerden haberiniz olmuştur. Ancak pek çok kişi bu deneyin sadece köpekler ile ilgili olduğunu zannetmektedir. Oysa ki deneyin bizlere kanıtladığı klasik koşullanma, insanlarda da olur.
Bebekliğinden beri uyuyacağı zaman üstü örtülen insan, uyku ve örtünmeyi ilişkilendirir. Yani Pavlov’un köpekleri zilin sesini duyduklarında nasıl ağızları sulanıyorsa, biz de battaniyeyi görünce, uyuma sürecimizi başlatıyoruz.
Sonuç Olarak;
Neden üstümüzü örteriz? sorusunu Google’da ararsanız, battaniyelerin rahimde hissettiğimiz sıcak, kapalı duyguyu simüle ettiğine dair bir sürü teoriyle karşılaşırsınız. Battaniyenin aşıladığı teorik bir koruma veya güvenlik unsuru olabilir, bu da başka bir koşullandırmadır. Ancak konunun uzmanları anne rahmi hissi fikrine katılmamaktadır. Ayrıca konu ile ilgili bir araştırma olmasa da bir diğer olası nedenin yumuşak dokuların iyi hissettirmesi olduğu düşünülmektedir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why Do We Sleep Under Blankets, Even on the Hottest Nights? Yayınlanma tarihi: 15 Ağustos 2017. Bağlantı: Why Do We Sleep Under Blankets, Even on the Hottest Nights?
- Why Do We Sleep Under Blankets? Yayınlanma tarihi: 27 Ağustos 2017. Bağlantı: Why Do We Sleep Under Blankets?
- Raymann RJ, Swaab DF, Van Someren EJ. Skin deep: enhanced sleep depth by cutaneous temperature manipulation. Brain. 2008 Feb;131(Pt 2):500-13. doi: 10.1093/brain/awm315. Epub 2008 Jan 11. PMID: 18192289.
- Why You Can’t Sleep Without A Blanket Or Sheet, Even If It’s Hot AF. yayınlanma tarihi:12 Ağustos 2019. Bağlantı: Why You Can’t Sleep Without A Blanket Or Sheet, Even If It’s Hot AF
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
