Sir Edmund Hillary’nin 1953’te zirveye ulaşmasından bu yana binlerce maceracı, Everest Dağı’nın ölümcül zirvesini fethetmek için yola çıktı. Her yıl o kadar çok insan bunu deniyor ki, Himalayalar bir çöp yığınına dönüşmeye başladı. Everest, bu popülaritesini “dünyanın en yüksek dağı” unvanına borçludur, ancak bilime göre gerçekte öyle değildir. Aslında bu şeref Ekvador Cumhuriyeti’ndeki And Sıradağları’nın bir parçası olan Chimborazo volkanik dağına aittir.
Chimborazo Dağı eden dünyanın en yüksek noktasıdır?
Bir gök cisminin şeklini belirleyen en önemli etken kütle çekimidir. Yeterince tek tip maddeyi tek bir yerde bir araya getirirseniz kütleçekimsel etki sonucunda madde küresel bir form alacaktır. Ancak Gezegenimizi bir küre gibi düşünsek de bildiğimiz gibi tam olarak bir küre değildir. Aslında “ekvatoral şişkinlik” denen şeye sahiptir. Tam olarak söylemek gerekirse Dünya Geoit biçimindedir. Geoit, küre olarak adlandırılan geometrik şeklin iki tarafından basık olan halidir.
Dünyanın şekli nedeniyle, Ekvatorda durduğunuzda, Kuzey Kutbu’ndaki birine göre gezegenin merkezinden 21 km daha uzak olursunuz. Bu yüzden Dünya’nın en yüksek dağı Everest olsa da, Dünya’nın merkezinden en uzak nokta Everest’in tepesi değildir. Chimborazo’nun zirvesi deniz seviyesinden 6.248 metre yüksektedir. Bu da Everest’ten 2.600 metre daha kısa olduğu anlamına gelecektir. Ancak Dünya’nın merkezinden ölçüldüğünde her şey değişiyor.
Dünyanın şekli nedeniyle, ekvatora yakın dağlar teknik olarak diğer dağlardan daha yüksek olur. Chimborazo Ekvatoral şişkinliğin neredeyse tam üzerindedir. Bundan dolayı Chimborazo’nun tepesinde duran biri, Everest’in tepesinde duran birine oranla Dünya’nın merkezinden 2 km daha yüksekte olur.
Bir dağın yüksekliğini ölçerken için farklı parametreler göz önüne alınır. Tüm dağlar çoğunlukla kolaylık ve tutarlılık sağlamak amacıyla deniz seviyesinden ölçülür. Peki ya ölçümler basitçe tabandan zirveye doğru yapılıyorsa? Everest yine de listelerin başında olur mu? Cevap yine hayır olacaktır. Bu onur Hawaii’deki aktif olmayan bir yanardağ olan Mauna Kea’ya aittir.
Zirvesi deniz seviyesinden 4.205 m yüksekte olmasına rağmen Mauna Kea’nın çoğunluğu deniz seviyesinin altında gizlidir. Tabandan zirveye kadar ölçüldüğünde Mauna Kea’nın yüksekliği 10.211 metre kadardır. Bu da Everest Dağı’ndan çok daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Dünyanın En Yüksek Dağı Chimborazo İse Neden İnsanlar Hala Everest’e Tırmanmaya Çalışıyor?
Eğer bir dağcıysanız, Everest’in sunduğu en zorlu mücadeleyi istersiniz. Sadece Everest’in ana kampına varmak 10 gün, iklime alışmak altı hafta ve ardından zirveye tırmanmak en iyi ihtimal ile 9 gün sürüyor. Öte yandan Chimborazo Dağı, Everest’e kıyasla tırmanması kolay bir dağdır. Ayrıca deniz seviyesinden ölçüldüğünde Everest hala en yüksek dağdır.
Eğer bunu bir ölçü olarak kullanıyorsanız, Chimborazo And Dağları’nın en yüksek zirvesi bile olamaz. Bu unvan, deniz seviyesinden 6.961 metre yüksekte bulunan Aconcagua Dağı’na aittir. Bu nedenle, eğer Everest’e tırmanmak ve adınızı Sr Edmund Hillary’nin yanında bir yere yazdırmayı hayal ediyorsanız hayallerinize devam edebilirsiniz.
Son olarak dağlardan bahsetmişken Güneş sistemindeki en yüksek dağı unutmayalım. Olympus Mons, güneş sistemindeki en yüksek dağdır. Mars’ta bulunan bu devasa dağ, kızıl gezegendeki düzlüklerin üzerinde yükselir. Olympus Mons, 23 km’yi aşan zirvesiyle Everest’in yaklaşık üç katı yüksekliğindedir. Karşılaştırma için aşağıdaki görsele göz atabilirsiniz.
Yazının devamında ayrıca göz atmak isterseniz: Dört mü Yoksa Beş mi? Dünyada Kaç Okyanus Var? Cevap Tartışmalı!
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Mount Everest Isn’t Really The Tallest Mountain on Earth. Yayınlanma tarihi: 2 Mayıs 2018. Kaynak site: Sciencealert. Bağlantı: Mount Everest Isn’t Really The Tallest Mountain on Earth
- Mount Everest isn’t actually the tallest mountain – Ecuador’s Chimborazo beats it. Yayınlanma tarihi: 17 Mayıs 2016. Kaynak site: İndependent. Bağlantı: Mount Everest isn’t actually the tallest mountain – Ecuador’s Chimborazo beats it
- Is Mount Everest really the tallest mountain on Earth?. Yayınlanma tarihi: 8 Ekim 2022. Kaynak site: Lİve science Bağlantı: Is Mount Everest really the tallest mountain on Earth?
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
