Birçok kişi, zekice icatların yalnızca 20. yüzyılda ortaya çıktığını düşünür. Ancak arkeologların keşifleri, bu yaygın yanılgıyı sık sık çürütür. Bu keşiflerden biri de, hakkında çeşitli teoriler üretilen ve “gizemli nesne” olarak nitelendirilen Bağdat Pili’dir.
Modern anlamda pil fikri, 1800 yılında Alessandro Volta’nın icadıyla şekillenmiştir. Volta, tuzlu suya batırılmış bir kağıtla ayrılan bakır ve çinko disklerden oluşan kule şeklindeki cihazıyla ilk pili geliştirmiştir. Ancak insanlığın antik çağlarda bile pil benzeri mekanizmalar geliştirmiş olabileceği düşünülmektedir. Bu konudaki en dikkat çekici örneklerden biri, Bağdat Pili’dir.
Bağdat Pili, günümüzde halen tartışmalı bir nesnedir. Antik bir enerji kaynağı olabileceği öne sürülen bu cihaz, tarihin erken dönemlerinde elektriğin anlaşılmaya başlandığına dair ipuçları sunar. Elektrik ve pillerin tarihi, insanlığın bilimsel merakının ve yaratıcılığının sınır tanımadığını bir kez daha kanıtlar.
Bağdat Pili Nasıl Bulundu?
1936 baharının sonlarında, Irak Devlet Demiryolları Departmanı işçileri, Bağdat’ın yakınındaki Khujut Rabu köyünde, şiddetli bir selin ardından ortaya çıkan eski bir mezarlığı restore ediyordu. Bu çalışmalar sırasında, açık sarı renkli, pişmiş kilden yapılmış ilginç bir çömlek keşfettiler. Görünüşü sıra dışı görünmese de bilim insanları, içine baktıklarında küçük toprak kapta çok daha fazlası olduğunu hemen anladılar.
Yapılan analizler, çömleğin içinde sirke ya da şarap gibi asidik özellikte sıvılar bulunduğuna dair izler gösterdi. Bu sıvılar, iç yüzeyde aşınma belirtileri bırakmıştı. Bu bulgu, çömleğin yalnızca bir saklama kabı olmadığını düşündürdü.
Tarihlendirme çalışmaları, çömleğin yaklaşık MÖ 150 yılına ait olduğunu ortaya koydu. Çömleğin yapıldığı dönem ve bulunduğu yer dikkate alındığında, Part İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü Mezopotamya’ya ait olduğu tahmin edildi. Ancak bu çömlek sadece bir kap mıydı, yoksa daha ileri bir teknolojiye mi işaret ediyordu?
Bu sorulara cevap arayan Wilhelm König, çömleğin antik bir pil olabileceğini öne süren ilk kişi oldu. Ona göre, bu düzenek, modern bataryaların icadından yaklaşık 1800 yıl önce, elektriğin bir formunu üretmek için kullanılmıştı. Bu hipotez, bilim dünyasında büyük bir tartışma başlatarak Bağdat Pili’nin tarihi ve işlevi hakkında daha fazla araştırmaya kapı araladı.
Bağdat Pili İle İlgili Pek Çok Araştırma Gerçekleşti
Bağdat Pilinin bir pil olarak kullanıldığı fikri başlangıçta zorlayıcı görünse de, deneyler bu görüşü destekler nitelikte sonuçlar verdi. II. Dünya Savaşı’ndan sonra mühendis Willard Gray, Bağdat pilinin bir kopyasını yaparak içine üzüm suyu ekledi.
Gray’in kopyası, 1,5 ila 2 volt arasında elektrik üretti. 1960 yılında, Kuzey Carolina Üniversitesi’nden John B. Pierczynski, benzer bir kopyada yüzde 5’lik bir sirke çözeltisi kullandı ve düzenek 18 gün boyunca yarım volt elektrik sağladı.
Araştırmacılar, farklı asitlerle yapılan denemelerde asetik asit (damıtılmış sirke) ve greyfurt suyu karışımının birkaç gün boyunca 0,5 volt elektrik ürettiğini gözlemledi.
Daha sonra, Tel Asmar yakınlarında dört toprak kavanoz daha bulundu. Her bir kavanoz, bir demir çubuk ve kavanozları birbirine bağlayan dört bronz çubuk içeriyordu. Araştırmacılar, bu düzeneği birden fazla kavanozu bağlayarak pilin voltajını artırma amacıyla tasarladıklarını öne sürdü.
23 Mart 2005’te Discovery Channel’da yayınlanan MythBusters programının 29. bölümünde bu düzenek detaylı bir incelemeye alındı. Program ekibi, 10 kopya düzeneği seri olarak bağladı. Bu sistem toplamda dört volt elektrik üretti ve küçük bir elektrik çarpmasına yetecek gücü sağladı.
Bağdat Pili, içine konulan sıvıya bağlı olarak düşük seviyelerde elektrik üretiyordu. Ancak dünyanın başka hiçbir yerinde benzer objelerin bulunmaması, bu düzenekle ilgili elektrik üretimi fikrini tartışmalı hale getiriyor.
İnsanlar bu eski pilleri ne amaçla kullandı?
Bağdat Pili’nin kullanım amacı, bilim insanları arasında tartışma konusu olmuştur. Bazı araştırmacılar, bu antik cihazın elektrokaplama işlemlerinde kullanıldığını öne sürmektedir. Bu teoriye göre, pil, metalleri altın veya gümüş gibi değerli metallerle kaplamak için gerekli elektrik akımını sağlıyordu.
Başka bir teori, Bağdat Pili’nin tıbbi amaçlarla kullanıldığını ileri sürer. Antik medeniyetlerin elektrikli balıkların ürettiği elektriksel deşarjları ağrı tedavisinde kullandıkları bilinmektedir. Bu bağlamda, pilin düşük voltajlı elektrik akımı, belirli hastalıkların tedavisi için kullanılmış olabilir.
Ayrıca, bazı araştırmacılar, Bağdat Pili’nin dini ritüellerde kullanıldığını düşünmektedir. Ancak, bu teorilerin hiçbiri kesin olarak kanıtlanmamıştır. Bağdat Pili’nin gerçek kullanım amacı, arkeologlar ve tarihçiler için hâlâ bir gizem olarak kalmaktadır. Yeni arkeolojik buluntular ve araştırmalar, gelecekte bu antik cihazın işlevi hakkında daha fazla bilgi sağlayacaktır.
Sonuç Olarak
Bağdat Pili’nin orijinal örneği, 2003 yılındaki Irak işgali sırasında gerçekleşen Irak Ulusal Müzesi’nin yağmalanmasıyla kaybolmuştur. Bu olaydan sonra pilin nerede olduğu bilinmemektedir. Bu nedenle, şu anda Bağdat Pili’ni incelemek veya üzerinde deney yapmak mümkün değildir.
Ancak bazı kopyaları, bilimsel deneyler ve eğitim amaçlı sergilerde kullanılmaya devam etmektedir. Örneğin, Londra’daki British Museum’da ve diğer bazı müzelerde bu antik cihazın replikaları sergilenmektedir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Is The 2,000-Year-Old “Baghdad Battery” Actually A Battery?. Yayınlanma tarihi: 17 Ocak 2023. Kaynak site: Iff Science. Bağlantı: Is The 2,000-Year-Old “Baghdad Battery” Actually A Battery?
- The Mystery of the Baghdad Battery. Yayınlanma tarihi: 7 Haziran 2022; Bağlantı: https://www.discoveryuk.com/
- Handorf, D.E.. (2002). The Baghdad battery – Myth or reality?. Plating and Surface Finishing. 89. 84-87.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
