Bir kişiyi iyi bir atlet, iyi bir lider ya da iyi bir öğretmen yapan şeyin ne olduğunu merak ettiniz mi? Neden bazı insanlar hedeflerine kolayca ulaşırken bazıları başarısız olur? Bu sorunun cevabını bir çok kişi yetenek olarak verecektir. Bu kısmen doğru olsa da yetenek veya zekadan daha fazla etki yaratan şey aslında zihinsel dayanıklılıktır.
Dişini sıkma yeteneği olarak da kabaca tanımlayabileceğimiz zihinsel dayanıklılık bir insanın stres, başarısızlık, kötü ya da zor koşullar karşısında sarsılmadan durabilme becerisidir.
Yapılan bir araştırmada insanların %90’a yakınının hayatında en az bir ciddi travmatik olayla karşılaşacağı öngörülüyor. Dolayısıyla büyük trajedilerin ya da felaketlerin hemen hemen herkes için kaçınılmaz olduğu bir gerçektir. Bu tür olaylar karşısında her insanın tepkisi kendine özgüdür. Bazıları için olayın neden olduğu stres yıllar boyu sürer. Bu insanlar, zaman içinde asık yüzlü, içine kapanık ve öfkeli bir hâle gelecektir.
Ancak bazı kişiler de yaşadıkları zorlu sınavdan sonra zamanla toparlanıp hayata devam ederler. Dirençli bir kişi, güçlü başa çıkma becerilerine sahip olan ve mevcut kaynaklarını yönlendirebilen, gerektiğinde yardım isteyebilen ve karşı karşıya olduğu durumu yönetmenin yollarını bulabilen kişidir.
Zihinsel Dayanıklılık Nedir?
Dayanıklılık aslında yelpaze bir terimdir ve birbirinden farklı dayanıklılık tipleri mevcuttur. Örneğin fiziksel dayanıklılık vücudun değişimle başa çıkması, hastalıklardan ve yaralanmalardan kolay kurtulması ile ilişkilidir. Duygusal dayanıklılık ise, stres zamanlarında duyguları düzenleyebilme becerisini içerir. Toplumsal dayanıklılık olarak da adlandırılan sosyal dayanıklılık ise, insanların başkalarıyla bağlantı kurmasını ve hem bireysel hem de kolektif olarak sorunları çözmek için birlikte çalışma sürecini tanımlar.
Son olarak zihinsel dayanıklılık, kişinin değişime ve belirsizliğe uyum sağlama yeteneğini ifade eder. Bu tür dayanıklılığa sahip kişiler kriz zamanlarında esnek ve sakin olurlar. Sorunları çözmek, ilerlemek ve aksiliklerle karşılaştıklarında bile umutlu kalmak için zihinsel güçlerini kullanırlar. Bu insanlara stres ve zorluklarla başa çıkmaları için psikolojik güç veren şeydir.
Ebeveynler Mutluluk Yerine Dayanıklılığın Geliştirilmesine Odaklanmalıdır
Anne-babalar çocukları için her zaman her şeyin en iyisini isterler. Bu süreçte de genellikle onları daha mutlu edecek şeyleri sağlamak ile ilgilenirler. Ancak bir çocuğun mutlu olabilmesi dayanıklılık düzeyi ile doğru orantılıdır. Sonuçta hayatta karşılaşılan sıkıntılar düzenlenebildiği zaman mutluluk da beraberinde gelecektir.
Dayanıklılık çocukların sahip olduğu ya da yoksun olduğu statik bir karakter özelliği değildir. Bu geliştirilebilecek bir beceridir. Yapabileceğiniz olumlu şeylere odaklanmak, olumsuz zihniyetten kurtulmanın harika bir yoludur. Bu yaklaşım aynı zamanda çocukların zorluklarla nasıl daha iyi başa çıkabileceklerini öğrenmelerine yardımcı olmak için de kullanılabilir. Onları zorluklar hakkında daha olumlu ve umutlu yollarla düşünmeye teşvik edin. Bu şekilde çocuk, olumsuz duygular döngüsüne sıkışıp kalmak yerine, bu olayları kendine meydan okuma ve yeni beceriler geliştirme fırsatları olarak görmeyi öğrenebilir.
Nasıl Daha Dayanıklı Olabiliriz?
Önümüzdeki aylar ve yıllar için dayanıklılığımızı geliştirmek istiyorsanız size iyi haberler var. Çoğu psikolog, bunun kısmen de olsa öğretilebilir bir şey olduğu konusunda hemfikirdir. Ortada herkes için geçerli evrensel bir formül olmasa da bazı genel öneriler mevcuttur.
- Öz farkındalık geliştirin. Strese ve sıkıntıya tipik olarak nasıl tepki verdiğinizi anlamak, daha uyumlu stratejiler öğrenmenin ilk adımıdır. Kişisel farkındalık aynı zamanda güçlü yönlerinizi anlamayı ve zayıf yönlerinizi bilmeyi de içerir.
- Başa çıkma becerilerini öğrenin. Günlük tutmayı, düşünceleri yeniden çerçevelemeyi, egzersiz yapmayı, dışarıda vakit geçirmeyi, sosyalleşmeyi, uykunuzu iyileştirmeyi ve yaratıcı çalışmalarda yer almayı deneyebilirsiniz.
- İyimserliği artırın. Daha iyimser insanlar, sonuçlar üzerinde daha fazla kontrol sahibi olma eğilimindedir. İyimserlik oluşturmak için, bir zorlukla karşılaştığınızda neler yapabileceğinize odaklanın. Var olan problemi belirleyin ve bu problemi çözmek için atabileceğiniz adımları atın.
- Bağlantıları güçlendirin. Bir sorun zamanında etrafınızda size destek olacak birilerinin olması bazen hayati bir rol oynar. Bu nedenle mevcut sosyal bağlantılarınızı güçlendirin ve yenilerini kurmak için fırsatlar bulun.
- Güçlü yönlerinizi bilin. İnsanlar, yeteneklerini ve güçlü yanlarını belirleyip bunlardan yararlanabildiklerinde kendilerini daha yetenekli ve kendinden emin hissederler. Bu da zihinsel dayanıklılıklarını arttırmaya yarayacaktır.
Sonuç olarak
Zihinsel dayanıklılığı geliştirmek elbette strese karşı bağışık olduğumuz anlamına gelmez. Zorluklar ve sıkıntılar hayatın kaçınılmaz gerçekleridir. Ancak konu hakkındaki farkındalık, bu zor anlarla nasıl ilişki kuracağımızı ve onları nasıl deneyimlediğimizi belirler. Etrafımızdaki stres etkenlerini her zaman değiştiremeyiz ancak dayanıklılığa erişme becerimiz üzerinde her zaman çalışabiliriz. Elbette bunlara ihtiyaç duymayacağımız zamana erişmek temennimizdir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- What Is Resilience? Your Guide to Facing Life’s Challenges, Adversities, and Crises. Yayınlanma tarihi: 11 Kasım 2020; Bağlantı: What Is Resilience? Your Guide to Facing Life’s Challenges, Adversities, and Crises/
- 7 Habits of People With Remarkable Mental Toughness. Bağlantı 7 Habits of People With Remarkable Mental Toughness/
- Resilience: What it is and how to build it. Yayınlanma tarihi: 28 Kasım 2020; Bağlantı: https://www.sciencefocus.com/
- Parents: Don’t focus on happiness, help build resilience instead. Yayınlanma tarihi: 29 Ekim 2022. Kaynak Site: Big Think. Bağlantı: Parents: Don’t focus on happiness, help build resilience instead
- Zager Kocjan G, Kavčič T, Avsec A. Resilience matters: Explaining the association between personality and psychological functioning during the COVID-19 pandemic. Int J Clin Health Psychol. 2021;21(1):100198. doi:10.1016/j.ijchp.2020.08.002
- Lee J, Blackmon BJ, Cochran DM, Kar B, Rehner TA, Gunnell MS. Community resilience, psychological resilience, and depressive symptoms: An examination of the Mississippi Gulf Coast 10 years after Hurricane Katrina and 5 years after the Deepwater Horizon oil spill. Disaster Med Public Health Prep. 2018;12(2):241-248. doi:10.1017/dmp.2017.61
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
