Dünyadaki her on insandan dokuzu sağ elini kullanır. Bu belirgin dengesizlik, onlarca yıldır araştırmacıların açıklamaya çalıştığı ama hâlâ kesin bir yanıt bulamadığı bir olgudur.
Günümüzde solakların beyinlerinin, genetik farklılıklar veya beyin gelişimi sırasındaki çevresel stres etkenleri nedeniyle sağ el kullananların beyinlerinden biraz farklı biçimde organize edildiğini biliyoruz. Ancak bunun nedeni konusunda elimizde sadece hipotezler var.
Bu konuda öne çıkan teorilerden biri “savaş hipotezi”dir. Bu görüşe göre, solaklık dövüş sırasında avantaj sağlar. Ancak aynı zamanda, solakların genel sağlık açısından daha dezavantajlı olması nedeniyle toplumda az sayıda kaldıkları düşünülür.
Tarih boyunca kaynaklar ve eşler için en yoğun rekabeti yaşayan erkeklerde solaklık oranının kadınlara göre biraz daha yüksek olması da bu fikri destekler.
Yine de bu hipotezin önemli bir sorunu vardır: öngördüğü sağlık dezavantajı büyük ölçekli araştırmalarda doğrulanmamıştır. Genel olarak, solakların sağlaklara göre daha fazla sağlık sorunu yaşamadığı ve daha kısa ömürlü olmadığı görülmektedir.
Araştırmalar, solakların genellikle dövüş sporlarında ve el-göz koordinasyonu gerektiren tenis, beyzbol, voleybol gibi sporlarda sağlaklara göre daha başarılı olduklarını gösteriyor. Bunun nedeni, rakiplerin solaklarla daha az karşılaşmaları ve bu nedenle onların tarzına alışık olmamaları olabilir.
Bu tutarsızlığın farkına varan İsveç’teki Lund Üniversitesi ve Birleşik Krallık’taki Chester Üniversitesi’nden üç bilim insanı, mevcut verilerle daha iyi örtüşen bir “savaş hipotezi” güncellemesi önerdi. Onlara göre, aslında dövüşte avantajlı olanlar solaklar değil, sağ elini kullanan çoğunluktu.
Araştırmacılara göre bu durum, kalbin konumuyla ve insanın tarih boyunca çoğunlukla mızrak gibi sivri uçlu el silahlarıyla dövüşmüş olmasıyla ilgili.
Neden Sağ El Kullanma Dövüş Esnasında Avantaj Sağlar?
Kalbin yaklaşık dörtte üçü göğsün sol tarafında yer alır. Bu da sol göğsü ölümcül darbelere karşı daha savunmasız hale getirir. Araştırmacılara göre, insanlar tarih boyunca mızrak gibi sivri uçlu silahlarla dövüştüğü için, silahın hangi elle tutulduğu büyük önem taşır.
Silah sol elle tutulduğunda kalp düşmana daha açık hale gelir. Sağ elle tutulduğunda ise kalp göğsün korunaklı kısmında kalır. Üstelik boşta kalan sol kol, darbeleri savuşturmak için kullanılabilir. Bu nedenle, sağ elini kullanan insanların ölümcül yaralanmalara karşı evrimsel açıdan daha avantajlı olduğu düşünülür.
Sonuç Olarak
Bu yeni “savaş hipotezi”ne göre, solak olmanın artık bir sağlık dezavantajı yok ve sivri silahlarla dövüşmek de insan evriminde belirleyici bir etken değil. Bu durumda, modern toplumlarda solak oranının sabit kalması ya da yavaşça artması beklenir. Bazı araştırmalar 20. yüzyılda solak sayısının arttığını gösteriyor, ancak bunun genetik mi yoksa kültürel nedenlerden mi kaynaklandığı henüz belli değil.
Yine de bu açıklama kesin bir sonuç değil, sadece bir varsayım. Sağlakların neden çoğunlukta olduğunu açıklamaya çalışan bu yeni model, fiziksel veriler ve gözleme dayalı bulgulara dayanıyor. Mantıklı bir hipotez olsa da, henüz bilimsel olarak kanıtlanmış değil.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- A violent theory explains why most people are right-handed. Yayınlanma tarihi: 29 Nisan 2023 Kaynak site: Big Think. Bağlantı: A violent theory explains why most people are right-handed
- Zickert, Nele & Geuze, Reint & van der Feen, Fleur & Groothuis, Ton. (2018). Fitness costs and benefits associated with hand preference in humans. A large internet study in a Dutch sample. Evolution and Human Behavior. 39. 10.1016/j.evolhumbehav.2018.01.001.
- 1. McManus C. Half a century of handedness research: Myths, truths; fictions, facts; backwards, but mostly forwards. Brain and Neuroscience Advances. 2019;3. doi:10.1177/2398212818820513
- Groothuis TG, McManus IC, Schaafsma SM, Geuze RH. The fighting hypothesis in combat: how well does the fighting hypothesis explain human left-handed minorities? Ann N Y Acad Sci. 2013 Jun;1288:100-9. doi: 10.1111/nyas.12164. PMID: 23742682.
- Faurie, Charlotte & Raymond, Michel. (2005). Handedness, homicide and negative frequency-dependent selection. Proceedings. Biological sciences / The Royal Society. 272. 25-8. 10.1098/rspb.2004.2926.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
