Pek çok ölçüte göre Nicolas Bourbaki, 20. yüzyılın en büyük matematikçileri arasında yer alır. Günümüzde pek tanınmasa da Bourbaki, matematiğin neredeyse tüm alanlarında derin bir yetkinliğe sahip son isimlerden biri olarak kabul edilir. Ancak tek bir sorun vardır: Nicolas Bourbaki aslında hiç var olmamıştır.
Artık Nicolas Bourbaki diye bir kişinin gerçekte var olmadığı genel kabul gören bir görüştür. Ancak bunun tersini öne süren bazı belgeler de vardır.
Örneğin kızı Betty’nin düğün ilanları, Bourbaki adına düzenlenmiş bir vaftiz belgesi ve soyunun Napolyon’un oğlu olarak yetiştirilen bir ataya dayandığını gösteren ayrıntılı bir aile şeceresine dair kayıtlar bulunur.
Bu kimlik karmaşası her zaman eğlenceli ya da zararsız sonuçlar doğurmadı. Örneğin II. Dünya Savaşı’nın başında Finlandiya’yı ziyaret eden Fransız matematikçi André Weil’ın casusluk şüphesiyle soruşturulduğu söylenir.
Yetkililer onun üzerinde sahte kimlik belgeleri, Bourbaki adına düzenlenmiş kartvizitler ve hatta Rusya Bilimler Akademisi’nden davetiyeler buldu. Rivayete göre, Weil ancak bir subayın onun ünlü bir matematikçi olduğunu tanımasıyla serbest bırakıldı.
Nicolas Bourbaki gerçekte var olmadıysa, kim ya da neydi?
Nicolas Bourbaki adı ilk kez tarihsel olarak çalkantılı bir dönemde, 1934 yılında Paris’te ortaya çıktı. I. Dünya Savaşı bir kuşağın Fransız entelektüellerini yok etmişti. Sonuç olarak üniversitelerde kullanılan temel kalkülüs kitabı yirmi beş yıldan daha eskiydi ve güncelliğini yitirmişti.
Yeni atanmış genç profesörler André Weil ve Henri Cartan, kalkülüsün temel sonuçlarından Stokes teoremini öğretmek için daha kesin ve titiz bir yönteme ihtiyaç duyuyordu. Benzer kaygılar taşıyan başka akademisyenler olduğunu fark eden Weil, bir toplantı düzenledi. Bu toplantı 10 Aralık 1934’te Paris’te Capoulade isimli bir kafede gerçekleşti.
Toplantıya katılan dokuz matematikçi, diferansiyel ve integral kalkülüs sertifikası için yirmi beş yıl boyunca geçerli olacak bir müfredat hazırlamak amacıyla ortak bir analiz incelemesi yazmaya karar verdi. Bunu yalnızca altı ayda tamamlamayı umuyorlardı. Şaka olsun diye kendilerine Fransa-Prusya Savaşı’nda kandırılmış eski bir Fransız generalinin adını verdiler.
Çalışmaları ilerledikçe, Stokes teoremini açıklama hedefleri tüm matematiğin temellerini ortaya koyma amacına dönüştü. Sonunda yılda üç kez düzenli olarak Bourbaki “konferansları” yapıp bu kapsamlı eserin yeni bölümlerini tartışmaya başladılar.
Avrupa’nın dört bir yanından önde gelen matematikçiler grubun çalışmalarından ve yaklaşımından etkilenip katılarak ekibi güçlendirdi. Zamanla Bourbaki adı, Weil, Dieudonné, Schwartz, Borel, Grothendieck ve daha birçok önemli ismi kapsayan, nesiller boyu etkili matematikçilerin ortak takma adı haline geldi.
O tarihten bu yana yeni üyeler alarak varlığını sürdüren grup, matematiğe bireysel katkıların toplamını aşacak kadar derin bir etki bıraktı.
Bourbaki Kitapları ve Bourbaki Seminerleri
Bourbaki grubu, 1939’da matematiğin tümünü kapsayan yaklaşık 6000 sayfalık yapıtlarını tamamladı. Sonuç, matematiğin her dalını birleştiren ve onu mantıksal bir çerçeveye oturtmayı başaran Éléments de Mathématique (Matematiğin Öğeleri) adlı eser oldu.
Kitaplarında işlenen konular arasında küme teorisi, soyut cebir, topoloji, analiz, Lie grupları ve Lie cebirleri yer alır. Kitaplar, matematik teoremlerini herhangi bir adım atlamadan, temelden başlayarak ayrıntılı bir şekilde inceler.
Matematikçiler Bourbaki adı altında birçok önemli katkıda bulunmuştur. Grup, boş küme sembolünü tanıtmış ve injektif, surjektif, bijektif gibi bugün yaygınca kullanılan terimleri matematik literatürüne kazandırmıştır. Ayrıca Bourbaki-Witt teoremi, Jacobson-Bourbaki teoremi ve Bourbaki-Banach-Alaoglu teoremi gibi önemli sonuçların genelleştirilmesine katkıda bulunmuştur.
Bourbaki’nin en bilinen eseri olan Elements of Mathematics, bugün 6.000 sayfayı aşan kapsamlı bir metindir. Matematikçi Barbara Pieronkiewicz, bu eserin modern matematiğin tümü için sağlam bir temel sunduğunu belirtir.
Bourbaki artık en çok Paris’te düzenlenen ve matematikteki en önemli güncel sonuçların anlatıldığı yüksek profilli Bourbaki Seminerleri ile tanınıyor. Grup, seminerlerini düzenli olarak Paris’teki Henri Poincaré Enstitüsü’nde gerçekleştiriyor. Sürekli yenilenen üye yapısıyla Bourbaki grubu çalışmalarını sürdürmeye devam ediyor.
Bourbaki üyeleri bu halka açık seminerleri düzenlerken ve katılırken kimliklerini açıklamıyor. bu anonimlik sadece “eğlenceli bir gelenek” olarak sürdürülüyor. Grubun işbirliğine verdiği bu önem, anonimlik konusundaki ısrarlarının da temelini oluşturur. Üyeliklerin gizli tutulması, kitapların bireysel görüşlerden bağımsız, matematiğin kendi ifadesi olarak sunulduğu fikrini güçlendirmeyi amaçlar.
Bourbaki Grubuna Ne Oldu?
Zamanla grubun yayınları standart başvuru kaynakları haline geldi. Bu süreçte üyeler şakacı yanlarını da en az çalışmaları kadar ciddiye aldılar. Nicolas Bourbaki’nin yalnızca belirli kişilerle görüşen Rus bir dahi olduğu söylentisini özellikle yaydılar. Bourbaki adıyla yazışmalar yaptılar. Hatta bu hayali kişinin kızının düğün ilanını bile yayımlayarak kimliğini daha inandırıcı göstermeye çalıştılar.
Ancak 1968 yılında bu oyunu daha fazla sürdürmeme kararı aldılar. Ardından grubun mizahi ve yaratıcı ruhuna uygun bir adım atarak Nicolas Bourbaki’nin ölüm ilanını, matematiksel kelime oyunlarıyla dolu bir şekilde yayımladılar. Buna rağmen bu ilan Bourbaki’nin sonu olmadı. Grup, yeni matematikçilerin katılımıyla varlığını sürdürmeye devam ediyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Saso Dolenc. The Genius Who Never Existed and other Short Stories from Science, History and Philosophy
- Inside the Secret Math Society Known Simply as Nicolas Bourbaki. Yayınlanma tarihi: 11 Kasım 2020. Bağlantı: Inside the Secret Math Society Known Simply as Nicolas Bourbaki
- The greatest mathematician that never lived; https://www.ted.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
