İnsanlık tarihinin büyük bölümünde boy uzunluğu nispeten sabit kalmıştı. Ancak son 200 yılda dikkat çekici bir şey oldu. Dünya genelinde ve özellikle Avrupa’da boy uzunluğu önemli ölçüde arttı. Bu durum en çok da Hollandalılar da belirgindi.
1800’e kadar Avrupa’daki ortalama boy uzunluğu 165 cm ile 170 cm arasında seyretmişti. Ortalama bir Hollandalı erkek 1810’da 166 cm kadardı. Ancak bugün ortalama boy erkeklerde 188, kadınlarda ise 170 cm. civarında. Bu durumda Hollandalı erkekler, ortalamaya bakıldığında, şu anda dünyanın en uzun erkekleri oluyor. Bunun sonucunda akla gelen ilk soru da neden biz değil de onlar uzadı olacaktır?
Neden Giderek Daha Uzun Boylu Olmaya Başladık?
Genetiğin bireylerin boylarını belirlemede şüphesiz önemli bir rol oynadığı doğrudur. Her ne kadar çoğu zaman geçmişe özlem duysak da aslında geçmişteki insanlar, yetersiz beslenme, gıdaya güvenilir erişim eksikliği ve yaşamaktan bekleyeceğiniz diğer tüm stres etkenleri sonucunda çok da refah içinde yaşamıyorlardı.
Geçtiğimiz yıllarda araştırmacılar insanların sağlık ve genetik bilgilerinin bulunduğu bir veri tabanını kullanarak yaklaşık 500 bin gönüllünün genetik yapısını inceledi. Bunun sonucunda, MC3R isimli beyin reseptörünün, gıda, üreme ve büyüme üçlüsü arasındaki en önemli bağlantı noktası olduğu anlaşıldı. Ayrıca bu beyin reseptörü düzgün çalışmayan çocuklar yaşıtlarından daha kısa ve zayıf olma ihtimaline sahipti.
Hollandalılar Neden Bu Kadar Uzun?
Ancak beslenme ve daha sağlıklı koşullarda yaşama hepimizin boyunun daha uzamasına yardımcı olduysa Hollandalılar neden fark attı? Aslına bakarsanız, bilim insanları boyumuzun uzunluğunu etkileyen 180 gen tespit etmiş durumda. Bu genleri tek tek ele aldığımız zaman sonuç çok da belirgin olmayacaktır. Ancak bir araya geldiklerinde bir popülasyonun boy uzunluğundaki çeşitliliğin %80’ine kadarını açıklayacaklardır.
Bilim insanları uzun zamandır Hollandalıların bu kadar uzamasının nedenini anlamaya çalışıyorlar. Bu süreçte başta çevre ve ekonomi ile ilgili birçok teori ortaya attılar. Ancak bir çalışma olaya farklı bir açıdan yaklaştı.
Çalışma kapsamında, Hollanda’da doğmuş (veya büyümüş) ve Hollandalı ebeveynlere sahip 45 yaş üstü 100.000 kişinin verilerine bakıldı. Bu özelliklere uymayan (yaklaşık 42.000 kişi) şaşırtıcı bir özelliği paylaşıyordu. Uzun boylu erkeklerin çocuksuz veya bekar olma olasılıkları daha düşüktü. Üstelik bir erkeğin boyu uzadıkça çocuk sayısı da artıyordu.
Uzun boylu erkeklerin onları uzun boylu yapan genleri aktarma olasılıkları daha yüksek olduğundan, çalışma Hollanda nüfusunun daha uzun boylu olmak için evrimleştiğini öne sürüyor. Aynı araştırma, aynı avantaja kadınların sahip olmadığını da gösteriyordu.
Ortalama boydaki kadınlar çocuk sahibi olma konusunda daha avantajlıydı. Ancak daha uzun kadınların hayatta kalma olasılığı daha yüksek olan çocukları var. Bu da Hollanda da uzun boylu erkeklerin üreme başarısına katkıda bulunmuş olabilir.
Hollandaların Uzun Boyunun Sırrı Hastalıklarla da İlişkili Olabilir
Bu ilginç bir olasılık olsa da daha sonraki araştırmacılar “Hollandalılar neden daha uzun?” sorusunun cevabını sadece evrimsel süreçler ile açıklayamayacaklarını düşündüler. Son araştırmalar, 19. yüzyılda Hollanda’da uzun süreli hastalıkların yetişkinlerin boyunun kısalması ile ilişkili olduğunu gösteriyor.
Ayrıca kişilerin bağışıklarını güçlendirdiği için, kısa süreli ve tekrarlamayan hastalıkların da bağışıklığı arttırdığı ve dolayısıyla boy uzamasına katkı sağladığı düşünülüyor. Ek olarak araştırmacılar ebeveynlerin, özellikle annelerin ölümlerinin de, çocukların boylarının kısalmasına yol açtığı gösterdi. Bunun nedeninin de küçük çocukların beslenme sürecinde anneye bağlı olmaları ve kaybın yarattığı stres olarak düşünülüyor.
İnsanların Boyu En Fazla Ne Kadar Uzar?
Görselde gördüğünüz kişi dünyanın en uzun boylu insanı olarak bilinmektedir. 1940’ta, 22 yaşında ölen Robert’ın ölümünden 18 gün önce doktorlar, boyunu 2.72 m ölçmüştü. Ancak onun bu durumu temelinde hipofiz bezini etkileyen bir hastalığın sonucuydu. Hastalık durumlarını göz önüne almazsak insanların boyunun uzamasının bir sınırı vardır ve bu da matematiksel bir gerçek tarafından belirlenmektedir.
Hacim, ağırlık ve uzunluk arasındaki fiziksel ilişkiler, insan vücudunun mevcut şekli ve mevcut iskelet yapısını koruyarak boyunun uzamasına müsaade etmez. İskeletimiz kemikten değil de çok daha dayanıklı bir malzemeden olsa belki ayakta durmamız mümkün olabilirdi. Ancak bu devasa ağırlığı taşıyacak yüzey alanının da genişlemesi gerekirdi.
Bu sorunlar giderilse bile bu devasa vücudu taşıyacak kas sisteminin de ona uygun olarak değişmesi gerekirdi. Ayrıca kalbimiz de bu büyüklükte bir vücuda yetecek kanı pompalayamazdı. Kısacası insanlar sonsuza kadar büyümeye devam edemezler.
Sonuç olarak
Araştırmacılar Hollandalı erkeklerin boylarının dünya ortalamasını geçme nedenlerini hala araştırıyor. Ancak neyse ki matematik onların boy uzamasının da bir sınırı olduğunu bizlere anımsatıyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- How the Dutch became the tallest nation on Earth. Yayınlanma tarihi: 3 Temmuz 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: How the Dutch became the tallest nation on Earth
- Thompson, Kristina & Koolman, Xander & Portrait, France. (2021). Height and marital outcomes in the Netherlands, birth years 1841-1900: A study using cure models. Economics & Human Biology. 41. 100970. 10.1016/j.ehb.2020.100970.
- Quanjer, Björn. (2023). Standing on the shoulders of giants. Paternal life course effects on son’s heights outcomes in the Netherlands 1820-1960. The History of the Family. 28. 1-35. 10.1080/1081602X.2023.2204561.
- J. Dowsett GKC, Ridley K., Xu Z, Cimino I, Rimmington D. Rainbow K, Duckett K, Holmqvist S, Khan A, Dai X, Bochukova EG; Gene. Trembath RC, Martin HC, Coll. AP, Rowitch DH, Wareham NJ, van Heel DA, Timpson N, Simerly RB. Ong KK, Cone RD, Langenberg C, Perry JRB, Yeo GS, O’Rahilly S. MC3R links nutritional state to childhood growth and the timing of puberty. Nature. 2021 Nov;599(7885):436-441. doi: 10.1038/s41586-021-04088-9. Epub 2021 Nov 3. PMID: 34732894; PMCID: PMC8819628.
- The brain sensor discovery behind humans getting taller; Kaynak site: BBC. Yayınlanma tarihi: 4 Kasım 2021; Bağlantı: The brain sensor discovery behind humans getting taller
- Stulp, Gert & Barrett, Louise & Tropf, Felix & Mills, Melinda. (2015). Does natural selection favour taller stature among the tallest people on earth?. Proceedings of the Royal Society. 282. 10.1098/rspb.2015.0211.
Matematiksel
