Etrafımıza baktığımızda her şeyi görebildiğimizi düşünsek de aslında göremediğimiz bazı imkansız renkler mevcut. Renkleri ustaca kullanma becerisi olan bir ressam bile olsanız bazı renkleri göremezsiniz. Bu ilginç durumu açıklamak için, önce renk nedir sorusunun cevabını anlamaya çalışalım.
Gördüğümüz renkler sadece farklı dalga boylarına sahip ışığın yansımalarıdır. Bir nesneden yansıyan ışık, retinamızda bulunan milyonlarca renk algılayıcı koni hücresi tarafından tespit edildiğinde renkleri görürüz. Biz insanlar, farklı dalga boylarını algılamak için milyonlarca rengi tanımamıza yardımcı olan üç tip koni hücresine sahibiz.
Kırmızı, mavi ve yeşil. Yani üç farklı dalga boyunu algılayabiliyoruz. Bu üç sinyalin beyinde birleştirilmesi milyonlarca farklı ton yaratıyor. Bu duruma trikromatik renkli görme denir.
Çoğu renk körü insan ve köpekler de dahil olmak üzere diğer birçok memeli türü yalnızca iki taneye sahiptir. Bu nedenle görebilecekleri farklı renk tonlarının sayısı, geri kalanımızın fark edebileceği 1 milyona kıyasla yaklaşık 10.000 ile sınırlıdır.
Bununla birlikte, araştırmacılar, dört farklı tip koni hücresine sahip bireylerin örneklerini de bulmuşlardır. Tetrakromatlar denilen bu kişiler normalden 100 milyon kat daha fazla renk tonu ayırt eder. Ancak herkesin aynı şeyi gördüğümüzü varsayması nedeniyle özel bir eğitimle bir süper güce sahip olduklarını fark edebilirler.
Mavi Rengi Algılama Dezavantajı
Gözlerimizde bulunan koni hücrelerinde en az sayıya sahip olan maviye odaklanan koniler. Toplam koni hücrelerinin yüzde 10’una karşılık gelen oranları nedeniyle kırmızı ve yeşil renklerdeki keskin görüş gücüne oranla mavi rengi ayırt etme konusunda belirgin bir dezavantaja sahibiz.
Bu durum, gözümüzün evrimsel süreçte geçirdiği adaptasyonlarla ilgili. Çünkü mavi doğada en az rastlanan renktir. Bu bilgi de aslında “Eski Dillerde Mavi Renk İçin Bir Kelime Neden Yoktur?” başlıklı yazımızdaki sorunun da kısmi cevabını veriyor gibi gözüküyor.
Fransız empresyonist ressam Claude Monet, 1923’te seksen iki yaşındayken, katarakt nedeniyle sol gözünden ameliyat oldu. Daha sonra, sanatında kullanmayı seçtiği renkler çoğunlukla kırmızılar, kahverengiler ve diğer toprak tonlarından mavilere ve menekşelere dönüştü.
Onun tayfın morötesi bölgesini görebildiği iddia edilecekti. Bu fikir, göz merceğinin 390 nanometreden daha kısa dalga boylarını bloke etmesiyle destekleniyor. Ancak retinamız aslında, yaklaşık 290 nanometreye kadar olan dalga boylarını tespit etme potansiyeline sahiptir.
Örneklerden biri benzer bir göz ameliyatı geçiren Alek Komarnitsky’dir. 2011 yılında Komarnitsky, bir Hewlett-Packard laboratuvarında testlere tabi tutuldu. 350 hatta bazı özel durumlarda 340 nanometreye kadar olan dalga boylarını görebildiği belgelendi.
Rakip İşlem Teorisi
Bilgisayarınızın ekranında sarı renkli bir şekil gördüğünüzde, aslında hiçbir piksel sarı değildir. Kırmızı ve yeşil piksellerin eşit derecede aktive olduğu durumda beynimiz bir sarı renk algısı yaratır. Farklı koni hücrelerinin farklı renk algıları yaratmakta rekabet etmelerine rakip işlem teorisi denir. Parlak bir ampule uzun süre bakıp gözünüzü başka bir yöne çevirdiğinizde görme alanınızda parlak mavi bir leke görmenizin sebebi budur.
1970’lerden beri, bilinen bu teori üzerine 1980’de Hewitt Crane ve Thomas Piantanida tarafından yapılan deney önemlidir. Deney esnasında başları sabit duran deneklerden kırmızı ve yeşil olmak üzere iki şeritten oluşan bir görüntüye bakmaları isteniyor.
Göz hareketlerinin izlenmesi ile elde edilen sonuçlar oldukça şaşırtıcıydı. İki karşıt renge uzun süre bakan insanlar, aralarındaki sınırın yavaş yavaş çözüldüğünü ve yeni bir rengin ortaya çıktığını gözlemlediler. Bu deney bilim dünyasında uzun süre kabul görmedi. Ancak 2010 yılında deney, Vincent Billock ve Brian Tsou’nun dikkatini çekti. Sonuçta imkansız renkleri görmek için iki şey gerektiği ortaya çıktı. Bunlar gözlerin hareketi ile parlaklık idi.
İmkansız Renkleri Nasıl Görebiliriz?
İmkânsız renkler, kırmızımsı yeşil ve sarımsı mavi gibi, ışık spektrumunda oluşmayan, hayali renklerdir. Biraz çaba ile imkansız renkleri siz de görebilirsiniz. Yapmanız gereken stereoskopik izleme yöntemini kullanarak, gözü hafif şaşılaştırıp iki (+) işaretini birbirinin üstüne getirmeye çalışmak.
Üst üste binen bölge iki rengin bir karışımı olacaktır, ancak bununla birlikte, aynı anda aslında mavi / sarı olan, alışılmadık bir renkten oluşan bir nokta da gözlemleyeceksiniz. Renkleri bu biçimde göremiyorsanız ikinci yönteme geçin.
Bu tür renkleri görmek için bir yol daha var. Koni hücreleri yoruluncaya kadar bir renge bakın. Daha sonra farklı bir renge bakın. Yani 30-60 saniye boyunca bir renge odaklanın. Daha sonra onu tamamlayıcı diğer renge aynı biçimde odaklanın. Bazı araştırmacılar gördüklerimizin sadece ara renkler olduğunu düşünüyorlar. Ancak, bildiğimiz şey, deneylerdeki gözlemcilerin daha önce hiç görmedikleri renkleri gördükleri.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Impossible Colors and How to Train Your Eyes to See Them; Yayınlanma tarihi: 28 Kasım 2017; Bağlantı: https://interestingengineering.com/
- How Impossible Colors Work; https://science.howstuffworks.com/
Matematiksel
