Hızlı tempolu, duyusal olarak aşırı yüklenmiş modern dünyamızda, çoklu görev yeteneği, hayatta kalmak ve gelişmek için temel bir beceri gibi görünebilir. Ancak insanlar gerçekten dikkatlerini parçalara bölerek aynı anda iki – üç veya daha fazla şeyle ilgilenebilir mi? Çoklu görev gerçekten mümkün mü? Kısa Cevap: Hayır. Size yapabilirsiniz gibi gelse de bu beynimizin çalışma biçimi ile maalesef uyumlu değil.
Beynin Bir Anda Birden Çok Görev İle Uğraşması Neden Mümkün Değildir?
Prefrontal korteksimiz, bir şeye odaklanmaya çalıştığımızda beynin kontrolünü ele alan merkezdir. Beynin her iki yarısıyla bağlantılı olarak, dikkat ve belirlenen hedeflere ulaşmak için gerekli olan beynin diğer alanlarını koordine eder. Birden fazla görevin üstesinden gelmeye çalıştığınızda, aynı anda iki, üç şeye odaklanıyormuşsunuz gibi görünseniz de aslında beyinde sadece odak noktası hızlı bir şekilde değişmektedir. Sağlıklı bir beyin için, bu değişim neredeyse anında gerçekleşebilir. Bu da insanları çok sayıda görevi yerine getirdiklerine inanmaya yönlendirir. Oysa aslında sadece milisaniyeler içinde beynin odak noktasını değiştirmiştir.
Aslında odaklanma eyleminin her ikisi de korteks tarafından kontrol edilen iki aşaması vardır: hedef değiştirme ve kural etkinleştirme. İlk aşama, odak noktasının bir faaliyetten diğerine geçmesidir ve bu çok hızlı gerçekleşir. İkinci aşamada ise beynin bir görevi (örneğin, araba kullanmak, yemek yemek, yürümek, konuşmak) tamamlamak için gerekli olan “kurallardan” uzaklaşması ve ardından bir sonraki görev için gerekli kuralları bir araya getirmesi gerektiğinden, işler biraz daha karmaşıklaşır. Yeni görevle ilgili gerekli bilgileri veya verileri toplamak, özellikle yaşlandıkça uzun zaman alır. Bu nedenle bu ikinci görev için yeniden ayar yapmak aslında oldukça verimsizdir.
Neden Sakız Çiğnerken Yürüyebiliyoruz? Bu da Bir Çoklu Görev Değil mi?
Vücudumuzun neredeyse otomatik olarak gerçekleştirdiği belirli görevler ve davranışlar vardır. Çoklu görev yapamama, esas olarak üst düzey beyin fonksiyonları için geçerlidir. Aksi durumda hiç kimse aynı anda hem sandviç yiyip hem de televizyon izleyemezdi. Bununla birlikte, bir kitap okumayı ve aynı anda biriyle sohbet etmeyi deneyin. Çoklu görev ile ilgili sorun yaşamaya başladığınızı burada fark edeceksiniz. Bu faaliyetlerin her ikisi de beynin aynı bölümü ile (dil ve kelime işleme) ilgili olduğundan prefrontal korteks aynı anda her iki isteği de işleyemez.
Çoklu görev yapabileceğimize inanmak görevlerden biri şimdiki ana dikkat ve odaklanma gerektiriyor ise tehlikeli de olabilir. Örneğin, radyonuzu dinlerken arabanızı sürebilirsiniz, ancak otobandan çıkışa yaklaştığınızda ya da rotayı bilmiyorsanız dikkatinizi radyodan ayırsanız iyi olur. Aynı şey araba kullanırken cep telefonunuzla mesaj yazabileceğinizi düşündüğünüz durumlarda da geçerlidir.
Çoklu Görev Mümkün Değildir
Pek çok uzman, çoklu görev adı altında beyninizi aynı anda birden çok görev yapmaya zorlamanın aslında beynin tek bir konuya odaklanma ve dikkati sürdürme yeteneğine zarar verdiğine inanıyor. Aynı anda birçok işi yapmaya çalışmak yüzeysel düşünmeye, yaratıcılık eksikliğine, hatalara ve gereksiz bilgiyi eleyememeye neden oluyor. Bunu uzun süre yapmaya çalışmak stresi artırıyor. Bu da sonucunda depresyona ve entelektüel kapasitenin azalmasına yol açıyor.
Fakat aynı anda birçok iş yapmaya çalışmanın etkili olmadığına dair oldukça fazla veri olsa da eski alışkanlıklar yeni teknolojilerle birleştirerek devam etme eğilimi gösteriyoruz. Bu konuda kısmen kendimizi suçlamamız gerekiyor. Çünkü bir kerede birçok şey yaptığımızda, kendimizi meşgul ve üretken hissediyoruz. Beyninizin çok fazla bilgi ile aynı anda baş etmeye çalışması durumunda bunların hiçbirini iyi yapmaması olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle her şeyi birer birer yapmaya çalışmak ve beyne arada mola vermesi için fırsat tanımak en iyisidir.
Kaynaklar:
- Think You’re Multitasking? Think Again; https://www.npr.org
- “You probably suffer from scattered brain syndrome”,https://www.bbc.com/
Matematiksel
