Uzun bir iş ya da okul gününün ardından kendinizi yorgun hissetmeniz oldukça normaldir. Özellikle yoğun zihinsel görevler üstlendiyseniz, bu durum fiziksel enerjinizi de tüketebilir. Bu nedenle, düşünmenin televizyon izlemek gibi zihinsel çaba gerektirmeyen aktivitelerden daha fazla kalori yakıp yakmadığını merak edebilirsiniz. Sonuçta, düşünmek sizi yoruyorsa, bu enerji harcadığınız anlamına gelmez mi?
Cevap evet, ancak sadece belirli bir ölçüde. Yoğun düşünme sırasında kalori harcanır, ancak bu enerji tüketimi oldukça düşüktür. Yağ yakmak ve kilo kaybı sağlamak için yeterli değildir.
22 yaşındaki satranç şampiyonu Mikhail Antipov, 2018 yılında oynadığı iki saatlik bir satranç maçı sırasında 560 kalori yakmıştı.
1984 Dünya Satranç Şampiyonası ise ilginç bir şekilde, Rus yarışmacı Anatoli Karpov’un endişe verici ölçüde kilo kaybetmesi nedeniyle aniden iptal edilmişti. Beş ay süren mücadele ve onlarca maçın ardından, Karpov neredeyse hiç yerinden kalkmadan 10 kilogram kaybetmişti. Aslında üst düzey satranç oyuncularının bir günde yaklaşık 6.000 kalori yakabildikleri bilinmektedir.
Dediğimiz gibi, düşünerek kalori yakmanız mümkündür. Ancak bu miktar, dikkate değer bir seviyede değildir. Kalori harcansa da enerji tüketimi minimum düzeydedir ve yağ yakmak ya da kilo vermek için yeterli değildir. Aslında, hareketsiz durumdayken bile vücudunuz kalori yakmaya devam eder.
Beynimiz ne kadar kalori yakar?
Yetişkin bir insan beyninin ortalama ağırlığı yaklaşık 1,4 kilogramdır. Bu, toplam vücut ağırlığının yalnızca %2’sine denk gelir. Ancak beyin, dinlenme halindeki metabolizma hızımızın %20’sini talep eder. RMR, vücudun hiçbir fiziksel aktivite yapmadığı çok hareketsiz bir günde harcadığı toplam enerji miktarıdır.
Canlının tam dinlenme sırasında kas hareketi yapmadan, vücuttaki canlılık olaylarının sürmesi için gereken enerjiyi sağlayan metabolizmaya bazal metabolizma denir. Ortalama bazal metabolizma hızının 1.300 kalori olduğunu varsayarsak, beynin yalnızca temel işlevleri sürdürebilmek için bu kalorilerin 260’ını kullandığı anlaşılır. Bu, saatte 10,8 kalori ya da dakikada 0,18 kalori tüketmek demektir.
İnsan beyni bütün o muazzam hesaplamaları yaklaşık 13 watt güç kullanarak yapar. Biraz matematik yardımı ile bu sayının nasıl hesaplandığını anlayabiliriz. Az önce bazal metabolizma hızının 1300 kcal olduğundan bahsetmiştik. Bu sayıyı 24 saate bölersek elde edeceğimiz saatte 54.16 kcal olacaktır. Bu da saniyede 15.04 gram kalori anlamına gelir.
Dinlenme halindeki metabolizma hızı ortalama 1.300 kilokaloridir. Bu değer, bir gün boyunca harcanan enerji miktarını ifade eder. Günlük 1.300 kilokalori, saate yaklaşık 54,16 kilokaloriye, saniyede ise yaklaşık 15,04 gram kaloriye denk gelir. Enerji birimlerine çevirdiğimizde, bu da saniyede 62,93 joule, yani yaklaşık 63 wattlık bir güç anlamına gelir.
Beyin, dinlenme halindeki toplam enerji tüketiminin yaklaşık %20’sini kullanır. Bu da beynin ortalama 12,6 wattlık bir güçle çalıştığını gösterir. Başka bir ifadeyle, beynimiz standart bir 60 watt’lık ampulün beşte biri kadar enerji harcar.
Beyin bu kadar çok enerjiye neden ihtiyaç duyuyor?
Enerji, kan damarları aracılığıyla beyne glikoz formunda taşınır. Glikoz, kan-beyin bariyerinden geçerek hücrelerin temel enerji kaynağı olan adenozin trifosfatı (ATP) üretmek için kullanılır. Hem hayvanlar hem de insanlar üzerinde yapılan deneyler, beynin belirli bir bölgesindeki nöronlar ateşlendiğinde, o bölgede yerel kılcal damarların genişlediğini ve normalden daha fazla kan, glikoz ve oksijen taşıdığını göstermiştir. Araştırmalar ayrıca, genişleyen kan damarları aracılığıyla taşınan glikozun beyin hücreleri tarafından hızla kullanıldığını da doğrulamıştır.
Bu bulguların mantığını genişleten bazı bilim insanları şu hipotezi öne sürmüştür: Eğer ateşlenen nöronlar daha fazla glikoz gerektiriyorsa, özellikle zorlayıcı zihinsel görevler kandaki glikoz seviyelerini düşürmelidir. Aynı şekilde, şeker açısından zengin gıdaların tüketilmesi, bu tür görevlerdeki performansı artırmalıdır. Pek çok çalışma bu tahminleri destekler nitelikte sonuçlar vermiştir. Ancak genel kanıtlar karışıktır ve glikoz düzeylerindeki değişimler çoğunlukla çok küçük ölçeklerde kalmıştır.
Zorlu zihinsel görevler yalnızca çok az fazladan yakıt tüketiyorsa, yorucu sınavlardan sonra hissedilen zihinsel tükenme nasıl açıklanabilir? Bir olasılık, birkaç saat boyunca kesintisiz odaklanmanın veya yoğun entelektüel faaliyetin gerçekten yeterince enerji yakarak kişiyi yorgun bırakmasıdır.
Zihinsel eforun süresi kadar bu efora karşı olan tutum da önemlidir. Karmaşık anlatımlı bir biyografi filmi izlemek beynin birçok bölgesini birkaç saat boyunca çalıştırır. Ancak insanlar genellikle filmden çıkarken zihinsel yorgunluk hissetmez. Bazı insanlar, başkalarının sabırsızlıkla bir kenara fırlatacağı ağır romanları keyifle okur.
Zihinsel yorgunluk, daha çok keyif almadan yapılan ve zorunlu hissedilen çabaların ardından ortaya çıkar. Özellikle bir sınavın zor geçeceğine dair beklenti, yorgunluk hissini artırabilir. Spor ve egzersiz çalışmalarında da benzer bir durum gözlenmiştir: fiziksel tükenmişliğin önemli bir kısmı zihinseldir.
Sonuç olarak
Beyniniz, temel işlevleri sürdürmek için sürekli olarak kalori yakar. Eğer gerçekten yoğun bir şekilde düşünürseniz, biraz daha fazla kalori harcayabilirsiniz. Ancak bu artış, kilo vermek için anlamlı bir seviyede değildir. Düşünme sırasında yakılan kalori miktarı o kadar düşüktür ki, pratikte dikkate almaya bile gerek yoktur.
Bu durum, beyninizi çalıştırmanın hiçbir faydası olmadığı anlamına gelmez. Müzik dinlemek, bulmaca çözmek veya yeni hobiler öğrenmek gibi zihinsel aktiviteler, bilişsel işlevlerinizi güçlendirir. Ancak daha fazla kalori yakmayı hedefliyorsanız, asıl odaklanmanız gereken şey düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmektir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar
- Ferris Jabr; Does Thinking Really Hard Burn More Calories? Yayınlanma tarihi:18 Temmuz 2012; Alındığı tarih: 5 Ekim 2020; Alındığı yer: Scientificamerican; Bağlantı :Does Thinking Really Hard Burn More Calories?
- Kirsten Nunez; Is It Possible to Lose Weight by Thinking Harder? Yayınlanma tarihi: 28 Ekim 2020; Alındığı tarih: 15 Ekim 2020; Alındığı yer: Healthline; Bağlantı: Is It Possible to Lose Weight by Thinking Harder?
- Helmenstine, Anne Marie, Ph.D. “Do You Burn More Calories When You Think Hard?” ThoughtCo, Nov. 22, 2020, thoughtco.com/does-thinking-hard-burn-calories-604293.
- Gibson, Edward. (2007). Carbohydrates and mental function: Feeding or impeding the brain?. Nutrition Bulletin. 32. 71 – 83. 10.1111/j.1467-3010.2007.00606.x.
- Chaput JP, Drapeau V, Poirier P, Teasdale N, Tremblay A. Glycemic instability and spontaneous energy intake: association with knowledge-based work. Psychosom Med. 2008 Sep;70(7):797-804. doi: 10.1097/PSY.0b013e31818426fa. Epub 2008 Aug 25. PMID: 18725427.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
