Vücudunuzdaki DNA’nın yüzde 99.75’i size ait değildir. Belki şöyle demek daha doğru olacak: Yüzde 100 insan olarak doğuyor, yüzde 99,75 başka bir canlı olarak ölüyoruz! Bunun nedeni vücudunuzdaki bakteri sayısı ile ilişkilidir.
Ellerimizi durmadan yıkar, yüzeyleri dezenfekte eder, biri yanımızda hapşırdığında irkiliriz. Mikroplardan uzak durmak için elimizden geleni yaparız. Oysa gerçekte hepimiz adeta yürüyen birer petri kabıyız. Cildimizden bağırsaklarımızın en derin noktalarına kadar bakteri kolonileriyle doluyuz.
Vücudunuzda yaşayan bakterilerin toplam hacmi oldukça küçüktür ama sayıları şaşırtıcı derecede fazladır. Uzamanların belirttiği gibi, vücudunuzdaki bakteri hücreleri, insan hücrelerinden yaklaşık on kat fazladır. Bu kadar çok olmalarına rağmen çok az yer kaplarlar çünkü bakteri hücreleri insan hücrelerinden çok daha küçüktür. İlk anda kulağa rahatsız edici gelse de bu durum aslında sağlığımız için son derece değerlidir.
İnsan mikrobiyomu nedir?
Sağlıklı bir insan vücudu, mikroskobik canlılarla doludur. Bu canlılar derimizin üzerindeki her girinti ve çıkıntıda yaşar. Ancak en büyük mikroorganizma topluluğu sindirim kanalımızda, yani bağırsaklarımızda bulunur.
Mikroskop olmadan göremediğimiz bu küçük organizmalar mikrobiyotamızı oluşturur. Mikrobiyota, bu canlıların kendisini, ürettikleri maddeleri ve yaşadıkları ortamı kapsayan daha geniş bir yapının parçasıdır. Bu bütünlüğe mikrobiyom denir.
Bağırsak mikrobiyotası çoğunlukla binlerce farklı bakteri türünden oluşur. Buna ek olarak virüsler ve mayalar gibi başka mikroorganizmalar da vardır. Bazı türler çok sayıda bulunur, bazıları ise oldukça nadirdir.
Her insanın mikrobiyota bileşimi parmak izi kadar benzersizdir. Ancak parmak izinin aksine, mikrobiyota doğumdan ergenlik dönemine kadar büyük değişim geçirir. Bu dönemin sonunda yapısı olgunlaşır.
Sağlıklı yetişkinlerde zaman içindeki değişimler genellikle küçük olur. Ancak antibiyotik kullanımı ya da beslenmede köklü bir değişiklik gibi durumlar, mikrobiyotanın bileşimini önemli ölçüde değiştirir. Yaşlanmayla birlikte mikrobiyotamızın yapısı da değişir. Tıpkı vücudumuz gibi çeşitliliğini kaybetmeye başlar.
İnsan Vücudundaki Bakteri Sayısı Ne Kadar?
Vücudumuzun nasıl gelişip nasıl işlediği genlerimiz tarafından belirlenir. Genetik materyalimizde yaklaşık yirmi bin gen vardır. Ancak, mikrobiyotayı oluşturan mikroorganizmaların da kendi genleri vardır.
Kabaca, bağırsaklarımızdaki iki bin farklı türün her biri ortalama üç bin gene sahiptir. Bu da mikrobiyotanın yaklaşık altı milyon gene sahip olduğu anlamına gelir. Bu genlerin bir kısmı aynı işlevlere sahip olsa da mikrobiyotanın genetik kapasitesinin bizden çok daha büyük olduğunu gösterir.
Bu geniş gen havuzu, mikrobiyotanın vücudun diğer bölgelerinin yapamadığı görevleri üstlenmesini sağlar. Örneğin mikrobiyota, tek başımıza sindiremeyeceğimiz yiyecekleri parçalamak için gerekli enzimleri üretir. Vücudumuzun üretemediği bazı vitaminleri sağlar. Hormon ve sinir sistemleriyle etkileşerek fizyolojimizin şekillenmesine katkı sağlar.. En önemlisi, bağışıklık sistemimizin gelişmesine yardım eder.
2001’de İnsan Genomu Projesi ilk sonuçlarını yayımladıktan sonra bir grup bilim insanı ilginç bir keşif açıkladı. Bazı insan genlerinin aslında bakteriyel kökenli olabileceği düşünülüyordu.
Bu genlerin bize nasıl geçtiği ise hâlâ net değil. Çünkü bu genler bize en yakın türlerde bulunmuyor. Diğer araştırmacılar ise bu genlerin çok eski bir aktarımın kalıntıları olabileceğini, ancak bilinmeyen nedenlerle diğer türlerde kaybolduğunu düşünüyor.
Sonuç Olarak
Kesin olan bir şey var: Yaşamımız, hatta kimliğimiz, düşündüğümüzden çok daha yakın biçimde mikrobiyal dünyaya bağlı. Bakteriler sağlığımızı korumak için sayısız görev üstleniyor ve bilim insanları bu küçük canlıların sırlarını yeni yeni çözmeye başlıyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Deo PN, Deshmukh R. Oral microbiome: Unveiling the fundamentals. J Oral Maxillofac Pathol. 2019 Jan-Apr;23(1):122-128. doi: 10.4103/jomfp.JOMFP_304_18. PMID: 31110428; PMCID: PMC6503789.
- Sender R, Fuchs S, Milo R. Are We Really Vastly Outnumbered? Revisiting the Ratio of Bacterial to Host Cells in Humans. Cell. 2016 Jan 28;164(3):337-40. doi: 10.1016/j.cell.2016.01.013. PMID: 26824647.
- Healthy guts are swarming with bugs, so what do they do? Yayınlanma tarihi: 10 Ekim 2016. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Healthy guts are swarming with bugs, so what do they do?
- Keenan, Sarah & Emmons, Alexandra & DeBruyn, Jennifer. (2023). Microbial community coalescence and nitrogen cycling in simulated mortality decomposition hotspots. Ecological Processes. 12. 10.1186/s13717-023-00451-y.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
