Sosyal Kaytarma (Ringelmann Etkisi): Takımların Tembel Olmasının Nedeni

21. yüzyılda ekip çalışması, modern iş dünyasının temel taşlarından biri haline geldi. Ancak araştırmalar, ekiplerin her zaman verimli işlemediğini gösteriyor. Bir grup içinde çalışırken, genellikle en az bir kişi çaba göstermemeye başlar. Bu olguya psikolojide “sosyal kaytarma” ya da teknik adıyla “Ringelmann Etkisi” denir.

Grup büyüdükçe bireysel çaba azalır. Çünkü sorumluluk yayılır, birey ise “nasılsa birisi yapar” düşüncesine kapılır. Üniversitedeki grup projelerinde ya da iş yerindeki ekip çalışmalarında sıkça karşılaşılan bir durumdur bu: Yükün büyük kısmı birkaç kişinin omzuna binerken, diğerleri ya katkı sağlamaz ya da sadece öyleymiş gibi davranır.

Örneğin, öğretmeninizin sizi 10 kişilik bir grupla proje yapmaya zorladığını düşünün. Bu işi tek başınıza yapsaydınız, görevleri planlar ve hemen işe koyulurdunuz. Ancak grup içindeyseniz, bazı işleri başkasına bırakma eğiliminde olursunuz. Sonuçta herkesin her işi yapması gerekmez, değil mi?

Sosyal Kaytarma Nedir?

Sosyal kaytarma olarak da bilinen Ringelmann etkisi, ilk kez 1913 yılında Fransız mühendis Max Ringelmann tarafından yapılan bir halat çekme deneyi sırasında tanımlandı. Ringelmann, tarım işçilerinin verimliliğini artırmanın yollarını araştırıyordu. Deneyinde, grupların bireylerden daha fazla çekiş gücü uygulamasına rağmen, toplam grup çabasının bireylerin tek tek gösterdiği maksimum gücün toplamından daima düşük olduğunu fark etti.

Başka bir deyişle, gruba katılan kişi sayısı arttıkça, her bireyin gösterdiği çaba azalıyordu. Örneğin, bir kişi 100 birim kuvvet uygulayabiliyorsa, sekiz kişilik bir grup teoride 800 birim çekmesi gerekirken, gerçekte yalnızca yaklaşık 392 birim çekiyordu. Grup büyüdükçe bireysel katkı giderek düşüyordu.

Ringelmann’a göre, sosyal kaytarmanın temel nedeni koordinasyon kaybıydı. Yani grup üyelerinin çabalarını aynı anda ve uyum içinde gösterememeleri. Motivasyon kaybı ise, grubun geri kalanının eksik çabayı telafi edeceğine duyulan inançla ortaya çıkıyordu ve bu durum çoğu zaman koordinasyon eksikliğini daha da kötüleştiriyordu.

Ringelmann Etkisi Neden Gerçekleşiyor?

Fransız mühendis Max Ringelmann’ın ilk bulgularından ve öne sürdüğü nedenlerden ilham alan Amerikalı sosyal psikolog Bibb Latané ve meslektaşları, 1979 yılında bireysel ve grup halinde yapılan ses üretimi deneyleriyle bu etkiyi doğrulamıştır. Latané ve arkadaşları, sosyal kaytarmayı bir “hastalık” olarak tanımlar; bu hastalık bireyleri, sosyal kurumları ve toplumları olumsuz etkiler. Verimliliğin düşmesine neden olarak kârları azaltır, dolayısıyla herkesin elde ettiği faydalar da azalır.

Çalışma, sosyal kaytarmanın nedenlerini Sosyal Etki Kuramı (Social Impact Theory) üzerinden açıklar. Latané’ye göre, bir birey üzerindeki sosyal etki, grup büyüdükçe artar; fakat gruba her yeni kişi eklendiğinde, bu etkinin artış oranı azalır. Başka bir deyişle, kalabalık arttıkça birey üzerindeki etkinin payı azalır. Latané’ye göre sosyal kaytarma üç temel nedenden kaynaklanır,

Sosyal kaytarmanın temel nedenlerinden biri, grup içinde emeğin eşit dağılmaması ve bireylerin adalet algısının bozulmasıdır. Kişiler, başkalarının yeterince çaba göstermediğini düşünür ve kendi çabasını azaltır. Ayrıca, grup halinde çalışırken bireyler genellikle sadece istenen düzeye ulaşacak kadar çaba harcar; işi en iyi şekilde yapmayı hedeflemez. Bu durum görevlerin “maksimum verim”den “yeterli verim” anlayışına kaymasına neden olur.

Son olarak, grup çalışmalarında bireysel katkı net şekilde ölçülemediği için, kişinin yaptığı işin sonuçla nasıl ilişkilendiği belirsizleşir. Takdir ya da eleştirinin kişiye doğrudan dönmemesi de motivasyonun düşmesine yol açar.

Sosyal Kaytarma Nasıl Azaltılır?

Ekip çalışmasında grup büyüklüğü arttıkça bireylerin çabası azalabilir. Bu durumun önüne geçmek için dört etkili strateji önerilir:

1. Görevleri kişiselleştirin: Her ekip üyesine somut, ölçülebilir ve takip edilebilir bir sorumluluk verin. Kimin ne yaptığı açıkça görünürse, sorumluluk paylaşımı daha adil olur.
2. Zaman baskısı oluşturun: Ekip üyelerine işin belli bir sürede tamamlanması gerektiğini hissettirin. Bu, motivasyonu artırır ve işleri ertelemeyi azaltır.
3. Sorumluluğu hissettirin: Özellikle düşük performans gösteren kişilere, işin aksaması durumunda bunun etkisinin fark edilmesini sağlamak, katkılarını artırabilir. Ancak bu yöntem dikkatle uygulanmalıdır.
4. Açık iletişimi teşvik edin: Düzenli ve dürüst geri bildirim verilen, herkesin katkısının görünür olduğu bir ortamda sosyal kaytarma ihtimali düşer. Bu yöntemler, grup büyüklüğü sabit kalsa bile verimliliği artırmaya yardımcı olur.

Sonuç olarak

Sonuç olarak, sosyal kaytarma bireysel performansı gölgede bırakan, ekip çalışmalarında verimliliği ciddi şekilde etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkıyor. Görev süresi uzadıkça, sorumluluğun paylaşılması daha bulanık hâle geliyor ve bireysel katkılar görünmezleşiyor. Bu durum, ekip üyelerinin çabasını azaltmasına ve genel performansın düşmesine neden olabiliyor.

Ekip çalışmasının gerçekten etkili olabilmesi için, bireylerin sorumluluklarının net tanımlandığı, katkılarının görünür olduğu ve herkesin sürece dahil hissettiği yapılar oluşturmak kritik öneme sahip. Aksi takdirde, kalabalık gruplar üretkenlik değil, yalnızca sessiz bir tembellik doğurur.

Kaynaklar ve ileri okumalar:

• Social Loafing: Definition, Examples and Theory. Yayınlanma tarihi: 22 Haziran 2022; Kaynak site: Simply Psycology. Bağlantı: Social Loafing: Definition, Examples and Theory/
• Williams, K. D., & Karau, S. J. (1991). Social loafing and social compensation: The effects of expectations of co-worker performance. Journal of personality and social psychology, 61(4), 570.
• Shih, C. H., & Wang, Y. H. (2016, July). Can workplace friendship reduce social loafing?. In 2016 10th International conference on innovative mobile and internet services in. Ubiquitous Computing (IMIS) (pp. 522-526). IEEE.
• Jackson, J. M., & Williams, K. D. (1985). Social loafing on difficult tasks: Working collectively can improve performance. Journal of Personality and Social Psychology, 49 (4), 937-942.
• Ingham, A. G., Levinger, G., Graves, J., & Peckham, V. (1974). The Ringelmann effect: Studies of group size and group performance. Journal of experimental social psychology, 10 (4), 371-384.
• Williams, K. D., & Karau, S. J. (1991). Social loafing and social compensation. The effects of expectations of co-worker performance. Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), 570–581. https://doi.org/10.1037/0022-3514.61.4.570
• Schippers MC. Social loafing tendencies and team performance.The compensating effect of agreeableness and conscientiousness. Acad Manage Learn Educ. 2013;13(1):62-81. doi:10.5465/amle.2012.0191

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel