Hepimiz, günde bir elma yemenin faydalarına dair yazılara denk gelmişizdir. Söylendiğine göre her gün bir elma yemek, pek çok sağlık sorununa iyi gelir ve doktoru evimizden uzak tutar. Peki, bu iddia ne kadar doğru?
“Günde bir elma doktoru uzak tutar” sözü, 1866’da yazılan daha uzun bir Gal atasözünden türemiştir: “Yatarken bir elma ye, doktorun ekmek parasını elinden al.” Peki bu eski sözde gerçeklik payı var mı? Elma diğer meyvelere kıyasla gerçekten daha mı sağlıklıdır?
Elma Yemek Neden Sağlığımıza Katkı Sağlar?
Elmaların bu kadar sağlıklı olmasının nedenleri arasında içerdiği çeşitli polifenoller yer alır. Bunlar arasında, bazı elma kabuklarına kırmızı rengini veren antosiyaninler bulunur. Antosiyaninler, kalp sağlığının korunmasıyla ilişkilendirilmiştir. Elmada bulunan bir diğer polifenol olan floridzin ise kan şekeri kontrolüne yardımcı olduğu belirlenen bir bileşiktir.
Elmalar aynı zamanda yüksek miktarda lif içerir. Bu lifin büyük kısmını pektin oluşturur. Pektin, kanda bulunan düşük yoğunluklu lipoproteinleri (LDL), yani sağlıksız kolesterolü azaltır. Ayrıca pektin, gıdalardan emilen şeker ve yağ miktarını düşürerek kan şekeri seviyelerinin dengelenmesine katkıda bulunur.
Elmalarda bulunan bu besin öğelerinin sağlık üzerinde gerçekten yararlı etkileri olduğu görülüyor. 2017 yılında yapılan beş çalışmanın incelendiği bir derleme, elma yemenin tip 2 diyabet geliştirme riskini yüzde 18 oranında azalttığını ortaya koymuştur.
2022’de yayımlanan ve 18 çalışmayı analiz eden başka bir derleme ise, elma veya elma suyu gibi elma kaynaklı gıdaların tüketiminin, bir haftadan uzun süre devam ettirildiğinde kolesterolü azaltabileceğini göstermiştir.
Genel olarak sağlıklı bir beslenme düzeni, kanser riskini yüzde 40’a kadar azaltabilir. Bu etkinin büyük kısmı, elmalarda da yaygın olarak bulunan biyolojik olarak etkili bileşikler olan fitokimyasallardan kaynaklanır. Bazı çalışmalar, elma tüketiminin belirli kanser türlerinin gelişme riskinin daha düşük olmasıyla ilişkilendirildiğini göstermiştir.
Elmayı düzenli olarak tüketmenin çeşitli sağlık yararlarıyla bağlantılı olduğu ve sağlıklı bileşikler bakımından zengin olduğu açıktır. Ancak elma, doktoru uzak tutma konusunda diğer bitkisel besinlerden daha etkili midir? Bu soruyu dikkatle değerlendirmek gerekir.
Her Gün Bir Elma Yemek Bize Ne Fayda Sağlar?
Elmalar çok fazla C vitamini içermez ve demir ya da kalsiyum bulundurmaz. Ancak sağlığı destekleyen ve vücutta önemli etkiler yaratan pek çok başka bileşene sahiptir. Bazı araştırmacılar, elmaların tüm meyveler arasında ikinci en yüksek antioksidan kapasitesine sahip olduğunu belirtir.
Elmalar ayrıca floridzin adlı bir polifenol içerir. Floridzin, meyve tabaklarındaki diğer meyvelerde çok daha az bulunur. Pektin gibi floridzin de besinlerden kana emilen şeker miktarını azaltmaya yardımcı olur.
Elmalar aynı zamanda bir başka fitokimyasal türü olan fenolik bileşikler açısından da iyi bir kaynaktır. Araştırmalar, elma kaynaklı fenolik bileşiklerin kalp hastalığı, kanser, astım, diyabet ve obezite riskinin azalmasıyla ilişkilendirildiğini gösterir.
Her Gün Elma Yemek Doktoru Evden Uzak Tutar mı?
Elmaların sağlığı iyileştirme potansiyeli açık. Ancak her gün bir elma yemenin doktora gitmeyi gereksiz kılacağını söylemek oldukça büyük bir savdır.
Bu soruyu doğrudan ele alan 2015 tarihli bir çalışma önemli veriler sunar. Araştırmacılar yaklaşık 9.000 kişinin katıldığı bir anketi inceleyerek katılımcıların bir gün boyunca tükettikleri yiyecekleri raporlamasını ve bunun tipik diyetlerini yansıttığını belirtmesini sağlamış.
Sonuçlara göre elma yiyenler, elma yemeyenlere göre daha az doktora gitmiş. Ancak araştırmacılar, elma yiyenlerin daha eğitimli olması ve sigara içme oranlarının daha düşük olması gibi etkenleri hesaba kattığında bu fark istatistiksel olarak anlamlı olmaktan çıkmış.
Araştırmayı yürüten ekip, bu alandaki güçlü bir ilişki kurulamamasının nedenini konunun karmaşıklığına bağlar. İnsanların düzenli elma yemesiyle doktora gitme ihtimali arasındaki bağlantıyı basit bir nedensellik olarak görmek yanıltıcı olur.
Ayrıca araştırma, her gün elma yiyenlerin reçeteli ilaçlara bağımlı olma olasılığının daha düşük olduğunu da ortaya koydu. Üstelik bu sonuç, elma yiyenlerle yemeyenler arasındaki sosyoekonomik farklar hesaba katıldığında da geçerliliğini korudu. Bu nedenle makale, daha uygun bir ifadenin “Günde bir elma eczacıyı uzak tutar” olacağını önerir.
2020’de yayımlanan bir çalışmada da araştırmacılar, hafifçe yükselmiş kolesterol seviyelerine sahip 40 katılımcıyı iki gruba ayırdılar. Bir grup günde iki elma yedi, diğer grup ise benzer kaloride bir elma içeceği tüketti. Deney sekiz hafta sürdü ve katılımcılar diyetlerinde başka bir değişiklik yapmadı.
Sonuçta elma yiyen grubun kolesterol seviyeleri klinik olarak anlamlı ölçüde düştü. Ancak bu çalışmanın önemli bir sınırlılığı vardı. 40 kişilik bir örneklem, genelleme yapmak için oldukça sınırlı kalıyordu.
Sonuç olarak
Sonuç olarak, her gün bir elma yemek doktora gitme sıklığını doğrudan azaltmaz. Ancak genel sağlık durumu üzerinde ya da uzun süreli ilaç kullanımına olan bağımlılığı azaltmada etkili olabilir. Yine de tablo karmaşıktır. Her gün bir elma yemek faydalıdır, fakat bunun çeşitli diğer bitkisel gıdalarla zenginleştirilmiş bir diyetin parçası olması gerekir. Sağlıklı beslenmenin temel unsuru budur.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Is an apple a day really good for your health? Yayınlanma tarihi: 23 Haziran 2025. Kaynak site: BBC. Bağlantı: Is an apple a day really good for your health?
- Nezbedova, L.; McGhie, T.; Christensen, M.; Heyes, J.; Nasef, N.A.; Mehta, S. Onco-Preventive and Chemo-Protective Effects of Apple Bioactive Compounds. Nutrients 2021, 13, 4025. https://doi.org/10.3390/nu13114025
- Kim, Sun Jo & Nguyen, Anh & Jung, Cheol & Phuoc Long, Nguyen & Park. Seongoh & Cho, Young & Yoon, Young Cheol & Lee, Eun & Kim, Mina & Son, Eui & Tae Ha, Kim & Deng, Yingqian & Lim. Johan & Kwon, Sung. (2022). Metabolic and Cardiovascular Benefits of Apple and Apple-Derived Products: A Systematic Review and Meta-Analysis of. Randomized Controlled Trials. Frontiers in Nutrition. 9. 766155. 10.3389/fnut.2022.766155.
- Rana, Ananya & Samtiya, Mrinal & Dhewa, Tejpal & Mishra, Vijendra & Aluko, Rotimi. (2022). Health benefits of polyphenols: A concise review. Journal of Food Biochemistry. 46. 10.1111/jfbc.14264.
- Mattioli R, Francioso A, Mosca L, Silva P. Anthocyanins: A Comprehensive Review of Their Chemical Properties and Health Effects on. Cardiovascular and Neurodegenerative Diseases. Molecules. 2020 Aug 21;25(17):3809. doi: 10.3390/molecules25173809. PMID: 32825684; PMCID: PMC7504512.
- Davis, Matthew & Bynum, Julie & Sirovich, Brenda. (2015). Association Between Apple Consumption and Physician Visits. Appealing the Conventional Wisdom That an Apple a Day Keeps the Doctor Away. JAMA internal medicine. 175. 10.1001/jamainternmed.2014.5466.
Matematiksel
