Guinness Rekorlar Kitabı’na göre Marilyn vos Savant, dünyanın en yüksek IQ’suna sahip kişidir. 1956 yılında Stanford–Binet testinin bir versiyonunu çözen küçük bir kız çocuğu olarak, zihinsel yaşı 22 yıl 10 ay olarak hesaplanmıştır. Bu da 228’lik olağanüstü bir IQ’ya denk gelmektedir. (Karşılaştırmak gerekirse, Mensa üyeliği için 140 puan yeterlidir; ortalama IQ ise 100’dür.)
Bu arada, “Savant” soyadı yalnızca ilginç bir tesadüftür. Savant sendromu, belirgin zihinsel engeli olan kişilerin, ortalamanın çok üzerinde yetenekler sergilediği nadir bir durumdur. Ancak Marilyn vos Savant’ın soyadı, bir lakap değil; ailesinden gelen gerçek bir soyadıdır.
Marilyn Vos Savant Kimdir?
Marilyn Vos Savant’ın hayatı, bu unvanın çağrıştırdığı kadar sıra dışı değildi. Liseyi 613 öğrenci arasında 178’inci olarak bitirdi. On altı yaşında evlendi, on dokuzunda iki çocuk annesi oldu, yirmi altı yaşında boşandı. Washington Üniversitesi’nde felsefe eğitimi almaya başladı; ancak ailesi tarafından okuldan alındı. Otuz beş yaşında ikinci evliliği de sona erdi.
Her şey 1985’te değişti. O yıl Guinness Rekorlar Kitabı, Marilyn vos Savant’ın çocukluk dönemine ait IQ skorunu yayımladı. Kaydın nasıl elde edildiği tam olarak bilinmiyor; bazı iddialara göre, yüksek IQ topluluğundaki bir tanıdığı onu testi göndermesi için teşvik etmişti.
Bu tanıtım sayesinde vos Savant, daha sonra üçüncü eşi olacak Robert Jarvik ile tanıştı. Jarvik, yapay kalp alanında öncü bir model geliştirmişti. Ancak onun da göz ardı edilme hikâyesi vardı. Tıp fakültesine kabul edilmeden önce on beş farklı okuldan reddedilmiş, MCAT sınavındaki düşük puanı nedeniyle akademik başarısı sorgulanmıştı.
Jarvik, Marilyn’i bir dergi kapağında gördü ve ona bir mektup yazdı. Marilyn cevaben birkaç zarif fotoğrafını gönderdi. Bu küçük temas, kısa sürede yakın bir ilişkiye dönüştü. 1987’de evlendiklerinde gazetecileri de düğünlerine davet ettiler. Gelini nikâh masasına götüren kişi ise ünlü bilimkurgu yazarı Isaac Asimov’du.
Balayı planlarını da kamuoyuyla paylaştılar: Paris’e gideceklerdi. Marilyn orada bir film senaryosu yazacak, Robert ise “fizikte büyük birleştirme teorisi” üzerine çalışmaya devam edecekti. Entelektüel bir çift olarak görülmekten hoşlanıyorlardı.
.
Marilyn Vos Savant, Dünyanın En Yüksek IQ’su Sonucunda Kısa Sürede Ünlü Oldu
Ama ne Marilyn senaryosunu hayata geçirebildi, ne de Robert fiziği kökten değiştirecek bir teori geliştirebildi. Ancak Guinness rekoru sayesinde Marilyn vos Savant, “profesyonel bir dahi” olarak yeni bir kariyer inşa etti.
Omni IQ Quiz Contest ve Brain Building: A Guide to More Effective Thinking gibi kitaplar yayımladı. Daha sonra Parade dergisinde “dünyanın en zeki insanı” olarak tanıtıldığı bir köşe yazarı oldu. Okurların sorularını yanıtlıyor ve mantık problemleri çözüyordu.
1991’de bir okuyucu Monty Hall problemini sordu. Soru şu şekildeydi. Bir yarışma programındasınız ve karşınızda üç kapı var. Bu kapılardan birinin arkasında bir araba, diğer ikisinin arkasında ise birer keçi var. Diyelim ki siz 1 numaralı kapıyı seçtiniz.
Sunucu, kapıların arkasında ne olduğunu biliyor. Bu nedenle, sizin seçmediğiniz kapılardan birini—örneğin 3 numaralı kapıyı—açıyor ve arkasından bir keçi çıkıyor. Ardından size şu soruyu yöneltiyor: “Fikrinizi değiştirip 2 numaralı kapıyı seçmek ister misiniz?”
Marilyn Vos Savant ise şu biçimde soruyu cevaplayacaktı. “Seçtiğimiz kapıyı değiştirmek mantıklı bir tercih olacaktır. Çünkü soruda da açıklandığı gibi, fikrimizi değiştirip 2 numaralı kapıyı seçmemiz durumunda, arabayı kazanma olasılığımız %66 (2/3) olur. Buna karşılık, ilk seçimimiz olan 1 numaralı kapıda kalmaya devam edersek, bu olasılık yalnızca %33 (1/3) olacaktır.”
Bu basit yanıt, beklenmedik bir kargaşaya yol açtı. Tartışma yalnızca derginin sadık okuyucuları arasında kalmadı; kısa sürede akademik ve bilimsel çevrelere de sıçradı. Dergiye en az 10.000 mektup gönderildi ve bunların büyük bölümü vos Savant’ın cevabına şiddetle karşı çıkıyordu.
Tüm baskılara rağmen vos Savant, bir düzeltme yapmayı reddetti. Bunun yerine, problemin çözümüne dair dört köşe yazısı daha kaleme aldı. Bugün, soruyu analiz eden birçok uzman, vos Savant’ın verdiği yanıtın doğru olduğunu kabul ediyor. ( Soruyu ve çözümünü bu yazımızda okuyabilirsiniz.)
Sonuç Olarak
Marilyn vos Savant’ın hayatı, dâhiliğin bir tür kendi kendini gerçekleştiren kehanet olabileceğini gösterir. Başlangıçta sıradan biriydi; çocuklarını sessizce büyüten, kimsenin dikkatini çekmeyen bir ev kadınıydı. Ancak “dahi” etiketi ona yapıştırıldığında, bu kimliği benimseyerek gerçekten de o role dönüştü.
1990’da Guinness Rekorlar Kitabı, “en yüksek IQ” kategorisini kaldırdı. Nedeni basitti: hiçbir test, zekâyı kesin biçimde ölçüp sıralayacak kadar güvenilir değildi.
Bugün psikologlar da IQ testlerine eskisi kadar güvenmiyor. Genetik araştırmalarda kullanılan geniş kapsamlı genom çalışmaları (GWAS), en basit biyolojik süreçlerde bile birçok genin birlikte işlediğini, üstelik çevresel etkenlerle etkileşime girdiğini gösteriyor. Eskiden tek bir genle açıklandığı sanılan göz renginin bile birçok genin ürünü olduğu düşünülürse, zekânın ne kadar karmaşık bir yapıya sahip olduğunu tahmin etmek zor değil.
Bu yüzden Marilyn vos Savant’ın rekoru, doğruluğu tartışılsa da, muhtemelen asla geçilemeyecek. Üstelik test kayıtları da net değil. St. Louis eğitim kurulu, testin 1956’da değil 1957’de yapıldığını belirtiyor. Bu fark, hesaplanan “zihinsel yaşını” doğrudan değiştiriyor. Yetkililer, testte 167’lik “mükemmel” bir puan aldığını söylerken, vos Savant 200’ün üzerindeki sonucun yetişkin bölümündeki ek sorularla elde edildiğini iddia etmişti.
Ama belki de mesele bu değil. Çünkü Marilyn vos Savant, “dahi” etiketi olmadan asla bir dahiydi denemezdi. Önce dikkat çekti, ardından o ilgi kendi başarısına dönüştü. İnsanlar ona baktıkça, gerçekten bakmaya değer biri olduğuna inandılar. Vos Savant, “dünyanın en zeki insanı” unvanıyla bir kariyer kurdu. Çünkü elinde bunu kanıtlayan bir sayı vardı.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Marilyn Vos Savant, The “World’s Smartest Woman” With An IQ Of 228. Kaynak site: All Thats Interesting. Yayınlanma tarihi: 14 Ekim 2022; Bağlantı: Marilyn Vos Savant, The “World’s Smartest Woman” With An IQ Of 228
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
