İmkânsız makineler arasında devridaim makinesi, yani sonsuza dek çalışabilen düzenek fikri, her zaman ayrı bir yere sahip olmuştur. Dışarıdan hiç enerji almadan durmaksızın çalışacak bir makine yapma düşüncesi, yüzyıllardır insanlığın hayalini beslemiştir.
2006 yılında Erke Dönergeci adıyla tanıtılan bir devridaim makinesi, büyük bir sansasyon yaratmıştı. Tanıtımlarda bu cihaz, çevreye zarar vermeyen, yakıt gerektirmeden doğrudan hareket üretebilen ve istenilen güç ile hızı sağlayabilen bir kuvvet makinesi olarak tanımlanıyordu.
Ancak ne bilimsel ne de teknik bir açıklama yapılmıştı. Üretici firma, makinenin eylemsizlik prensibinden yararlandığını ve bu sayede istenilen yerde, istenilen miktarda sınırsız elektrik üretebileceğini iddia ediyordu.
Buluşun küresel ısınmayı durduracağı, hatta savaşları bitireceği iddia ediliyordu. Ancak yetkililer, “güvenlik gerekçesiyle” ayrıntılı teknik bilgi vermeyi reddetti. 2007’de seri üretime geçileceği açıklandı, fakat o yıl geldiğinde hiçbir şey olmadı; proje sessizce ortadan kayboldu.
Aslında Türkiye’de bu tür girişimler Erke Dönergeci’nden çok önce de görülmüştü. Afyonkarahisarlı Con Ahmet de bunlardan biriydi. O, kendi kendine hareket eden ve enerji üreten bir makine yaptığını iddia etmişti. Ancak “Zatülhareke” adını verdiği bu düzenek de diğer devridaim denemeleri gibi başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
Buluşun küresel ısınmayı durduracağı, hatta savaşları bitireceği öne sürülüyordu. Ancak yetkililer, “güvenlik gerekçesiyle” teknik detayları açıklamayı reddetti. 2007’de seri üretime geçileceği duyuruldu, fakat o yıl geldiğinde projeden bir daha haber alınamadı.
Aslında Türkiye’de devridaim makinesi yapma girişimleri Erke Dönergeci’nden çok önce başlamıştı. Afyonkarahisarlı Con Ahmet, kendi kendine hareket eden ve enerji üreten bir makine yaptığını iddia etmişti. Ancak “Zatülhareke” adını verdiği bu düzenek hiçbir zaman çalışmadı. Denemenin başarısızlığı, “Zatülhareke” kelimesinin halk arasında işe yaramayan buluşlar için kullanılan bir deyim haline gelmesine yol açtı.
Sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok yerinde insanlar devridaim makinesi yaptıklarını sandı. Ama hepsi sonunda aynı gerçeği gördü. Sonsuz enerji elde etmek mümkün değildi.
Devridaim makinesi yapmakla ilgili sorun ne?
Bir devridaim makinesi olduğunu iddia eden basit düzenekleri çok düşük maliyetlerle üretmek mümkündür. Dönen tekerlekler ya da sallanan sarkaçlar içeren bu aletler, ilk bakışta sanki hiç enerji kaynağı olmadan sonsuza dek çalışabilecekmiş gibi görünür.
Eğer böyle bir şeyi gerçekten başarabilseydik, sonuçları devrim niteliğinde olurdu. Çünkü bir devridaim makinesi, sonsuz ve bedava enerji anlamına gelir. Ancak bu düzeneklerin tamamı, aslında modern çağın birer Con Ahmet vakasıdır.
Bu makinelerin hepsi, sonunda yavaşlayıp durmak zorundadır. Hiçbir makine yüzde yüz verimli değildir; ne kadar iyi tasarlanırsa tasarlansın, hava direnci ya da parçalar arasındaki sürtünme yüzünden enerji kaybı kaçınılmazdır.
Kendini çalıştırmak için bile harcadığından fazla enerji üreten bir makine yapmak mümkün değildir. İnsanların hâlâ böyle bir şeyin yapılabileceğine inanmasının nedeni, fizik yasalarını küçümsemeleri ya da tam olarak anlamamalarıdır.
Termodinamiğin yasalarını yenmemiz mümkün değildir
Bilim insanları, bunun imkânsız olduğu konusunda hemfikirdir; çünkü bu fikir termodinamiğin birinci ve ikinci yasalarını ihlal eder.
Termodinamiğin birinci yasası, enerjinin yoktan var edilemeyeceğini ve yok olamayacağını, yalnızca bir biçimden diğerine dönüşebileceğini söyler. Bir devridaim makinesi, dışarıdan hiçbir enerji almadan iş yapabilen bir sistem gerektirir — bu da birinci yasayı doğrudan ihlal eder.
Termodinamiğin ikinci yasası ise, kapalı bir sistemin zamanla düzensizliğe (entropiye) yöneldiğini belirtir. Ayrıca enerji her dönüştüğünde, bir kısmı mutlaka boşa gider ve işe yaramaz hale gelir. Dolayısıyla, bir devridaim makinesinin çalışabilmesi için, hiçbir enerji kaybı yaşamayan ve asla düzensizliğe uğramayan bir sistem olması gerekir. Ancak bu, doğa yasalarına tamamen aykırıdır.
Bir devridaim makinesi yapmak istiyorsanız şunları başarmalısınız
- Makinede hiçbir parça birbirine sürtünmemelidir. Herhangi bir hareketli parçanın başka bir parçaya temas etmemesi gerekir. Çünkü temas sürtünme yaratır, sürtünme de enerjiyi ısıya dönüştürür. Yüzeyleri ne kadar pürüzsüz yaparsak yapalım, tamamen sürtünmesiz bir ortam oluşturmak mümkün değildir. İki yüzey temas ettiğinde mutlaka ısı ortaya çıkar ve bu da enerjinin kaybı anlamına gelir.
- Makine hava olmayan bir ortamda, yani vakumda çalışmalıdır. Çünkü hava da sürtünmeye neden olur. Hava direncinin yarattığı enerji kaybı çok küçük olsa bile, “sonsuz hareket” iddiası söz konusu olduğunda bu kayıp bile önemlidir.
- Makine ses çıkarmamalıdır. Ses de bir enerji biçimidir. Eğer makine ses üretiyorsa, demek ki enerjisinin bir kısmı ses dalgalarına dönüşüyor, yani sistem yine enerji kaybediyor.
Varsayalım ki bir şekilde bu koşulların hepsini sağladık ve bir devridaim makinesi yaptık. Bu durumda ondan enerji elde edebilir miyiz? Evet, ama yalnızca onu ilk kez çalıştırmak için verdiğimiz kadar. Gerçek hayatta böyle bir makine olsa bile, bu sadece bir enerji depolama aracı olurdu. Çünkü enerji yoktan var edilemez; bir yerden gelmesi gerekir.
Sonuç Olarak
Tüm deneyimlerimiz bu yasayı doğrulamıştır ve bugüne kadar hiç kimse gerçekten çalışan bir devridaim makinesi yapmayı başaramamıştır. Ancak bu argüman, özellikle bir mucidin gözünden bakıldığında, oldukça zayıf görünür. Çünkü “hiç kimse başaramadı” demek, “başarmak imkânsızdır” anlamına gelmez — en azından bir mucit için.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Science Explained: The Physics of Perpetual Motion Machines. Bağlantı: https://futurism.com/
- Şafak Altun; Popüler Ekonomi Masalları / Atın Atın, Eskimiş Çoraplarınızı Atın; Elma Yayınevi, 2009
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
