Pencere tüllerinde, televizyon ekranlarında, otoyol çitlerinde, akla gelmedik yerlerde birdenbire ortaya çıkıp sonra kaybolan hareler yani Moiré desenleri ile karşılaşmışsınızdır. Ancak muhtemelen adını bilmediğiniz için şu ana kadar gözden kaçırmış olmalısınız.
Bu desenleri basit bir göz yanılması zannetsek de aslında durum bundan çok daha fazlasıdır. Moire deseni iki tane özdeş deseni üst üste koyup, birini hafifçe ötelediğimiz veya döndürdüğümüz zaman ortaya çıkan hareli görünüme verilen addır. Bu fenomen ilk olarak 1874’te Rayleigh saçılımı olarak bilinen kavramın da kaşifi Lord Rayleigh ( John William Strutt) tarafından ortaya atılmıştır.
Aslında Moire desenleri ile yaşamınızda ilk kez karşılaştığınız yer büyük olasılıkla evinizin penceresidir. Sonucunda bu desenler tül perdenin katlanıp üst üste geldiği yerlerde seçilebilen yuvarlak hatlı şekillerdir. Gözenekli dokumalı kumaşların üst üste geldiği hemen her yerde moiré desenleri oluşur.
Ayrıca, dolabınızda duran pırıltılı ipek gömleklerde, size Moire gösterisi sunacaktır. Zaten, moire sözcüğü, Fransızcada, dökümlerinde kendine özgü dalgalı pırıltılar gösteren, belli bir tip ipekli kumaşı adlandırmak üzere üretilmiş eski bir terimdir.
Matbaacılıkta moire desenleri eski bir problemdir. Bir dergide gri renkli olarak gördüğümüz bölgeler aslında bir sürü siyah noktadan oluşur. Eğer bu gri bölgeyi daha da koyultmak istiyorsak daha fazla siyah nokta eklemek zorunda kalırız.
Ama eğer bu noktalar eş aralıklıysa o zaman moire desenleri ortaya çıkar. Bunun önüne geçmek için nokta aralıkları rastgele olacak şekilde ayarlanır. Bazen, gazete ve dergilerdeki fotoğraflarda görebileceğiniz belli belirsiz verev çizgiler, tüm önlemlere karşın kaza sonucu oluşan moiré desenlerinden başka bir şey değildir.
Moiré Desenleri Neden Oluşur?
Bu durum retinamızdaki sinir uçlarının, ışık uyarısını, görüntüyü, kısa bir süre için depolamalarından kaynaklanıyor. Bunun en uç örneği, parlak bir ışık kaynağına baktıktan sonra etrafta gördüğümüz hayalet lekelerdir. Aslında, sık çizgili bir motife bakarken, biz farkına varmadan gözümüz hafif hafif hareket ettikçe, motifin, retinamızdaki hayalet görüntüsü, o an algıladığımız en son görüntüyle üst üste binecektir. Gözlerimizi sürekli, tam olarak aynı noktaya odaklayamadığımızdan, moiré desenleri oluşur.
Günümüzde Moiré desenleri sayesinde; optik, dalga hareketi, stres analizi, kristalografi, matematik ve algı psikolojisindeki problemler çözülmektedir. Fizik alanı dışında, grafik tasarımı alanlarında da karşımıza çıkan bu desenler etkili ürün tasarımları yaratmanıza olanak tanıyan bir teknik olarak kabul ediliyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Çarpım Tablosu İçinde Saklanan Simetrileri Keşfedin
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- When Magic Is Seen in Twisted Graphene, That’s a Moiré. Yayınlanma tarihi: 20 Haziran 2019; Bağlantı: https://www.quantamagazine.org/
- Moire effect; Bağlantı: https://whatis.techtarget.com/definition/moire-effect
- Miroslav Hain; Inspection of surface by the moiré method; Bağlantı: https://www.researchgate.net/
- Moiré Pattern; Bağlantı: https://mathworld.wolfram.com/MoirePattern.html
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
