Yeni evli bir çift, çocuk sahibi olacağını öğrendiği zaman, öncelikle cinsiyetini öğrenmek ister. Bu aşamadan sonra da hazırlıklar başlar. Çocuk odası takımı seçilir, kıyafetler alınır. Neyse ki bir mağazaya girdiğiniz zaman kızlar ve erkekler ile ilgili alışveriş yapabileceğiniz kısımları seçmeniz kolaydır. Sonuçta mavi renk erkekler ve pembe ise kızlar içindir. Mağazalar da tam da buna uygun olacak biçimde düzenlenmiştir.
Bebek dünyaya geldikten sonra da senaryo pek değişmez. Alınan kıyafetler, oyuncaklar bir biçimde ya pembe ya da mavi olacaktır. Bu noktada akla gelmesi gereken makul bir soru neden biçiminde olmalıdır. Sonuçta belli bir rengin belli bir cinsiyet ile ilgili olmasını gerektirecek biyolojik bir durum yoktur.
Bu durumda renk seçiminin kültürel olduğu bellidir. Ancak sadece 100 yıl kadar tarihte geriye gittiğimiz zaman da erkeklerin pembe ve kızların mavi giyiyor olması sizi şaşırtacaktır.
Çocuklarda Doğuştan Gelen Bir Renk Tercihi Yoktur
Çocuklar gözlem yoluyla öğrenirler. Bunun sonucunda da kendi cinsiyetlerinden kişilerin seçimlerini taklit ederler. Kendilerine cinsiyetleri için uygun olduğu söylenen nesnelerden hoşlanırlar.
Cinsiyetler ve renk tercihlerini inceleyen 2007 tarihli bir araştırmada Newcastle Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, erkeklerden ve kadınlardan renkli dikdörtgenler arasında seçim yapmalarını istedi. Aslında mavi renk her iki grubunda tercihleri arasında yer aldı. Ancak kadınlar kırmızımsı tonları erkeklere göre daha fazla tercih etti.
Devamında araştırmacılar, tarih boyunca kadınların meyve toplamak için uzmanlaştığını ve bu nedenle daha kırmızı nesneleri tercih ettiğini ileri sürecekti. Bu elbette basına “Kızlar pembe, erkekler mavi tercih ediyor.” biçiminde yansıdı.
Bununla birlikte, diğer araştırmalar, renk tercihinde doğuştan gelen cinsiyet farklılıklarına karşı çıktı. 2011 tarihli bir çalışmada araştırmacılar yedi ay ile beş yaş arasındaki 192 erkek ve kız çocuğuna farklı renklerde küçük nesneler (örneğin bardak altlıkları ve plastik klipsler) gösterdi.
İki yaşından küçük çocukların herhangi bir renk seçim tercihi olmadı. Ancak daha büyük çocuklar cinsiyete özgü tipik tercihler yaptı. Kızlar pembe nesneleri tercih etmeye ve erkekler onlardan kaçınmaya başladı. Bu, küçük çocukların cinsiyetlerinin farkına varmaya başladıkları yaş sınırıydı. Bu nedenle bulgu, kızların pembe tercihinin doğuştan olmadığını, sonradan öğrenildiğini ortaya koydu.
Erkeklerin Pembe, Kızların Mavi Giydikleri Zamanlar
Aslında bir zamanlar tüm küçük çocuklar beyaz renkte giysiler giyerdi. Bu onların saflık ve masumiyetini temsil etse de, muhtemelen çamaşır günlerini de kolaylaştırıyordu.
Sonucunda beyaz giysilerdeki lekelerle uğraşmak daha kolaydır. Ayrıca bebekler leke yapma konusunda hayli beceriklidir!. Çocuklar, altı ya da yedi yaşına gelene kadar daha renkli kıyafetler, gömlek ve etek gibi cinsiyete özgü öğeler giymeye başlamazlardı.
Bu durumda “kız için pembe”, “erkek için mavi” ilişkisinin nispeten yeni bir fenomen olduğunu görüyoruz. Aslında 1920’lerden önce durumun tam tersi olması da işleri biraz daha karıştırıyor. Örneğin, 1890 tarihli Ladies Home Journal: “Bütün bebekler için saf beyaz kullanılır. Bir renk istendiğinde mavi kızlar, pembe erkekler içindir.” biçiminde bir yazı yayınlamıştı.
Zaman geçti ve kumaş boyama teknikleri gelişti. Bunun neticesinde de biraz daha renkli bebek giysileri ilgi görmeye başladı. Ancak işin ilginç tarafı bir dönem öncesinin erkekler pembe ve kızlar mavi modası 1940’lara kadar devam edecekti.
Moda belirleyiciler pembeyi daha “ölçülü” bir renk olarak gördükleri için onu erkeklere uygun bulmuşlardı. Daha zarif olan mavi ise kızlara yakıştırılmıştı. Bugün pembe kızlarla, mavi erkeklerle özdeşleştirildiğine göre, bu değişim nasıl gerçekleşti? Sorunun yanıtını kesin olarak bilen yok. Sebebi ne olursa olsun, 1950’lere gelindiğinde pembe kızlar, mavi de erkekler için kullanılmaya başlanmıştı.
Konuya 2012 yılında Torino Üniversitesi’nden Marco Del Giudice 1800 ile 2000 yılları arasında yayınlanan İngiliz ve Amerikan İngilizcesi kitaplarının tümünde bir Google Ngram metin araması yaptı. Sonucunda “kızlar için mavi”, “kızlar için pembe” ifadelerinden tek bir kelime bile bulamadı.
Aynı şey erkekler için kullanılan ifadelerde de geçerliydi. Öte yandan, “erkekler için mavi”, “kızlar için pembe” söylemine ilk olarak 1890’larda rastlandı. Sonrasında da İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yoğunlaştı. Bu çalışmanın sonucu cinsiyet-renk çağrışımlarının kültürel bir fenomen olduğu fikriyle tutarlıydı. Sadece ilk çıkışı biraz daha geriye aldı.
Sonuç Olarak;
Bu çalışmanın devamında da cinsiyete dayalı renk tercihleri için doğuştan gelen argümana karşı daha fazla kanıt Chloe Taylor ve meslektaşları tarafından 2013’te yayınlandı. Namibya’nın kırsal kesimindeki Himbalar arasında, yani Batı tüketim kültüründen kopuk bir etnik grup ile yaptıkları bu çalışmada kadınların kırmızımsı veya pembe tonları tercih ettiğine dair hiçbir işaret bulamadılar.
Sonuç olarak “kızlar pembe, erkekler mavi sever ve giyer” söylemi diğer bir çok şey gibi mitlerin nasıl doğup yayıldığının başka bir örneği gibi görünüyor. Yazının devamında okumanızı öneriyoruz: Gezegenin En Eski Renginden Barbie’nin Dünya’sına Pembe Rengin Serüveni
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Girls prefer pink, or at least a redder shade of blue. Yayınlanma tarihi: 20 Ağustos 2017; Bağlantı: https://www.eurekalert.org/
- Why Is Pink for Girls and Blue for Boys?. Yayınlanma tarihi: 1 Ağustos 2012; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- Del Giudice, M. (2012). The twentieth century reversal of pink–blue gender coding: A scientific urban legend? Archives of Sexual Behavior
- Taylor, C., Clifford, A., & Franklin, A. (2013). Color preferences are not universal. Journal of Experimental Psycholog
- Why Do Girls Like Pink?; yayınlanma tarihi: 10 Aralık 2020; bağlantı: https://www.psychologytoday.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
