Hemşirelik deyince akla ilk gelen isimlerden birisi, modern hemşireliğin kurucusu olarak tarihe geçen, Florence Nightingale olur. Ancak kendisinin pek de bilinmeyen yönü, onun iyi bir matematikçi ve istatistikçi olmasıdır.
Nightingale, sayıların düz tablolar olarak listelendiğinde yeterince anlaşılmadığını fark etmiş ve istatistiksel bilgileri görüntülemek için grafik formları kullanma konusunda bir öncü olmuştur. Henry Wadsworth Longfellow’un “Santa Filomela” şiirinde “Lambalı Kadın” olarak ölümsüzleştirdiği Florence Nightingale’in mücadele dolu hayatına kısaca göz atalım…
Florence Nightingale Kimdir?
Florence Nightingale, 12 Mayıs 1820’de Florenca, İtalya’da entelektüel ve varlıklı bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Ailesinin geniş olan sosyal çevresi onun küçük yaşlardan itibaren yazarlar, şairler, politikacılarla dolu bir çevrede büyümesini sağladı.
Florence Nightingale’in Viktoryen kadınlar için oldukça sıra dışı olan başarısı, babasının kadınlara olan inancından kaynaklanır. Bilimde cinsiyet ayrımcılığını reddeden babası, kızlarının da üniversite eğitimi almaları için çaba göstermiş; İtalyanca, Latince, Yunanca, tarih ve matematik dersleri almalarını sağlamıştır.
Küçük yaştan itibaren sayılara ilgi duyan Florence, 20 yaşında eğitimini matematik üzerine sürdürmek istedi. Ancak annesi bunun evlenmesine bir engel teşkil edeceğini düşündüğünden bu isteğini kabul etmedi.
Neyse ki kararlı olan Florence sonunda mücadeleyi kazandı. Zamanın ünlü matematikçilerinden aritmetik, geometri ve cebir dersleri aldı. Florence öğrendiği bilgileri çevresindeki çocukları eğitmek için kullandı. Bugün British Museum’da, kendi el yazısı ile hazırladığı aritmetik ve geometri ders planları bulunmaktadır.
Bir Hemşire Olarak Florence Nightingale
Florence Nightingale’in geniş bir ilgi yelpazesine vardı ve 25 yaşında sağlık sorunlarıyla ilgilenmeye başladı. Hemşirelik ilgisini çekti. O zamanlar hemşirelik saygı duyulan bir meslek olarak kabul edilmiyordu. Doğal olarak ailesi bu talebine şiddetle karşı çıktı. Ancak Florence, ailesini ikna ederek, Almanya ve Fransa’da eğitimine devam etti.
Eğitimi esnasında İngiltere’de ve diğer ülkelerde bir çok okul ve hastaneyi teftiş etti. Yol boyunca gördüğü her şeyin ayrıntılı notlarını tuttu ve raporlar, hazırladı. Sonrasında, Londra’da kadın hastaların bakıldığı bir hastanenin yöneticisi oldu.
Hastanelerin temizliği ve düzeni konusundaki bilgisi ve yeteneği kısa sürede ortaya çıktı. Her zaman hizmet etmenin manevi yönüne odaklanan Florence Nightingale’in aradığı fırsat 1854′te karşısına çıktı.
Kırım Savaşı Zamanı
Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasında geçen Kırım Savaş’ında İngiltere ve Fransa Osmanlı imparatorluğu tarafında yer almıştı. Savaşta yaralı askerler İstanbul’a getiriliyor, bunlardan Fransızlar Taşkışla, İngilizler ise Selimiye Kışlası’nda tedavi ediliyorlardı.
1854 yılının Eylül ve Ekim aylarındaki ilk muharebelerde çok sayıda İngiliz askeri yaralandı. Yaralı askerlerin çok kötü koşullarda olduğu haberi İngiltere’ye ulaştı. Florance’ın hayatını değiştirecek kişi dostu Savaş Bakanı Sidney Herbert oldu. Sidney onu Türkiye’deki İngiliz Hastaneleri Kadın Hemşirelik Teşkilatı’nın başına getirdi. Bunun sonucunda Florenca ve 38 hemşire arkadaşı İstanbul’a geldiler.
Nightingale Kasım ayı başlarında Üsküdar’a vardığında kötü koşullar ile karşılaştı. Hastane eski, bakımsız ve pisti. Yaralı askerler, aşırı kalabalık koğuşlarda ve koridorlarda hasırların üzerinde yatıyordu.
Nightingale bir aylık rakamları incelediğinde insanların savaşta aldıkları yaralardan çok sıtma ve bulaşıcı hastalıklardan öldüğünü gördü. Bunun yanında Florance için kötü bir diğer sürpriz ise hastane çalışanlarının kadınlara karşı tutumları oldu. Sonuçta o zamana hastabakıcı olarak kadınlar çalışmamıştı ve kimse alışık değildi.
Nightingale inatçı, sabırlı ve yoğun bir çalışmayla yiyecek, giyecek, çarşaf, sargı bezi ve araç gereç gibi eksikleri giderdi. Hemşireler odaları temizledi ve havalandırdı. . Hastanede bakımın düzenli ve sağlığa uygun olarak yapılmasını sağladı.
Nightingale, hastaneye yatışların, yaraların, hastalıkların ve ölümlerin ayrıntılı günlük kayıtlarını düzenledi. Koşullar hakkında sürekli olarak Sidney Herbert’e rapor verdi. Ancak esas sorun hastanenin altyapısı idi. Mart 1855’te Türkiye’ye bir ekip gönderildi ve hastanenin kanalizasyon sistemi yenilendi, havalandırma sistemi düzenlendi. Sonuçta ölümler yüzde 52’den yüzde 20’ye düştü.
2 yıl sonra ülkesine kahraman olarak döndü. Kraliçe Victoria, Nightingale’nin çalışmalarını ” Nightingale Jewel” olarak bilinen gravür bir broş ile sunarak ödüllendirdi. Ayrıca 250.000 $ ödül verdi. Nightingale bu parayı kendisi için harcamak istemedi. 1860’da St. Thomas Hastanesi’nin içinde Nightingale Hemşireler Eğitim Okulunun kurulmasını finanse etti.
Florence Nightingale ve İstatistik
Nightingale savaştan döndüğünde, etkisini kendi ülkesindeki sağlık koşullarını iyileştirmek için kullanmaya karar verdi. Hastanelerdeki sağlık sorunlarının istatistiksel analizlerini yapmaya başladı. Sonunda Kraliçe Victoria’yı ikna etmek için 830 sayfalık bir rapor hazırladı.
Ancak sadece sayılar yeterli değildi. Bu nedenle raporuna kaç kişinin, nerede ve neden öldüğü hakkında istatistik tabloları ekledi. Hazırladığı diyagramlar, çizelgeler gerçekten başarılı oldu.
Sonucunda Kraliçe Victoria ikna oldu ve sağlık üzerine İngiltere’de Kraliyet Komisyonu’nun kurulmasına onay verdi. Bunun sonucunda Ordu kışlalarının tasarımı, özellikle ısıtma, havalandırma, su temini, mutfaklar ve kanalizasyon iyileştirildi. Bir askeri tıp okulu kuruldu ve tıbbi istatistik toplama prosedürleri yeniden düzenlendi.
Royal Statistical Society’nin İlk Kadın Üyesi
Florence Nightingale kullandığı istatistik teknikleri sayesinde 1858 yılında Royal Statistical Society’nin ilk kadın üyesi oldu. Kırım ateşi olduğu düşünülen bir hastalık nedeniyle 38 yaşından itibaren neredeyse yatağa bağımlı kalsa da hasta yatağından kamuoyu etkilemeye, araştırmalar yapmaya devam etti. 1859 yılında sivil hastanelerin nasıl düzgün bir şekilde çalıştırılacağına odaklanan “Hastane Notlarını” yayınladı.
Florence Nightingale 1910 yılında istatistik konusunda ortaya koyduğu yeniliklerinin mümkün olmasına yardımcı olduğu modern bir çağın eşiğinde öldü. Ölümümden sonra gösterişli bir tören istemiyorum demişti ve nitekim öyle oldu.
Basit bir törenle bedeni Hampshire’de bulunan aile mezarlığına, dağıttığı umutta gelecek nesillere nakledildi. Bugün Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı olarak bilinen yerde Florance Nightingile anısına 1857 yılında dikilmiş bir anıt bulunmaktadır.
Bu anıtın üzerine 1954 yılında çakılan bronz plakada şunlar okunmaktadır: Bir asır önceki bu mezarlık yakınındaki çalışmaları insanlık acılarını azaltmış ve hemşirelik mesleğinin doğuşuna sebep olmuş Florance Nightingile anısına.
Göz atmak isterseniz…
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Mathematical Education in the Life of Florence Nightingale; https://www.agnesscott.edu
- Florence Nightingale; http://www.biography.
- Florence Nightingale: The passionate statistician; https://www.sciencenews.org
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
💯💯👏👏harika paylaşımlar için teşekkürler Sibel Çağlar💯💯👏👏