Her gün yaptığınız market alışverişi, sizi çeşit çeşit, rengârenk ürünle karşı karşıya bırakır. Raflardaki kırmızı, kahverengi ya da yeşil tonlar sadece estetik tercihler değildir; bu renklerin ardında kimyasal ve bazen de biyolojik kaynaklar yatar. Örneğin, bazı kırmızı gıdaların rengi, ezilmiş böceklerden elde edilen doğal bir pigmentten gelir.
Raflar arasında gezerken etiketleri dikkatle okuyun. Karmin, karminik asit veya koşineal içeren ürünlerde bu maddeler, Avrupa Birliği’nin EC kod sistemine göre E120, E120i ya da E120ii şeklinde yer alır. Bu kodlar, birçok kırmızı renkli gıdanın içeriğinde bulunur.
“Kırmızı renkli gıdaları artık almam” diyorsanız, bir kez daha düşünün. Rujlarda en sık kullanılan pigmentler kırmızı tonlarıdır. En yaygın kırmızı boya ise yine karmin adlı pigmenttir.
Karmin Nedir Ve Nasıl Oluşur?
Karmin (diğer adıyla koşinil özütü), birçok insanı şaşırtabilecek bir renklendiricidir. Bu madde, kaktüs bitkilerinde yaşayan dişi kabuklu böceklerin vücut ve bacaklarından elde edilmektedir.
Karminik asidin hikâyesi binlerce yıl öncesine, ezilmiş Kermes cinsi böceklerle boyanmış parlak kırmızı Fenike kumaşlarına kadar uzanır. Bu böceğin Amerika kıtasındaki kuzeni Dactylopius coccus, Maya ve Aztek uygarlıkları döneminde de canlı kırmızı tonlarıyla öne çıkan kumaşlarda kullanıldı.
1500’lü yıllarda İspanyollar, Yeni Dünya’da koşinil böceklerinin yaygın biçimde toplandığını ve bu boyanın hazırlanıp ticaretinin yapıldığını belgeledi. Bu çarpıcı renge hayran kalan İspanyollar, tonlarca kurutulmuş böceği Avrupa’ya taşıyarak, orada kullanılan soluk boyaların yerini almalarını sağladı.
Sonucunda kıırmızı kısa sürede dünyaya yayılacaktı. İmparatorlukları finanse etti, dinî giysileri renklendirdi, başyapıt tablolarda kendine yer buldu. Öyle ki karmin, zamanla gümüş ve altınla yarışan değerli bir ticaret malına dönüştü.
Bugün bu böcekler, çoğunlukla Peru ve Kanarya Adaları’nda, onların en sevdiği bitki olan dikenli incir kaktüsü üzerinde yetiştiriliyor. Hasat zamanı geldiğinde böcekler toplanıyor, güneşte kurutuluyor, eziliyor ve asidik alkol çözeltisine batırılıyor. Bu işlem sonucunda karminik asit elde ediliyor.
Karmin Tehlikeli midir?
Sanayileşmenin ve sentetik boyaların gelişmesiyle, 1800’lerin ortalarında karminik asit tekstil ve sanat alanlarında eski önemini yitirdi. Yine de üreticiler bu pigmenti gıda, ilaç ve kozmetik ürünlerinde görsel çekiciliği artırmak amacıyla kullanmayı sürdürdü.
1967 ile 2009 yılları arasında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), koşinil özütü ve karmini bu amaçlarla aşamalı olarak onayladı. Günümüzde de üreticiler, böcek kökenli bu boyaları yoğurt, kek, şekerleme, içecek ve et ürünleri gibi pek çok gıdaya renk vermek için kullanıyor.
2009 yılına kadar birçok üretici koşinili, diğer bazı boyalar gibi yalnızca “doğal renklendirici” olarak içerik listelerine ekledi. Ancak bu madde bazı kişilerde ciddi alerjik reaksiyonlara yol açtığı için, FDA artık etiketlerde “karmin” ya da “koşinil özütü” ifadelerinin açıkça yer almasını zorunlu tutuyor.
Sonuç Olarak
Koşinil kırmızı rengini böceklerden alıyor olabilir. Ancak Red No. 2 ve Red No. 40 gibi bazı sentetik boyalar, çok daha yüksek sağlık riskleri taşır. Çünkü üreticiler bu boyaları kömür ya da petrol türevlerinden elde eder. Bu nedenle böcek kaynaklı bir boya, neredeyse daha cazip bir seçenek gibi görünür.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Truth About Red Food Dye Made from Bugs. Yayınlanma tarihi: 21 Nisan 2022. Kaynak site: Livescience. Bağlantı: The Truth About Red Food Dye Made from Bugs
- Scientists Are Making Cochineal, a Red Dye From Bugs, in the Lab. Yayınlanma tarihi: 29 Nisan 2022. Kaynak site: Smithsonianmag. Bağlantı: Scientists Are Making Cochineal, a Red Dye From Bugs, in the Lab
- Seo, Seung-Oh & Jin, Yong-Su. (2022). Next-Generation Genetic and Fermentation Technologies for Safe and Sustainable. Production of Food Ingredients: Colors and Flavorings. Annual Review of Food Science and Technology. 13. 10.1146/annurev-food-052720-012228.
- Yang, Dongsoo & Jang, Woo Dae & Lee, Sang Yup. (2021). Production of Carminic Acid by Metabolically Engineered Escherichia coli. Journal of the American Chemical Society. 143. 10.1021/jacs.0c12406.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
