Dünya, iklim değişikliği sonucunda, aşırı sıcak hava dalgalarıyla boğuşmaya devam ederken, giydiğimiz giysiler nasıl serin kaldığımız konusunda hayati bir bileşen olarak karşımıza çıkıyor. Hava sıcak ve nemli. Ne yazık ki bu havada bile işe gitmek zorundasınız. Peki ama daha az terlemek ve konforlu hissetmek için ne giymelisiniz?
Pek çok kişi bu soruya bir cevap olarak beyaz ya da mümkün oldukça açık renkli giysiler giymek gerektiğini söyleyecektir. Sonucunda on yıllardır bize verilen tavsiyeler bu biçimdedir. Bildiğimiz gibi beyaz, siyahın yaptığı gibi ışığı emmek yerine güneş ışınlarını yansıtır. Siyah renkli kumaşlar ışığın hepsini tuttuklarından, beyaz kumaşlara göre tenimizi daha sıcak tutarlar.
Bu açıdan baktığımız zaman bu söylem mantıklıdır. Ancak aşağıdaki görsele baktığımız aman bir şeyleri yanlış biliyor olup olmadığımızı da düşünmeye başlamanız olasıdır. Ayrıca giysinin kalınlığı ve kalıbı hakkında konuşmaya başladığımız zaman da, bu teori biraz daha karmaşık hale gelir. Çünkü ısı sadece güneşten gelmez, aynı zamanda vücudumuz da bir ısı üretir.
Vücudumuzdan çıkan bu ısı, üzerini örten beyaz giysiye çarptığında, doğrudan vücuda geri yansır. Eğer sıcak günlerde derdiniz serinlemekse, sadece Güneş’ten gelen ısıyı değil, bedeninizden saçılan ısıyı da düşünmek zorundasınız.
Bedeviler Neden Çöl Sıcağında Siyah Renkli Giysiler Giyer?
Kumaşın dış tabakası ısınır çünkü siyah renk daha fazla ısı emer. Ve bu ısı, kalın kumaş nedeniyle cilde iletilmez.
Aslına bakarsanız 1980 yılında yapılan bir araştırma bize ilginç bir sonuç gösterdi. Bu araştırmaya Arap yarımadası, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki çöl bölgelerinde yaşayan yerli, yarı göçebe bir halk olan Bedeviler dahil edildi. Bildiğiniz gibi Bedeviler çölde yaşamalarına rağmen geleneksel siyah cüppeler giyerler. Araştırma sonuçlarında bu kişilerin beyaz ya da siyah hangi renk giyerse giysin aynı ısıya maruz kaldıkları anlaşılacaktı. Yani giysilerinin renginin vücut sıcaklıklarında çok az fark yaratıyordu.
Siyah renkli kumaşlar daha iyi bir ısı yayıcıdır. Yani vücuttan yayılan ısıyı emerler. Bu da vücudunuzun soğumasında rol oynar. Bedevilerin sırrı, özellikle rüzgarlı havalarda bol siyah giysiler giymektir. Bol siyah giysiler, kumaş ile cilt arasındaki boşluğu ısıtarak – bir baca gibi – yukarı doğru bir hava akımını destekler ve serinletici bir rahatlama sağlar.
Bu nedenle, giysinin uyumu aslında renkten daha önemlidir. Dar bir elbise giyecekseniz beyazı tercih edin. Ancak siyah bol bir elbise daha serin kalmanıza katkı sağlayacaktır. Bu sayede, vücudunuz ile giysi arasında sıkışan hava kolaylıkla yer değiştirecektir ve sizden kaynaklı ısı kolayca yansıtılacaktır.
Serin Hissetmek İçin Siyah Yada Beyazdan Öte Giydiğimiz Kumaşın Cinsi de Önemlidir?
Aslında sıcak havada fazla terlememek istiyorsanız siyah ya da beyazdan öte giydiğiniz giysinin materyaline dikkat etmeniz lazım. Sıcak havada siyah bol giysiler serin hissettir desek de bol bir siyah kot tulum size bu keyfi vermeyecektir.
Hava nemli ve sıcak olduğunda, etrafınızdaki hava zaten su buharına doygundur. Bu nedenle de terlediğiniz zaman ter üzerinizde kalır, bir yere kolay kolay gitmez. Terin buharlaşmasını engellememek için su buharının geçmesine izin veren bir malzemeye sahip bir giysi giymeniz gerekir. Aslına bakarsanız pamuklu tişörtlerimiz bunun için en iyi seçenek değildir.
Tüm tekstil ürünleri, vücut tarafından yayılan kızılötesi radyasyonu bir dereceye kadar yakalar. Bu sayede de giysiler soğuk havalarda bizi sıcak tutar. Ancak hava zaten sıcaksa bunu pek istemeyiz. Bu nedenle nefes alabilir olarak tanımlanan materyallerden yapılan giysiler giymek önemlidir.
Pamuk ve polyester, üzerlerine çarpan kızılötesi ışınların çoğunu emer ve yansıtır. Ancak bu malzemeler, görünür ışığın %30-40’ının geçmesine de izin verir. Bu kombinasyon da vücudun daha hızlı ısınmasına neden olur. Ayrıca pamuk nemi emer ve çabuk kurumaz. Keten, büyük lifleri nedeniyle nefes alabilirliğe sahiptir, ancak pamuk gibi onun da kuruması yavaştır.
Naylon ve polyester, nemi emdikleri ve çabuk kurudukları için çoğu aktif giyimde kullanılır. Ancak beraberinde kokuyu da korudukları bilinmektedir.
Aslına bakarsanız yazın tüm kumaşlar ısınmanıza katkı sağlayacaktır. Bu nedenle spor şirketleri bilim dünyasına, hangi kumaşların vücudu serin tutmada daha iyi olduğunu araştırmaları için sürekli kaynak aktarmaktadır ve bu konuda önemli gelişmeler mevcuttur. Ancak şu an için bu malzemelerin gardırobumuzda olması da olası değildir.
Sıcak Bir Havada Siyah Ya da Beyaz Giysi Giymeniz Çok Fark Etmez
Sonucunda sıcak havada serin kalmak için siyah giymek ya da beyaz giymek arasında belirgin bir fark yoktur. Bol, teri tutmayan ve mümkün oldukça tek kat giysiler giymelisiniz. Ne kadar az giysi giyerseniz, cildinizle hava arasında buharlaşma yoluyla ısı alışverişi için o kadar fazla fırsat olur. Tabii ki, cildinizi UV ışınlarından korumak da başka bir önceliktir.
Aslında sıcakta serin kalmanın belki de en iyi yolu ıslak giysiler giymenizdir. Suyun buharlaşması için ısı enerjisine ihtiyacı vardır ve sıvıdan gaza bu geçişi yaparken vücudunuzdan gelen ısıyı kullanarak cildinizi soğutur ve vücut ısınızı düşürür. Doğru kumaş ve ara sıra üzerinize su sıçratmanız vücut sıcaklığınızı düşük tutmanıza ve klimadan tasarruf etmenize yardımcı olacaktır.
Yazının devamında sıcakla başa çıkmak için geliştirilen geleneksel bir yöntem hakkında da bilgi edininiz. Rüzgar Yakalayıcı: Klimaya Alternatif Antik Bir Mühendislik Başarısı
Kaynaklar ve ileri okumalar
- What is the best clothing to keep you cool in a heatwave? Yayınlanma tarihi: 3 Ağustos 2023; Bağlantı: What is the best clothing to keep you cool in a heatwave?I BBC
- Shkolnik, A., Taylor, C., Finch, V. et al. Why do Bedouins wear black robes in hot deserts?. Nature 283, 373–375 (1980). https://doi.org/10.1038/283373a0
- The Physics that Explain Why You Should Wear Black This Summer. Yayınlanma tarihi: 23 Nisan 2012; Bağlantı: The Physics that Explain Why You Should Wear Black This SummerI Gizmodo
- Xu A. Zhang et al. ,Dynamic gating of infrared radiation in a textile.Science363,619-623(2019).DOI:10.1126/science.aau12
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
