Güney Pasifik Okyanusu’nda Dünya üzerinde karaya diğer yerlerden daha uzak olan bir nokta bulunmaktadır. Nemo noktası olarak bilinen bu yer, en yakın kara parçasına 2688 km uzaklıktadır ve bu nedenle gezegenimizin en yalnız bölgesidir.
Peki Nemo noktasını önemli yapan nedir? Bu nokta neden uzay araçlarının mezarı olarak bilinmektedir gelin bu yazımızda bunlara değinelim.
Okyanusun Erişilemezlik Kutup Noktası Nemo
Bu yalnız nokta ismini Jules Verne’ün ünlü “Denizler Altında 20 000 Fersah” kitabındaki denizaltı kaptanından alır. Latincede “hiç kimse” anlamına gelen Nemo, 1992 yılında Kanadalı-Hırvat araştırma mühendisi olan Hrvoje Lukatela tarafından keşfedilmiştir. Lukatela, “Hipparcus” adını verdiği jeo-uzaysal bir program kullanarak Nemo noktasını bulmuştur.
Bilim camiasında Nemo noktasına erişilemezlik kutup noktası da denir. Nemo noktası 48°52.6′ güney enleminde ve 123°23.6′ batı boylamında yer alır. Bu noktanın kuzeyinde Pitcairn Adaları’ndan biri olan Ducie Adası bulunur. Kuzeydoğusunda Şili açıklarındaki Motu Nui adacığı; güneyinde ise Antarktika açıklarındaki Maher Adası bulunur.
Nemo’ya en yakın yerleşim yeri 3090 km’den biraz daha uzak olan Paskalya Adası’ndadır. Öyle ki Fransa’nın yüz ölçümünün yaklaşık 35 katından fazlasında, yani 22 milyon metrekarelik bir alanda kimse yaşamamaktadır.
Nemo Noktası Neden Uzay Araçlarına ve Uydulara Mezar Olmaktadır?
Bu bölgenin yerleşim yerlerine bu denli uzak olması onu uzay enkazlarının güvenli bir şekilde düşürülebileceği bir yere dönüştürmektedir. Hatta Nemo noktası Uluslarası Uzay Topluluğu tarafından uzay aracı mezarlığı olarak belirlenmiştir. Yörüngeden düşen uydular ve diğer uzay enkazları Nemo noktasına yönlendirilerek herhangi bir insana zarar vermesinin önüne geçilmiş olur.
Aynı zamanda uzay enkazlarını Nemo noktasına yönlendirmenin başka artıları da vardır. Uzay enkazları yörüngeye girdiğine sadece tek bir noktaya düşmez. Çünkü hava sürtünmesinin etkisiyle irili ufaklı birçok parçaya ayrılır. Nemo noktasının yerleşim yerlerine bu kadar uzak olması o küçük parçaların canlılara zarar vermesini önlemektedir.
Şu ana kadar Nemo noktasına birkaç ESA (Avrupa Uzay Ajansı) kargo gemisi, 140’tan fazla Rus Soyuz kapsülü ve Sovyet dönemi Mir uzay istasyonu düşürülmüştür.
Dünya’daki en izole yer olmasına rağmen Nemo noktası birçok turistin ilgisini çekmektedir. Ne yazık ki buraya seyahat edebilmek pek kolay değildir. Nemo noktasına ulaşabilmek için Pasifik Okyanusu’nun zorlu koşullarından geçmek gerekmektedir. Aynı zamanda çok uzun bir yolculuk olacağından epey pahalı bir seyahat süreci olacaktır. Nemo’ya yapılan yolculuklar çoğunlukla okyanus akıntılarını ve biyodinamiğini incelemek içindir.
Bu İzole Nokta Sandığımız Kadar İzole Olmayabilir!
Nemo, saat yönünde dönen bir okyanus akıntısı olan Güney Pasifik Girdabı’nın tam ortasında yer almaktadır. Karadan uzak olduğu için su oldukça düşük besin konsantrasyonuna sahiptir. Nemo noktasının bulunduğu alanda okyanusun derinliği yaklaşık 4000 metredir.
Buradaki suyun besin açısından fakir olması Nemo noktasını bir bakıma “okyanus çölü” durumuna sokar. Nemo noktasında köpek balıkları ya da büyük balıklar yaşamaz. Suyun yüzlerce metre derinliğinde besin zincirinin temelinde bulunan fitoplanktonlar yaşar. Bu nedenle buraya düşürülen bir uzay enkazı herhangi bir canlıya zarar vermemektedir diyebiliriz.
Fakat bu ıssızlığına rağmen Nemo noktası, biyojeokimyasal döngülere önemli katkıları bulunan birçok mikroorganizmaya ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Nemo noktası yakınlarındaki deniz tabanında volkanik deliklerin yanında yaşayan küçük yengeçler de bulunmuştur.
Nemo noktasının yerleşim yerlerine ve dolayısıyla da insanlara ne kadar uzak olduğundan bahsetmiştik. Buna rağmen Nemo yakınlarında toplanan su örneklerinde inceleme yapan ekipler, metreküp başına 26 mikroplastik buldular.
Elbette 350 mikroplastik bulunduran Güney Çin Denizi kadar kirli bir yer değil Nemo noktası. Fakat bu izole olmuşluğuna rağmen plastiklere rastlanması oturup üzerine düşünülmesi gereken bir konudur. ( Göz atmak isterseniz: Dünyanın 8. Kıtası: Büyük Pasifik Çöp Alanı?
Sonuç Olarak;
Gelişen bilimimiz ve teknolojimiz sonucu artık uzaya daha fazla hakim olmaya başladık. Uzaya artık eskisinden daha sık uzay aracı ve uydu gönderiyoruz. Bunun sonucunda da karşımıza yeni bir sorun çıkıyor: Uzay çöpleri.
Gezegenimizin etrafında irili ufaklı birçok uzay çöpü var. Kimi uzay çöplerini de Nemo noktasına düşürüyoruz. Fakat çöplerin yörüngemizde kalması da okyanuslara düşürülmesi de şimdilik elimizdeki en iyi yöntemler olsalar da kusursuz değiller.
En iyisi, insanlık olarak uzay çöpleri için yeni ve daha efektif bir yol bulmamız olacak. Bu arada göz atmak isterseniz. Bakterilerden Elde Edilen Bir Enzim Sayesinde Havadan Elektrik Üretmek Mümkün Olabilir
Kaynaklar ve İleri Okumalar
- What is point Nemo: the loneliest place on Earth ; Bağlantı: What is point Nemo: the loneliest place on Earth (zmescience.com) ; Yayınlanma tarihi: 21 Mart 2023
- Point Nemo: Where Spacecraft Go to Die ; Bağlantı: Point Nemo: Where Spacecraft Go to Die | HowStuffWorks ; Yayınlanma tarihi: 3 Şubat 2022
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
