İyi bir kamp ateşi nasıl yakılır? diye merak ederseniz, pek çok kişiden pek çok farklı cevap alabilirsiniz. Ancak iyi bir kamp ateşi yakmanın püf noktası matematiktir.
Ateş, insanlığın en eski teknolojilerinden biri olsa da, bir kamp ateşi yakmak ve onu güvenli biçimde sürdürmek her zaman kolay değildir. Kamp alanında kuru odun ya da dal parçaları topladıktan sonra, bunları en verimli şekilde nasıl yerleştireceğinize karar vermeniz gerekir. Odunları bir kulübe biçiminde üst üste yığmak mı doğru yöntemdir, yoksa rastgele bir yığın oluşturup sonucu beklemek mi daha iyidir?
Kamp Ateşi Yakmanın Sırları Nelerdir?
Diyelim ki uzunlukları 30 santimetre olan 20 odun parçası topladınız ve bunları ateşin etrafına özenle dizdiniz. Büyük olasılıkla gece boyunca sizi bekleyen şey, sürekli ateşi canlandırma çabası, yoğun duman ve eğer hava soğuksa üşümek olacaktır.
Oysa uzunlukları 10 santimetre olan 60 küçük odun bulabilseydiniz, bu demeti tutuşturmak çok daha kolay olurdu ve ateş daha verimli yanardı. Bunun nedeni, küçük odun demetinin yüzey alanının büyük odunlardan çok daha fazla olmasıdır.
Topladığımız odunlar, ateşin tutuşması ve sürmesi için gerekli olan oksijen akışını sağlar. Ateş bir kez ortaya çıktıktan sonra da yüzey alanı, onun sönmeden uzun süre yanmasını belirleyen en önemli etkenlerden biridir.
Pek çok kişi ateşi yaktıktan sonra hemen büyük odun parçaları ekleyerek hata yapar. Bu, yüzey alanını azaltır, ısıyı düşürür ve yanmayı verimsiz hale getirir. Sonuçta odun tam yanmaz, enerjisi duman olarak havaya karışır.
Kamp ateşi yakma konusunda Duke Üniversitesi’nde makine mühendisliği profesörü olan Adrian Bejan önemli bir hatırlatma yapıyor. Ona göre, yakıtınızı en verimli biçimde yakmanın yolu, odunları bir piramit şeklinde dizmektir. Yani yığının yüksekliği, genişliğiyle aynı olmalıdır.
Ateş Neden İsviçre Peyniri Gibidir?
Bir ateş yakmak istiyorsak, öncelikle bunun ardındaki fiziksel süreçleri anlamamız gerekir. Bu süreçleri etkileyen birçok faktör olsa da, temelinde termodinamik ve akışkanlar dinamiği yer alır.
Termodinamik, enerjinin ve gücün bilimidir; bu durumda gücün kaynağı ateştir. Ateşle birlikte bir hava akımı oluşur. Bu hava akımı yanma tepkimesini besler, ardından ortaya çıkan ısı yine aynı akım tarafından taşınarak çevreye yayılır.
Ateşi, bir parça İsviçre peyniri gibi düşünebilirsiniz. Kömür, odun ya da başka bir yakıt türü kullanıyor olun, her zaman bu yakıt parçalarının arasında hava akımının geçebileceği boşluklar bulunur. Eğer yakıtı çok sıkı yerleştirirseniz, hava bu boşluklardan geçemez ve yanma gerçekleşmez. Tersine, yakıtı çok gevşek yerleştirirseniz, hava akımı yeterli hızla hareket edemez ve ateşin gücü düşer. Bejan, bu tür boşluklu yapılara bilimsel olarak “gözenekli ortam” denildiğini söylüyor.
Yine de Bejan’a göre, etkili ateş yalnızca konik biçimde olmak zorunda değildir. Genişlik ve yükseklik oranı korunduğu sürece ateşin şekli değişebilir. Ancak yapı çok basık olursa ısıyı sürdüremez, çok dik olursa da ateşin tutuşması zorlaşır ve yanma kararlılığını kaybeder.
Kamp Ateşi Yaktıktan Sonra Söndürmeyi de Bilmek Gereklidir
Bir ateş yaktıktan sonra onu güvenli biçimde sürdürmek ve doğru şekilde söndürmek için işin arkasındaki matematiği anlamak gerekir. Bu, yalnızca itfaiyeciler için değil, doğayı seven herkes için önemli bir beceridir. Hatta bu konuda çevrim içi olarak katılabileceğiniz kurslar bile vardır.
Ancak kurslara vakit ayıramıyorsanız, akılda tutulması gereken temel ilke şudur. Ateşin yayılmasını engellemek için çevresini güvenli hâle getirin. Yani ateşin yakınında başka yanıcı madde ya da yakıt bulunmamalıdır. Ayrıca, ateşin yanından ayrılmadan önce tamamen söndüğünden emin olun. Su bulamıyorsanız, ateşi “boğarak” yani hava ile temasını keserek de sönmesini sağlayabilirsiniz.
Ateş yakma ve söndürme prensiplerini kavradıktan sonra, en kısa zamanda bir kampa gidip bu bilgileri doğrudan deneyimlemenizi öneririz.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Want to Build the Perfect Bonfire? All You Need Is a Little Bit of Math. Yayınlanma tarihi: 13 Ekim 2022. Kaynak site: Popular Mechanıcs. Bağlantı: Want to Build the Perfect Bonfire? All You Need Is a Little Bit of Math
- Bejan, A. Why humans build fires shaped the same way. Sci Rep 5, 11270 (2015). https://doi.org/10.1038/srep11270
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
