Tıp ve Sağlık

Neden Bazı İnsanlar Daha Yaşlı Bazıları Daha Genç Görünür?

Yaşlanma, biyolojik bir süreçtir ve herkes zamanla yaşlanır. Ancak bazı insanlar fiziksel görüntüleriyle bu süreci yavaşlatıyor gibi görünür. Peki neden bazı kişiler yaşlarına göre çok daha genç veya yaşlı görünür? Bu, bilim insanlarının uzun süredir üzerinde düşündüğü bir konudur.

genç görünmek
Genç görünmek dediğimiz zaman akla ilk gelen isimlerden birisi bu yıl 53 yaşına giren Paul Rudd, olacaktır. Yaş dediğimiz şey sadece kronolojik olarak ölçülmez. Biyolojik yaş, bir kişinin vücudunun gerçek durumunu yansıtır.

Yaşlanma ile farklılaşan şey sadece fiziksel görüntümüz değildir. Hollanda’da yapılan bir araştırma, gerçek yaşlarından beş yaş daha genç görünen kişilerin daha iyi bilişsel yetenekler sergilediğini ve katarakt, işitme kaybı ve osteoporoz gibi yaşa bağlı rahatsızlıklardan %25’e kadar daha az muzdarip olduklarını buldu. 

Tersine, gerçekte olduğundan daha yaşlı görünen katılımcıların yaşa bağlı hastalık riski daha yüksekti. Başka bir deyişle, olduğunuzdan daha genç görünüyorsanız, organlarınız, bedeniniz ve zihniniz de bunu yansıtıyordu.

Kronolojik Yaş Ve Biyolojik Yaş Farkını Anlamamız Önemlidir

Neden bazı insanların yaşlarından daha genç ya da daha yaşlı göründüğünü anlamanız için öncelikle bir değil iki tür yaş olduğunu bilmeniz gerekir. Kronolojik yaş, hayatta olduğunuz yılların sayısını ifade ederken, biyolojik yaş hücrelerinizin, dokularınızın ve organlarınızın gerçek yaşını yansıtır.

Bedenine iyi bakan ve sağlıklı bir beslenme tarzını benimseyenlerde biyolojik yaş, takvim yaşından çok daha genç olabilirken, tersine bir yaşam tarzı sürdürenler oldukları yaştan daha yaşlı gözükürler.

Belirli bir günde doğdunuz ve gezegende belirli bir süre geçirdiniz. Bu süreyi değiştirmek mümkün değildir. Yani, kronolojik yaş sabittir. Ancak fizyolojik yaş olarak da bilinen biyolojik yaş için aynı şey söylenemez.

Biyolojik yaş, kronolojik yaştan farklı olarak değiştirilebilir. Diyet, egzersiz, stres seviyeleri, uyku kalitesi ve sigara gibi faktörler biyolojik yaşınızı doğrudan etkiler. Bu yüzden, alışkanlıklarınızı değiştirerek yaşlanma sürecinde önemli bir fark yaratabilirsiniz.

Sağlıklı yaşamın altın kuralları aslında basittir; dengeli beslenme, hareket, düzenli uyku. Bunların uygulanmasına engel olan alışkanlıklarımızı düzeltmek, kendi elimizde olan faktörleri kontrolümüz altına almak, hem kendimizin hem de yetiştirdiğimiz bireylerin sağlıklı yaş almasını sağlar.

Genç Görünmek Biyolojik Yaşa Bağlıdır

Biyolojik yaşın belirlenmesinde iki temel faktöre bakılır. Bunlardan ilki, kromozomların bir parçası olan telomerlerdir. Her DNA dizisi, genetik bilginizi taşıyan kromozomlardan oluşur. Bu kromozomların uç noktalarında telomer adı verilen küçük yapılar vardır. Telomerler, genetik materyalin çözülmesini önler ve bazı bilim insanları bunları ayakkabı bağlarının yıpranmasını engelleyen plastik uçlara benzetir.

Genç bireylerde telomerler, yaklaşık 8.000 ila 10.000 nükleotitten oluşur. Ancak her hücre bölünmesi sırasında telomerler bir miktar nükleotit kaybeder ve kısalır. Telomer uzunluğu kritik bir eşik seviyesine ulaştığında hücreler artık bölünemez ve ölür.

Bilim insanları, telomerlerin kronolojik yaşla birlikte kısaldığını keşfetmiştir. Eğer sizin telomerleriniz, sizinle aynı yaşta olan birine kıyasla daha kısaysa, bu biyolojik olarak onlardan daha yaşlı olduğunuz anlamına gelir.

Biyolojik yaşı etkileyen ikinci süreç de DNA metilasyonu yani DNA’nız nasıl yaşlanıyor olduğudur. Bir çoğumuz DNA’yı sabit ve değişmeyen bir şey olarak düşünürüz. Aslında bu doğru değildir. Var olan genlerimizin bazıları “açık”, bazıları ise “kapalı” durumdadır. Bir gen açık olduğunda onu aktif biçimde düşünebilirsiniz.

Örneğin, bağışıklık sisteminizi etkileyen bir genin doğumdan itibaren aktif olduğunu varsayalım. Ancak, çevre kirliliği veya bu geni kapatan bir hastalığa maruz kaldığınızda, bu gen pasif hale gelebilir. Bu durumda bağışıklık sisteminiz zayıflar ve daha sık hastalanabilirsiniz. Hatta bazı kronik hastalıklara yatkın hale gelebilirsiniz. Bu değişim, genetik düzeyde meydana gelir.

Genlerin açık veya kapalı hale gelmesine neden olan bu sürece metilasyon denir. Metilasyon, biyolojik yaşın belirlenmesinde kullanılan önemli bir göstergedir ve hangi organların daha hızlı yaşlandığını bile tespit edebilir.

Biyolojik yaşınızı hesaplamanın basit bir yolu yoktur. Doğru sonuçlar elde etmek için tıbbi testler ve bir sağlık uzmanının değerlendirmesi gereklidir. Bazı web siteleri biyolojik yaşı hesapladıklarını iddia eder. Ancak ellerinde herhangi bir test sonucu olmadığı için bu tür iddialar güvenilir değildir.

Biyolojik Yaş Nasıl Genç Kalır?

Sonuç olarak, genç görünmek istiyorsanız yapmanız gereken, biyolojik süreçlerinizi sağlıklı ve formda tutmaktır. Biyolojik yaşlanma, çevrenizden ve yaşam tarzınızdan büyük ölçüde etkilenir. Fiziksel ortamınız, yaşadığınız, çalıştığınız ve zaman geçirdiğiniz yerler, hava kirliliği ve diğer kirleticilere maruz kalma oranınızı belirler. Bu toksinler, biyolojik yaşlanmayı hızlandıracaktır.

Ayrıca, kötü uyku kalitesinin sağlığınız ve yaşam süreniz üzerinde olumsuz etkileri vardır ve biyolojik yaşınızı artırdığı kanıtlanmıştır. Sigara içmenin ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı ve yaşam süresini kısalttığı uzun zamandır bilinmektedir. Bununla birlikte, araştırmalar sigaranın biyolojik yaş üzerinde de hızlandırıcı bir etkisi olduğunu göstermektedir.

Fiziksel ve psikolojik stres de biyolojik yaşı artıran diğer faktörlerdir. Araştırmalar, biyolojik yaşlanma ile beslenme ve spor yapma arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Dengeli bir diyet ve düzenli egzersiz, biyolojik yaşlanma sürecini yavaşlatmanın en etkili yollarından biridir.

Son olarak,

Matematikçilerin anlayacağı bir ifade ile: Yaş sadece bir sayıdır. Önemli olan, bu sayıyı tamamlarken nasıl yaşadığınızdır. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek, yaşınızdan daha genç görünmenin ve hissetmenin keyfini ömür boyu sürebilirsiniz. Hepinize sağlıklı ve mutlu günler dileriz.


Kaynaklar ve ileri okumalar

  • Do you look young for your age? This means you’re less likely to get age-related illnesses. Yayınlanma tarihi: 16 Ocak 2023; Bağlantı: Do you look young for your age? This means you’re less likely to get age-related illnesses
  • Arsenis NC, You T, Ogawa EF, Tinsley GM, Zuo L. Physical activity and telomere length. Impact of aging and potential mechanisms of action. Oncotarget. 2017;8(27):45008-45019. doi:10.18632/oncotarget.16726
  • Poganik JR, Zhang B, Gaht GS, Kerepesi C, Yim SH, et al. Biological age is increased by stress and restored upon recovery. bioRxiv. doi:10.1101/2022.05.04.490686
  • Anitha A, Thanseem I, Vasu MM, Viswambharan V, Poovathinal SA. Telomeres in neurological disorders. Adv Clin Chem. 2019;90:81-132. doi:10.1016/bs.acc.2019.01.003
  • Ashiqur Rahman S, Giacobbi P, Pyles L. Mullett C, Doretto G, Adjeroh DA. Deep learning for biological age estimation. Brief Bioinform. 2021;22(2):1767-1781. doi:10.1093/bib/bbaa021
  • Ho E, Qualls C, Villareal DT. Effect of diet, exercise, or both on biological age and healthy aging in older adults with obesity: Secondary analysis of a randomized controlled trial. J Nutr Health Aging. 2022;26(6):552-557. doi:10.1007/s12603-022-1812-x

Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel

Sibel Çağlar

Temel eğitimimi Kadıköy Anadolu Lisesinde tamamladım. Devamında Marmara Üniversitesi İngilizce Matematik Öğretmenliği bölümünü bitirdim. Çeşitli özel okullarda edindiğim öğretmenlik deneyiminin ardından matematiksel.org web sitesini kurdum. O günden bugüne içerik üretmeye devam ediyorum.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu