İlkokul çağlarımızda öğrendiğimiz bilgi, Dünya’nın en yüksek dağı olarak Everest’i gösterir. Ancak bu unvanın asıl sahibi, Chimborazo volkanik dağı olmalıdır.
Sir Edmund Hillary’nin 1953’te Everest’in zirvesine ulaşmasından bu yana, binlerce maceraperest bu ölümcül doruğu fethetmek için yola çıktı. Everest, bu popülaritesini “dünyanın en yüksek dağı” unvanına borçludur. Ancak bilimsel ölçütlere göre bu bilgi gerçeği tam olarak yansıtmaz.
Aslında bu unvan, Ekvador’daki And Sıradağları’nın bir parçası olan Chimborazo volkanik dağına aittir. Chimborazo’nun zirvesi, deniz seviyesinden 6.248 metre yüksektedir. Bu, Everest’ten yaklaşık 2.600 metre daha kısa olduğu anlamına gelir. Ancak ölçüm noktası Dünya’nın merkezine göre alındığında, tüm tablo değişir.
Chimborazo Dağı eden dünyanın en yüksek noktasıdır?
Bir gök cisminin şeklini belirleyen en önemli etken kütleçekimidir. Yeterince homojen maddeyi tek bir noktada toplarsanız, kütleçekimin etkisiyle bu madde küresel bir form alır. Ancak gezegenimizi bir küre olarak düşünsek de, tam anlamıyla küre biçiminde değildir.
Dünya, “ekvatoral şişkinlik” olarak adlandırılan yapısal bir özelliğe sahiptir. Daha teknik bir ifadeyle, Dünya’nın şekli geoit olarak tanımlanır. Geoit; kutuplardan basık, ekvatordan şişkin, küreye yakın ama tam olarak küresel olmayan bir şekildir.
Dünya’nın biçimi nedeniyle ekvatordaki biri gezegenin merkezine, Kuzey Kutbu’ndaki birine göre yaklaşık 21 kilometre daha uzaktır. Bu yüzden Everest en yüksek dağ olsa da, Dünya’nın merkezinden en uzak nokta Everest’in zirvesi değildir. Ekvatora yakın dağlar teknik olarak daha yüksekte sayılır.
Chimborazo tam ekvatoral şişkinliğin üzerinde yer alır. Bu yüzden Chimborazo’nun zirvesine çıkan biri, Everest’in zirvesindekine göre Dünya’nın merkezinden yaklaşık 2 kilometre daha uzakta durur.
Dağ yüksekliğini belirlerken farklı ölçütler kullanılır. Çoğu dağ tutarlılık için deniz seviyesine göre ölçülür. Ölçümü tabandan zirveye yapsaydık sonuç yine değişirdi. Everest bu listede de birinci olmazdı. Bu unvan Hawaii’deki sönmüş yanardağ Mauna Kea’ya geçer.
Mauna Kea’nın zirvesi deniz seviyesinden 4.205 metre yüksektedir. Ancak kütlesinin büyük bölümü denizin altındadır. Tabandan zirveye ölçüldüğünde toplam yüksekliği yaklaşık 10.211 metreye ulaşır ve bu ölçüm yöntemiyle Everest’ten daha yüksek kabul edilir.
Dünyanın En Yüksek Dağı Chimborazo İse Neden İnsanlar Hala Everest’e Tırmanmaya Çalışıyor?
Eğer bir dağcıysanız, Everest’in sunduğu en zorlu mücadeleyi ararsınız. Sadece ana kampa ulaşmak 10 gün sürerken, iklime uyum sağlamak yaklaşık altı hafta alır. Zirveye tırmanmak ise, en iyi koşullarda bile dokuz gün sürebilir. Öte yandan Chimborazo, Everest’e kıyasla tırmanması oldukça kolay bir dağdır.
Eğer yüksekliği deniz seviyesine göre ölçüyorsanız, Chimborazo And Dağları’nın en yüksek zirvesi bile değildir. Bu unvan, deniz seviyesinden 6.961 metre yüksekliğiyle Aconcagua Dağı’na aittir. Bu nedenle, eğer Everest’e tırmanmayı ve adınızı Sir Edmund Hillary’nin yanına yazdırmayı hayal ediyorsanız, bu hayalinizden vazgeçmenize gerek yok.
Son olarak, dağlardan bahsetmişken Güneş Sistemi’ndeki en yüksek dağa değinmeden geçmeyelim. Mars’ta bulunan bu devasa volkanik dağ, kızıl gezegenin geniş düzlüklerinden yükselir. Zirvesi 23 kilometreyi aşan Olympus Mons, yüksekliğiyle Everest’in yaklaşık üç katıdır. Karşılaştırma yapmak için görsele göz atabilirsiniz.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Mount Everest isn’t actually the tallest mountain – Ecuador’s Chimborazo beats it. Yayınlanma tarihi: 17 Mayıs 2016. Kaynak site: İndependent. Bağlantı: Mount Everest isn’t actually the tallest mountain – Ecuador’s Chimborazo beats it
- Is Mount Everest really the tallest mountain on Earth?. Yayınlanma tarihi: 8 Ekim 2022. Kaynak site: Lİve science Bağlantı: Is Mount Everest really the tallest mountain on Earth?
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
